Η Μαρία Αρβανιτάκη, μια φωτισμένη εκπαιδευτικός από τη Ρόδο, που ασχολείται παράλληλα και με τη διασκευή- μεταφορά παιδικών και νεανικών λογοτεχνικών έργων σε θεατρικά, την τοπική ιστορία και με τη συγγραφή σεναρίων και βιβλίων, είναι η συγγραφέας του νέου παιδικού μυθιστορήματος «Ο Μικρός Φιλικός» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Διάνοια.
Η γνωστής συγγραφέας μετά το μυθιστόρημα «Ο ιππότης και ο δράκος της Ρόδου» που εξέδωσε το 2021 και περιγράφει τις προσπάθειες ενός νεαρού ιππότη να σκοτώσει τον φοβερό δράκο που ζούσε στη ροδιακή ύπαιθρο, δοκιμάζει την πένα της πάνω στο μεγάλο θέμα της Επανάστασης του 1821 παραδίδοντας στο αναγνωστικό κοινό μια εξόχως εμπνευσμένη και ζουμερή ιστορία.
Στα χρόνια της Επανάστασης του 1821 ένα ανήσυχο παιδί σε κάποιο νησί του Αιγαίου, θα ζήσει από κοντά τον αγώνα των Φιλικών του τόπου του. Η γνωριμία του με εμπνευσμένους αγωνιστές και η αγάπη του για την πατρίδα θα τον οδηγήσουν αργότερα στην απόφαση να ακολουθήσει τους συμπατριώτες του που μάχονται στα καράβια του Αγώνα. Από τη Ρόδο θα βρεθεί στο ολοκαύτωμα της Κάσου, στη Ναυμαχία του Γέροντα και θα παλέψει για την ιερή υπόθεση της Ελευθερίας.
Σήμερα μιλώντας στα parapolitika.gr και τη Μαριάνθη Κουνιάη Μαρία Αρβανιτάκη εξηγεί πως κατάφερε να φτιάξει ένα μυθιστόρημα που «παντρεύει» με εξαιρετικό τρόπο τις καθημερινές ιστορίες απλών ανθρώπων με την επίσημη Ιστορία των μεγάλων γεγονότων και πρωταγωνιστών του 1821.
Ποια ήταν η αφορμή για να ασχοληθείτε με τη συγγραφή και ιδιαίτερα τη συγγραφή παιδικών βιβλίων;
Η συγγραφή ξεκινάει από εσωτερική ανάγκη, προσωπική. Αυτός που γράφει, έχει κάτι να πει : ένα μήνυμα, έναν προβληματισμό που θα ήθελε να μοιραστεί με τους άλλους. Ειδικά το παιδικό βιβλίο, που απευθύνεται σε ηλικίες όπου διαπλάθεται ο χαρακτήρας του ανθρώπου, βοηθάει τα παιδιά να αναπτύξουν τη σκέψη, την κριτική ικανότητα, να καλλιεργήσουν την αισθητική τους και το κριτήριο σε σωστές επιλογές. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούμε και τους μελλοντικούς αναγνώστες.
Από πού αντλήσατε το θέμα για το νέο σας βιβλίο «Ο μικρός φιλικός»;
Με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, ήθελα να συνδέσω την γενική Ιστορία με την τοπική Ιστορία της Ρόδου και να αναδειχθούν γεγονότα που δεν είναι γνωστά σε πολλούς. Ίσως αυτό τροφοδοτείται και από το φόβο μην χαθεί ένα κομμάτι του τοπικού παρελθόντος που απειλείται με λήθη.
Ποιός είναι ο μικρός Φιλικός και γιατί τον χρησιμοποιήσατε ως τίτλο στο βιβλίο σας;
«Ο μικρός Φιλικός» είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα, αναφέρεται σε πολλά ιστορικά πρόσωπα, αλλά έχει και άλλα φανταστικά, για να μπορούν να μεταφέρουν εύκολα την ιστορία στον αναγνώστη και ζωντανεύει την εποχή της Επανάστασης του 1821. Η Ρόδος πρωταγωνιστεί ως χώρος αφήγησης, ουσιαστικά όμως μέσα από τα γεγονότα και τα πρόσωπα, παρούσα είναι όλη η Ελλάδα. Ο τίτλος του βιβλίου χαρακτηρίζει τον βασικό πρωταγωνιστή, ένα δωδεκάχρονο αγόρι που θα ζήσει στον στενό του περίγυρο, τον Αγώνα των Φιλικών του τόπου του. Η γνωριμία του με εμπνευσμένους αγωνιστές θα τον αφυπνίσει και αργότερα θ’ αποφασίσει να ακολουθήσει και ο ίδιος το δρόμο του Αγώνα για την Ελευθερία.
Πως καταφέρατε να «παντρέψετε» τις καθημερινές ιστορίες απλών ανθρώπων με την επίσημη Ιστορία των μεγάλων γεγονότων και πρωταγωνιστών του 1821;
Μέσα από την «μικρή» ιστορία, οδηγούμαστε στη «μεγάλη» Ιστορία. Μπροστά μας έχουμε τη «μικρή», με φόντο όμως, τη «μεγάλη» Ιστορία. Χρειαζόμαστε πρόσωπα και χαρακτήρες που θα μας μεταφέρουν με τον τρόπο τους όλα όσα συνθέτουν το μοτίβο μιας εποχής. Γι αυτό δημιουργούμε και κάποια μυθοπλασία με φανταστικά πρόσωπα. Ιδιαίτερα για τους μικρούς αναγνώστες, ο μυθώδης τρόπος με τον οποίο μεταφέρεται η ίδια η Ιστορία, έχει μεγάλη σημασία. Η διάθεση να μιλήσει κανείς σε παιδιά, τον οδηγεί να βρει τον δρόμο, χωρίς υπερβολές και περιττολογίες, αλλά με τρόπο κατανοητό.
Πόσο χρόνο σας πήρε να γράψετε αυτήν την ιστορία;
Στο ιστορικό μυθιστόρημα, επειδή γίνεται αναφορά σε ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα, προηγείται ένα διάστημα μελέτης και έρευνας και μετά ακολουθεί η συγγραφή. Πρέπει να υπάρχει συνοχή και συνάφεια στα γεγονότα, στα πρόσωπα που δρουν, στις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους στη μυθοπλασία και να μην ανατρέπονται από την πραγματική Ιστορία. «Ο μικρός Φιλικός» χρειάστηκε 7-8 μήνες για να ολοκληρωθεί.
Με ποια ιστορικά γεγονότα αναμετρηθήκατε κυρίως;
Στο βιβλίο αναφέρονται κυρίως γεγονότα που συνέβησαν στην περιοχή της Δωδεκανήσου με κορυφαία: το Ολοκαύτωμα της Κάσου και τη Ναυμαχία του Γέροντα. Η Κάσος που με τους άξιους και πολυμήχανους ναυτικούς της, έδωσε όλα τα καράβια της στον Αγώνα της θάλασσας μετατρέποντάς τα από εμπορικά σε πολεμικά, για να χρησιμοποιηθούν στις πολεμικές επιχειρήσεις σε όλο το ανατολικό Αιγαίο και έγιναν στόχος του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου. Η Ναυμαχία του Γέροντα, μία αποφασιστικής σημασίας ναυμαχία, όπου ενωμένος ο ελληνικός στόλος με τη νίκη που πέτυχε, έσωσε την τύχη της ελληνικής Επανάστασης σε μια πολύ κρίσιμη καμπή.
Ποια σημεία του βιβλίου σας απολαύσατε περισσότερο όταν τα γράφατε;
Οι προσωπικές ιστορίες εμβληματικών μορφών στην τοπική ιστορική παράδοση της Ρόδου όπως ο κλεφτο-Στεφανής, πρότυπο κλεφταρματωλού, τολμηρού και άφοβου, που είχε συνδέσει το όνομά του με ηρωικές πράξεις και την ικανότητά του να κρύβεται και να εμφανίζεται εκεί όπου κανείς δεν θα περίμενε. Και ο καπετάνιος Μάρκος Μαλλιαράκης, ο ατρόμητος ήρωας του Ολοκαυτώματος που κράτησε μέχρι την τελευταία του στιγμή την άμυνα της Κάσου.
Τι σας δυσκόλεψε περισσότερο στη γραφή αυτής της ιστορίας;
Η γενική Ιστορία δεν μας δίνει συχνά μια ολοκληρωμένη εικόνα για τον μικρόκοσμο της καθημερινότητας της ζωής των ανθρώπων, ιδιαίτερα στις μικρές κοινωνίες. Λίγες είναι οι πληροφορίες που γνωρίζουμε από επίσημα αρχεία. Αυτό δυσκολεύει τη γραφή. Ωστόσο, υπάρχουν πάντα κάποιοι τοπικοί συγγραφείς που έχουν σώσει την προφορική παράδοση. Χωρίς αυτούς τους θησαυρούς που μας άφησαν θα ήταν πιο δύσκολο να γνωρίζουν οι νεώτεροι πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής στα χρόνια που πέρασαν και σημάδεψαν τη ζωή των ανθρώπων που την έζησαν. Τους ευχαριστούμε για την πολύτιμη προσφορά τους με τα συγγράμματα που μας άφησαν.
Εσάς προσωπικά τι σας συγκινεί περισσότερο από την ιστορία του βιβλίου σας;
Ιδιαίτερα με συγκινεί η αφύπνιση του μικρού πρωταγωνιστή, του μικρού Φιλικού. Η συνειδητοποίηση ότι δεν είναι υποταγμένος στη μοίρα του ραγιά, αλλά απόγονος σπουδαίων ανθρώπων προορισμένων για μεγάλα έργα. Είναι ήδη ελεύθερος μετά απ’ αυτό. Θα οδηγηθεί στην απόφαση να ακολουθήσει τους συμπατριώτες του στα καράβια του Αγώνα για να παλέψει για την ιερή υπόθεση της Ελευθερίας.
Ποιο είναι το στοίχημα για έναν συγγραφέα που απευθύνεται σε παιδιά;
Αυτός που γράφει, επιθυμεί σίγουρα να διαδοθεί το βιβλίο του το οποίο και μεταφέρει το δικό του μήνυμα στο κοινό του. Ιδιαίτερα στο απαιτητικό παιδικό κοινό, αισιοδοξεί να πείσει τον μικρό αναγνώστη του ότι αξίζει τη συντροφιά του και του προσφέρει μια εναλλακτική να ξεφύγει από την κουραστική οθόνη που καταδυναστεύει το χρόνο του. Κι επειδή το παιδικό βιβλίο επιλέγεται συνήθως από τον γονέα, που θέλει να ξέρει ότι το βιβλίο που επέλεξε θα ωφελήσει το παιδί του, πρέπει να πείσει και τον γονέα.
Σας ευχαριστεί η παιδαγωγική παράμετρος της δουλειάς σας; Το να φέρνετε στο προσκήνιο άγνωστες πτυχές της ιστορίας;
Ως μέσο διαπαιδαγώγησης το βιβλίο, προσφέρει στο παιδί στοιχεία και χαρακτήρες με τους οποίους ταυτίζεται και μέσα απ’ αυτά εκφράζει κομμάτια του ψυχισμού του. Στη σχολική ηλικία το βιβλίο βοηθάει ως προς τον τρόπο που το παιδί χειρίζεται τη γλώσσα, την αναγνωστική ικανότητα, αλλά και την πολύπλευρη μάθηση. Κατά τη γνώμη μου, όταν το παιδί διαβάζει ένα βιβλίο πρέπει και κάτι καινούριο να μαθαίνει. Τελικά, συνηθίζει να διαβάζει για την απόλαυση της ανάγνωσης.
Νιώσατε ποτέ ότι τα ιστορικά γεγονότα σας περιορίζουν στη γραφή σας;
Θα έλεγα, καθόλου. Τα ίδια τα ιστορικά γεγονότα νομίζω πως είναι και τα πιο δυνατά σενάρια. Έχουν αληθινούς χαρακτήρες, πρόσωπα που αποφασίζουν για τις επιλογές τους, αιτίες και αποτελέσματα που επιδρούν στις σχέσεις των ανθρώπων. Νομίζω ότι δύσκολα ένα μυθοπλαστικό σενάριο θα ανταγωνιζόταν το αληθινό.
Τι είναι για εσάς η Ρόδος, η ιστορία της, αλλά και η σύγχρονη ζωή εκεί;
Η σημερινή Ρόδος, εκτός από αγαπημένος τουριστικός προορισμός, είναι ένας τόπος με μεγάλη Ιστορία: αρχαιότητα, ελληνιστικοί χρόνοι, βυζαντινή περίοδος, ιπποτική κυριαρχία, οθωμανική κυριαρχία, ιταλική και γερμανική κατοχή, νεώτερα χρόνια. Ο παλιός κόσμος – αλλά όχι νεκρός, αφού τον έχουμε ζωντανό ακόμα, τον βλέπουμε γύρω μας: τα μνημεία, τα έργα τέχνης, οι ναοί, τα κάστρα, τα τείχη που έχτισε – δεμένος με τον νέο κόσμο, που η δημιουργία του βασίστηκε σε ένα πνευματικό παρελθόν διατηρώντας την ταυτότητά του μέχρι σήμερα. Αυτή είναι η Ρόδος για μένα.
