Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση της δεύτερης ανάθεσης του προγράμματος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του ΝΕΟΝ The Artist on the Composer στη Νέα Υόρκη.
Η Βληχή του Γιώργου Λάνθιμου παρουσιάστηκε, συνοδεία μουσικών συνόλων, την Τετάρτη 4 Οκτωβρίου στην κατάμεστη Αίθουσα Alice Tully στο Lincoln Center, στο πλαίσιο του 61ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης.
Η Βληχή
Η Βληχή είναι μια συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Οργανισμού ΝΕΟΝ. Η παραγωγή, από πλευράς της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, καθώς και η πραγματοποίηση της αμερικανικής πρεμιέρας υλοποιήθηκαν με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
Η Βληχή είναι ταινία μικρού μήκους, ελληνικής παραγωγής του 2022, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Λάνθιμου. Η ταινία βιντεοσκοπήθηκε τον Φεβρουάριο του 2020 στην Τήνο και πρωταγωνιστούν η Έμα Στόουν και ο Νταμιάν Μπονάρντ.
Η πολυαναμενόμενη sold-out πρεμιέρα της Βληχής στο New York Film Festival πραγματοποιήθηκε παρουσία του σκηνοθέτη Γιώργου Λάνθιμου και της πρωταγωνίστριας Έμας Στόουν, η παρουσία της οποίας κατέστη εφικτή χάρη σε προσωρινή συμφωνία με τη SAG-AFTRA για το συγκεκριμένο πρότζεκτ.
Το μουσικό σενάριο της ταινίας
Το μουσικό σενάριο της Βληχής, το οποίο αποτελείται από έργα των Γ. Σ. Μπαχ / Κνουτ Νίστεντ και Τόσιο Χοσοκάβα, ερμήνευσαν ζωντανά οι μουσικοί της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Νίκος Νικόπουλος (φλάουτο), Ρενάτο Ρίπο (τσέλο), Ντιμίτρι Σαφαριάν-Σιμονένκο (όμποε), Γεωργία Ξαγαρά (άρπα), Σοφία Ταμβακοπούλου (πιάνο), Αλέξης Θεοφυλάκτου (βιολί), υπό τη διεύθυνση του Νίκου Βασιλείου, η σολίστ στο τσέμπαλο Αγγελίνα Τκάτσεβα και η Χορωδία Cantori New York, σε μουσική διεύθυνση Αγαθάγγελου Γεωργακάτου. Το κοινό επιβράβευσε τους συντελεστές με ένα θερμότατο χειροκρότημα.
Ο Γιώργος Λάνθιμος
Ο Γιώργος Λάνθιμος, ο οποίος ανέφερε ότι η βασική του επιρροή για τη Βληχή ήταν το ντοκιμαντέρ του Τάκη Κανελλόπουλου Μακεδονικός γάμος (1960), σημείωσε, μεταξύ άλλων: «Αποδέχτηκα την πρόταση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του ΝΕΟΝ να δημιουργήσω τη Βληχή, βρίσκοντας πολύ γοητευτική και συναρπαστική την ιδέα να δημιουργήσω μια ταινία στην πιο πρωτόγονη μορφή της. Ξεκινώντας από το μηδέν, ήθελα να κάνω κάτι πραγματικά απλό – μια βουβή ταινία, με μια απλή αφήγηση. Δουλεύοντας πάνω στη δημιουργία της ταινίας και τη βασική κινηματογραφική ιδέα, είχα την ευκαιρία να εξερευνήσω το κομμάτι της μουσικής, σε στενή συνεργασία με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Γιώργο Κουμεντάκη. Έχοντας στο μυαλό μου τη μουσική και το τοπίο της Τήνου, επέτρεψα στον εαυτό μου τη διαδικασία ενός ελεύθερου συνειρμού για να καταλήξω στην ιστορία της ταινίας».
Η Έμα Στόουν
Η Έμα Στόουν αναφέρθηκε επανειλημμένα με μεγάλο ενθουσιασμό στα γυρίσματα στην Τήνο τον Φεβρουάριο του 2020, αμέσως πριν από την πανδημία, αλλά και στην ερμηνευτική ελευθερία που δίνει στον ηθοποιό η συμμετοχή σε μια βουβή ταινία, σημειώνοντας, μεταξύ άλλων: «Θα ευχόμουν καμιά φορά να μπορούσαμε να μειώσουμε τους διαλόγους στις ταινίες, καθώς πιστεύω ότι οι άνθρωποι πολλές φορές εκφράζονται καλύτερα χωρίς να χρειαστεί να μιλήσουν. Η Βληχή ήταν σαν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Ήταν η πρώτη μου φορά στην Ελλάδα και στην Τήνο και ήταν καταπληκτικά. Καθώς δεν υπήρχε κανένας διάλογος, αισθάνθηκα ότι μπορούσα κατά κάποιον τρόπο να ζήσω μέσα στο τοπίο αυτού του όμορφου τόπου. Ήταν μαγικό».Κλείνοντας, αστειευόμενη, ρώτησε τον Γιώργο Λάνθιμο εάν θα μπορούσαν μελλοντικά –μόλις η απεργία τελειώσει– να κάνουν μόνο ταινίες μικρού μήκους, χωρίς διαλόγους και ιδανικά να τις γυρίζουν στην Τήνο.
Στην παρουσίαση της Βληχής παραβρέθηκαν οι επιμελητές του προγράμματος The Artist on the Composer Γιώργος Κουμεντάκης (καλλιτεχνικός διευθυντής ΕΛΣ) και Ελίνα Κουντούρη (διευθύντρια ΝΕΟΝ), καθώς και ο πρόεδρος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, Ανδρέας Δρακόπουλος.
The Artist on the Composer
Το πρόγραμμα The Artist on the Composer της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του ΝΕΟΝ (www.neon.org.gr) διασυνδέει πρωτοπόρους σύγχρονους εικαστικούς και σκηνοθέτες ή/και παραγωγούς ταινιών με τη ζωντανή εκτέλεση ορχηστρικής μουσικής. Μέσα από έργα που αποτελούν καρπούς νέων αναθέσεων, κάθε καλλιτέχνης συνομιλεί με έργα κλασικών συνθετών, απαλλαγμένος από τις συνήθεις οπερατικές συμβάσεις και την αφήγηση, πραγματοποιώντας άνοιγμα προς ένα κοινό που μπορεί να μην έχει ασχοληθεί προηγουμένως με την όπερα. Η Βληχή παρουσιάζεται πάντα με τη συνοδεία μουσικών συνόλων.
Η υπόθεση της ταινίας
Το πλάνο ξεκινά εμφανίζοντας ένα άγονο τοπίο νησιού, στην προκειμένη περίπτωση της Τήνου, και στη συνέχεια αιγοπρόβατα να βόσκουν διάσπαρτα και να περιπλανιούνται σε ολόκληρη την έκταση του βουνού.
Το πρόσωπο της ηρωίδας (Έμα Στόουν) φαίνεται θλιμμένο και συντετριμμένο. Είναι μαυροφορεμένη, φορά στο κεφάλι της μια μαύρη μαντίλα και βρίσκεται στο σπίτι της, σπίτι πέτρινο και παλιό, με ιδιαίτερα παχείς τοίχους. Περιστοιχίζεται από μαυροφορεμένες ηλικιωμένες γυναίκες, αλλά και άνδρες, και το κλίμα που επικρατεί είναι ιδιαίτερα πένθιμο. Θλιμμένοι όλοι κοιτούν το κενό μπροστά τους, βυθισμένοι στο πένθος. Στην κάμαρα βρίσκεται ο προσφάτως αποθανών σύζυγός της (Νταμιάν Μπονάρντ). Έπειτα από λίγη ώρα, οι επισκέπτες φεύγουν και η οικοδέσποινα τους αποχαιρετά φιλώντας τους το χέρι, στον καθένα ξεχωριστά. Αφού αποχωρήσει και ο τελευταίος, εκείνη αρχίζει να τρώει από τα εδέσματα που τους προσέφερε προηγουμένως. Όταν τελειώσει το γεύμα της, μπαίνει στην κρεβατοκάμαρα, παρατηρεί και εξετάζει το άψυχο σώμα του συζύγου της. Στη συνέχεια, σηκώνεται όρθια και στέκεται επάνω από το κεφάλι του και ξεκινά να αυνανίζεται μέχρι τελικής πτώσης.
Έχοντας περάσει αρκετός χρόνος από τη στιγμή που η ηρωίδα αυτοϊκανοποιήθηκε, ο σύζυγός της ανασταίνεται και βλέπει σοκαρισμένος το σώμα της νεκρής γυναίκας του. Βγαίνει ολόγυμνος από το σάβανό του και τριγυρνάει τοιουτοτρόπως στα δωμάτια του σπιτιού. Ξαφνικά βλέπει ένα κατσικάκι να τον κοιτάζει επίμονα έξω από την ανοιχτή πόρτα. Έτσι, παίρνει τα ρούχα της γυναίκας του και τα φορά με σκοπό να ντυθεί και να βγει να βρει ένα σημείο όπου θα τελέσει την ταφή της συζύγου του. Μέσα στο απόλυτο σκοτάδι, βάζει τη γυναίκα του στο αυτοκίνητο και οδηγεί στον χωμάτινο δρόμο, με το κατσικάκι να τον ακολουθεί. Βρίσκοντας το κατάλληλο ερημικό σημείο, το οποίο έχει θέα στη θάλασσα, παίρνει τη σύζυγό του στην αγκαλιά του και την τοποθετεί μέσα στον τάφο της. Αφού τη θάψει, ξεκινά να χορεύει έναν τρόπον τινά τελετουργικό χορό στη μνήμη της αποθανούσας. Η επόμενη σκηνή αρχίζει και φαίνεται το κεφάλι από το σφαγμένο κατσίκι που τον συνόδευε στην ταφή. Αφού ολοκληρώσει το πιάτο που μαγείρεψε με το κρέας του, πηγαίνει στο κρεβάτι για να κοιμηθεί.
Την επόμενη ημέρα το πρωί η σύζυγός του περπατάει προς το σπίτι τυλιγμένη με το νεκροσέντονο που αρχικά σκέπαζε τον άνδρα της. Μπαίνοντας στο σπίτι, βρίσκει και πάλι νεκρό τον σύζυγό της στο κρεβάτι και τον σκεπάζει με το σεντόνι. Βγαίνοντας στην αυλή βλέπει ηλικιωμένους να κινούνται, λίγο απομακρυσμένοι από το σπίτι, κυκλικά σαν να χορεύουν και πηγαίνει και στέκεται στο κέντρο του νοητού αυτού κύκλου, μένοντας να περιεργάζεται απαθώς το συμβάν.
