Μία σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη ήρθε στο φως: πρόκειται για μεγάλο μέρος της αρχικής βυζαντινής τράπεζας του 10ου αιώνα, τηςΜονής Βατοπεδίου, στο Άγιον Όρος - μέχρι σήμερα, από τη συγκεκριμένη τράπεζα σωζόταν μόνο μία επιγραφή του 1319!
Κατά τη διάρκεια εργασιών για τη στερέωση και αποκατάσταση της τράπεζας της Μονής Βατοπεδίου, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους διενήργησε ανασκαφικές τομές με στόχο την αναζήτηση της βυζαντινής τράπεζας, που όχι μόνο εντοπίστηκε, αλλά προέκυψε ότι ήταν επίσης σταυρόσχημη, όπως και η σημερινή.
Η τράπεζα φαίνεται πως ήταν «εξοπλισμένη» με τα μαρμάρινα τραπέζια που τοποθετήθηκαν αργότερα στη σημερινή.Επιπλέον, εντοπίστηκε η μεγέθυνση της τράπεζας του 12ου αιώνα προς τα δυτικά και τα κατά καιρούς επάλληλα δάπεδα και οι βάσεις των τραπεζιών, στοιχεία που μαρτυρούν τις ανακαινιστικές εργασίες που γίνονταν για ένα διάστημα 700 περίπου χρόνων. Τις διαδοχικές φάσεις τεκμηριώνει ένας ικανός αριθμός οστράκων από εφυαλωμένα αγγεία, τα οποία καλύπτουν ένα ευρύ χρονικό διάστημα από τα τέλη 10ου αι. έως και τα όψιμα μεταβυζαντινά χρόνια.
Από τις γραπτές πηγές είναι γνωστές τρεις χρονικές στιγμές που σχετίζονται με τη βυζαντινή τράπεζα: η πρώτη σχετίζεται με την ίδρυση της μονής στα τέλη του 10ου αι., η δεύτερη με τη μεγέθυνση της τράπεζας στα τελευταία χρόνια του 12ου αι. και η τρίτη με την ανακαίνιση της τράπεζας το 1319. Όσο για τα αποτελέσματα της ανασκαφής, έρχονται σε θαυμαστή συμφωνία με τα δεδομένα από τις ιστορικές πηγές. Ιδιαίτερα σημαντικά για την ιστορία της Μονής Βατοπεδίου είναι και τα κτιριακά κατάλοιπα που αποκάλυψαν οι ανασκαφικές τομές βαθύτερα από τη στάθμη του δαπέδου της βυζαντινής τράπεζας, τα οποία μπορούν να χρονολογηθούν στην πρωτοβυζαντινή περίοδο.
Επίσης, η ανασκαφική τομή στο βορειοανατολικό βοηθητικό διαμέρισμα της υφιστάμενης τράπεζας αποκάλυψε έναν βυζαντινό εργαστηριακό χώρο με αποσπασματικά σωζόμενο κεραμικό κλίβανο, δεξαμενή και αποθέτη. Η παρουσία του κλιβάνου δηλώνει την επιτόπου παραγωγή κεραμικής για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών της μονής.
Η αποκατάσταση της τράπεζας όσο και η ανασκαφική έρευνα έγιναν με χρηματοδότηση της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Πολιτιστικού και Κοινωφελούς Έργου ΑΙΓΕΑΣ των Αθανάσιου και Μαρίνας Μαρτίνου. Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή στις 9 Δεκεμβρίου
