Στο πλαίσιο της στενής συνεργασίας του Υπουργείου Πολιτισμού με την Εθνική Τράπεζα για τη διαφύλαξη και ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος της χώρας μας, η Τράπεζα προχώρησε σε δωρεά του παλαιού Τεμένους Μεζά ή Ισκεντέρ Μπέη και των πέριξ αυτού νεότερων κτισμάτων, προς το ΥΠΠΟ.
Το τέμενος Ισκεντέρ Μπέη κτίστηκε γύρω στο 1510-1511 από το δισέγγονό του Γαζή Εβρενός, τον Ισκεντέρ Μπέη. Πρόκειται για ένα μεγάλων διαστάσεων κτήριο με κάτοψη σχήματος «Τ». Αποτελείται από τετράγωνη ευρύχωρη αίθουσα προσευχής, στεγασμένη αρχικά με τρούλο, στην οποία εφάπτεται επιμήκης τριμερής χώρος που στεγάζεται με τρούλο και τεταρτοσφαίρια.
Το τέμενος είχε υποστεί σοβαρές βλάβες κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ στα μέσα του προηγούμενου αιώνα είχε μετατραπεί σε εκκοκκιστήριο βάμβακος. Σταδιακά, περιφερικά του μνημείου, προστέθηκε σειρά αυθαίρετων οικοδομημάτων, που αλλοίωσαν σε πολύ μεγάλο βαθμό την αρχική μορφή και φυσιογνωμία του.
Με αποφάσεις του Υπουργείου Πολιτισμού το τέμενος έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με περιβάλλοντα χώρο τα όρια του οικοδομικού τετραγώνου στο οποίο εντάσσεται. Σε κάθε περίπτωση προστατεύεται αυτοδικαίως από το ν. 4858/2021 «Περί Προστασίας των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς».
