Στις 15 Μαρτίου θα κάνει πρεμιέρα στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το νέο ντοκιμαντέρ της Νικόλ Αλεξανδροπούλου με τίτλο «In the image of human», το οποίο παρατηρεί τους προβληματισμούς της Ορθοδοξίας σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη.
Η έρευνα του ντοκιμαντέρ βασίζεται στο ερευνητικό πρόγραμμα Science and Orthodoxy around the World – SOW του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών που πραγματοποιείται από το 2016 με επικεφαλής τον Ευθύμιο Νικολαΐδη, ενώ τα γυρίσματα ξεκίνησαν το 2022 πριν καν μπει στην ζωή μας το ChatGPT, φέρνοντας την τεχνητή νοημοσύνη ακόμα πιο έντονα στην καθημερινότητά μας.
Η ταινία μέσα από μία αφηγήτρια-έκπληξη ταξιδεύει στην Νέα Υόρκη και συναντά τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο, μπαίνει στο Media Lab του ΜΙΤ στην Βοστώνη και συνομιλεί με τον διευθυντή, Μιχάλη Μπλέτσα, κατεβαίνει στις κατακόμβες του Παρισιού και βρίσκει τον Δρ Razvan Ionescu, Αντιπρύτανη του Centre d'études et de recherches Dumitru Staniloae και ιερωμένο στο Ορθόδοξο παρεκκλήσι του Αγίου Σουλπικίου και φτάνει στην Αθήνα όπου συνομιλεί με τον Δρ. Alexei Nesteruk, Leading Researcher Scientist, St. Petersburg SMT University, την Δρ. Χριστίνα Δάλλα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Φαρμακολογίας στο Εργ. Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρο της Μεσογειακής Εταιρείας για τις Νευροεπιστήμες, καθώς και με την Δρ. Γεωργία Κούτρικα, Διευθύντρια Έρευνας στο Ε.Κ. Αθηνά.
Τεχνητή Νοημοσύνη και πίστη
Το ντοκιμαντέρ ερευνά κατά βάση τη σχέση της τεχνητής νοημοσύνης με την πίστη και κυρίως τις απαντήσεις στο ερώτημα αν η νοημοσύνη σταματάει εκεί που αρχίζει η πίστη. Τι σημαίνει πνεύμα; Και πόσο ενδιαφέρει τους επιστήμονες να φτιάξουν μία τεχνητή συνείδηση; Θα μπορούσε η Ορθόδοξη πίστη να συμφιλιωθεί με μια όποια Τεχνητή Συνείδηση αν υπάρξει; «Όλα ξεκινούν από το ερώτημα που αφορά την Ορθοδοξία για το τι είναι το πνεύμα και τι η συνείδηση. Αυτά είναι πράγματα κεντρικά και πολύ βαθιά στον πυλώνα της Ορθόδοξης πίστης. Η ερώτηση είναι αν θα γίνει ένα replacement (αντικατάσταση) στην ανθρώπινη συνείδηση από την τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό είναι που απασχολεί την Ορθόδοξη πίστη. Και το άλλο είναι η ΤΝ να μπορέσει να δημιουργήσει μια ελευθερία στον άνθρωπο και όχι να τον κάνει δούλο του» αναφέρει η γνωστή σκηνοθέτης.
Τι ακριβώς είναι όμως η τεχνητή νοημοσύνη και πώς επηρεάζει τις ζωές μας; «Δεν είναι κατανοητή στο κοινό, ως προς το ποια είναι η χρήση της. Η Τεχνητή Νοημοσύνη βασίζεται στα δεδομένα που μαζεύονται από την ανθρώπινη κοινωνία, δηλαδή από όσα συμβαίνουν στον κόσμο, από όσα υπάρχουν σαν γνώση. Οπότε σου δίνει τη δυνατότητα να κάνεις μια χρήση που μπορεί να είναι πολύ υπέρ σου. Εκεί όμως βρίσκονται και όλα τα διλήμματα σε σχέση με το πόσο είναι υπέρ σου και με ποια δεδομένα την προμηθεύουμε. Στην Ιατρική η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα πάρα πολύ μεγάλο εργαλείο. Είναι μια τεράστια βοήθεια» αναφέρει σήμερα η σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ Νικόλ Αλεξανδροπούλου.
Ωστόσο τα διλήμματα είναι πολλά αναφορικά με το αξιακό μας σύστημα και σε σχέση με το αν μια μηχανή μπορεί να αναπαράγει τις γνωστικές λειτουργίες ενός ανθρώπου, όπως είναι η μάθηση, ο σχεδιασμός και η δημιουργικότητα ή αν μπορεί να βοηθήσει στην εξέλιξη της ισότητας μεταξύ των ανθρώπων. «Η τεχνητή νοημοσύνη συσχετίζεται με το αξιακό μας σύστημα, δηλαδή λειτουργεί με βάση αυτό. Όταν στην Αμερική το αξιακό σύστημα περνούσε στα δεδομένα ότι οι μαύροι άνθρωποι δεν μπορούν να πάρουν δάνειο, τότε κάποιο πρόβλημα είχε αυτό το σύστημα. Και το άλλο είναι ότι η επιλογή έβαζε τους άνδρες πρώτα και μετά τις γυναίκες. Εάν τα δεδομένα είναι καταγεγραμμένα με βάση την δικαιοσύνη και την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, ή με τα ανθρώπινα δικαιώματα, φυσικά θα βοηθήσει η Τεχνητή Νοημοσύνη» αναφέρει η κ. Αλεξανδροπούλου.
Το ντοκιμαντέρ έχει διάρκεια 65 λεπτά και έχει στόχο να παρουσιάσει με κατανοητό και ευχάριστο τρόπο στο κοινό το θέμα του. «Προσπάθησα να δημιουργήσω ένα σασπένς. Αυτό που σκέφτηκα καλλιτεχνικά είναι να δημιουργήσω ένα Avatar, που είναι και αφηγητής. Είναι πολλά τα διλήμματα που διακυβεύονται. Ποια είναι η ηθική; Πόσο θα την σεβαστή η τεχνητή νοημοσύνη; Πως τα δεδομένα θα συμβαδίζουν με κάποια βασικά πράγματα της ανθρώπινης κοινωνίας; Και πως οι άνθρωποι θα δώσουν κάποια ανθρώπινα δεδομένα και ποιοι θα τα βλέπουν; Είναι ένα μεγάλο θέμα που έχει να κάνει με τις απόψεις μας και τους σημερινούς μας φόβους, αλλά και το τεράστιο μέλλον που μας ανοίγεται» καταλήγει.
