Το «Τάιµ άουτ», η τρίτη παράσταση του Εργαστηρίου Προσωπικής Ανάπτυξης Κρατουµένων (ΕΠΑΚ), που υλοποιεί το Εθνικό Θέατρο από το 2018 σε φυλακές της χώρας, παρουσιάστηκε προ δύο εβδοµάδων στο Ψυχιατρείο Κρατουµένων Κορυδαλλού (ΨΚΚ) από κρατούµενους που ανέβηκαν στη σκηνή, κάποιοι για πρώτη φορά.

Το «Τάιµ άουτ» είναι ένα έργο γραµµένο εξ ολοκλήρου µέσα από τα βιώµατα των κρατουµένων, µε την καθοδήγηση του εµψυχωτή και υπευθύνου για την υλοποίηση του προγράµµατος, Στάθη Γράψα. Η καθηµερινότητα των κρατουµένων-θεραπευµένων στο ΨΚΚ δεν είναι απλή. Η τέχνη έρχεται σαν εργαλείο απελευθέρωσης του µυαλού αλλά και του σώµατος, αφού στη συγκεκριµένη παράσταση η οµάδα κάνει ένα διαστηµικό ταξίδι σε άλλο πλανήτη που συµβολίζει τη φυλακή. Στόχος είναι η βελτίωση του εαυτού τους µέσα από το ταξίδι και το ερώτηµα του έργου είναι αν θα τα καταφέρουν να επιστρέψουν βελτιωµένοι στη Γη. «Στην παράσταση βάλαµε πολλά δικά τους λόγια. Κάποιοι αναφέρουν και µια αληθινή δοκιµασία που έχουν περάσει στη ζωή τους», αναφέρει στην «Κυριακάτικη Απογευµατινή» ο Στάθης Γράψας, που έχει αφιερώσει την καριέρα του σε αυτό το είδος Τέχνης από το 1999.

σταθησ_γραψασ

Στην πράξη…

Πώς γίνεται όµως πράξη ένα τόσο ιδιαίτερο εγχείρηµα, όπως είναι η δηµιουργία µιας θεατρικής παράστασης µέσα στη φυλακή; «Συνήθως το κάλεσµα γίνεται από κάποιον θεσµό που προϋπάρχει στη φυλακή. ∆ηλαδή στο Ψυχιατρείο η κοινωνική υπηρεσία καλεί θεραπευµένους να δοκιµάσουν τη συµµετοχή τους στην οµάδα. Στις φυλακές του Αυλώνα το πρόγραµµα ξεκίνησε µέσα στο σχολείο. Στην αρχή έρχονται πολλοί, αλλά δεν συνεχίζουν όλοι. Κάποιοι αποχωρούν, επειδή ίσως να µην τους ταιριάζει η έντονη σωµατική άσκηση. Προτιµούν να κάθονται στο κελί τους. Εµείς θέλουµε να είναι απαιτητικό το πρόγραµµα, γιατί έτσι οι κρατούµενοι µαθαίνουν να πειθαρχούν σε κάτι καινούργιο. Και έτσι ανακαλύπτουν καινούργια πράγµατα για την ψυχή και το σώµα τους. Λόγω του ότι όλες οι φυλακές είναι γεµάτες και έχουν περιορισµένο χώρο, το σώµα των κρατουµένων αρχίζει να λειτουργεί διαφορετικά, είναι πιο σφιγµένο. Ετσι κάνουµε διάφορες ασκήσεις για ξεκλείδωµα», αναφέρει.

Οσο για το πώς ξεκινάει η σχέση εµψυχωτή-κρατουµένου, ο κ. Γράψας αποκαλύπτει ποιο είναι το πρώτο πράγµα που τους λέει όταν τους γνωρίζει. «Οι πρώτες συναντήσεις βασίζονται στη δηµιουργία µιας σχέσης. ∆εν πάµε µε τον σκοπό παράστασης. Λέµε ότι πάµε να ξεκινήσουµε να κάνουµε µερικές ασκήσεις και να περάσουµε λίγο χρόνο µαζί. Να γνωρίσουµε ο ένας τον άλλον. Και αν βρούµε να έχουµε κοινή ενέργεια, προχωράµε. ∆εν είναι τίποτα υποχρεωτικό», τονίζει.

ΣΤΑΘΗΣ ΓΡΑΨΑΣ: Το χειροκρότημα είναι μια επιβράβευση ότι αξίζουν κάτι. Κάποια άτομα εκεί δεν έχουν ακούσει ποτέ μπράβο στη ζωή τους, δεν έχουν δεχτεί αναγνώριση από την οικογένειά τους ή το περιβάλλον τους

Πατρική φιγούρα και στήριγµα

Η χαµηλή αυτοεκτίµηση των κρατουµένων, η αρνητική αντίληψη για τον εαυτό τους και η µη αποδοχή τους από το περιβάλλον τους είναι στοιχεία στα οποία εστιάζει η θεραπευτική δύναµη της Τέχνης. «Νιώθω πολύ έντονα ότι οι κρατούµενοι µε βλέπουν σαν φίλο ή πατέρα τους. Βέβαια από εµένα εξαρτάται αν θα κρατηθούν κάποια όρια. Πρέπει όµως ο εκάστοτε εµψυχωτής να µπορεί να διαχειριστεί αυτήν την ανάγκη τους. Να είσαι και πατρική φιγούρα και στήριγµά τους. Κάποιοι δεν έχουν κανένα στήριγµα. ∆εν δέχονται καθόλου επισκέψεις από την οικογένειά τους. Ετσι, όταν κάνουµε µια παράσταση στις φυλακές, οι θεατές γίνονται πολλές φορές η πρώτη επίσκεψη που µπορεί να δεχτεί ένας κρατούµενος. Και αυτό είναι κάτι τεράστιο γι’ αυτούς. Σηµαίνει ότι κάποιος τους δίνει αξία. Το χειροκρότηµα είναι µια επιβράβευση ότι αξίζουν κάτι. Κάποια άτοµα εκεί δεν έχουν ακούσει ποτέ µπράβο στη ζωή τους, δεν έχουν δεχτεί αναγνώριση από την οικογένειά τους ή το περιβάλλον τους. Η παρέµβαση του ΕΠΑΚ σε όλα τα κέντρα κράτησης είναι να αλλάξει την εικόνα που ο κάθε κρατούµενος έχει για τον εαυτό του», αναφέρει ο κ Γράψας.

Οσο για την πιο δύσκολη στιγµή του κατά τη διάρκεια των προβών µε κρατούµενους, ο κ. Γράψας είναι αφοπλιστικός. «Νοµίζω πως οι πιο δύσκολες στιγµές είναι όταν χρειάζεται να χωριστούν οι δρόµοι µας και οι κρατούµενοι αναζητούν να συνεχιστεί η επαφή τους µαζί µας, ενώ όλοι ξέρουµε ότι δεν γίνεται αυτό. Κάποιος µια µέρα µου είπε: ‘‘Μη φεύγεις, µη µε αφήνεις κι εσύ’’, γιατί και οι υπόλοιπες σχέσεις της ζωής του τον άφηναν ή τον πρόδωσαν. Ηταν µια δύσκολη στιγµή. Εµείς όµως είµαστε εκεί και θέλουµε να δηµιουργηθεί µια γέφυρα µε τη ζωή τους έξω όταν θα αποφυλακιστούν». Ωστόσο, αν και οι κρατούµενοι βρίσκονται στη φυλακή για διαφορετικό λόγο ο καθένας, µέσα από την παράσταση αυτή ήταν συγκινητική η προσπάθειά τους να επικοινωνήσουν µε το κοινό. «Το θέατρο µέσα στη φυλακή είναι για εµάς µια παρηγοριά. Κάθε φορά που είχαµε πρόβα περιµέναµε τη στιγµή. Οι συναντήσεις αυτές έσπαγαν τη ρουτίνα µας, επειδή στη φυλακή δεν έχεις κάτι να κάνεις. Και σήµερα ευχαριστούµε για το χειροκρότηµα, µας έδωσε µεγάλο κουράγιο», ανέφερε ο Κωνσταντίνος Γ., ένα από τα πρόσωπα της παράστασης.

Δημοσιεύθηκε στην «Κυριακάτικη Απογευματινή» την Κυριακή 9/06