Άγγελος Φραγκάκης: Ο Δήμαρχος Χάλκης ανακατασκευάζει μεσαιωνικό χωριό για να φιλοξενεί καλλιτέχνες και digital workers

Ένα μεσαιωνικό ερειπωμένο χωριό στα βουνά της ακριτικής Χάλκης πρόκειται σε λίγα χρόνια να γίνει μια μικρή σύγχρονη πολιτεία που θα στεγάζει δωρεάν όσους επιλέξουν να κατοικήσουν εκεί για ορισμένο ή αόριστο χρόνο ή ακόμα και για πάντα αντιστρέφοντας την τάση ερημοποίησης του νησιού.

Το εντυπωσιακό και μεγαλεπίβολο όραμα του Δημάρχου Χάλκης Άγγελου Φραγκάκη, αν και βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, έχει ωστόσο αρχίσει να υλοποιείται με πολύ προσεκτικά βήματα, δημιουργώντας δειλά – δειλά αρκετούς μιμητές ανά την Ελλάδα. Θα μπορούσε αλήθεια η πρωτοβουλία του κ. Φραγκάκη να δημιουργήσει ένα εθνικό δίκτυο επανακατοίκησης μικρών νησιών και μικρών χωριών ώστε να γεμίσουν ξανά ζωή οι τόποι που τείνουν να ερημώσουν;



Ο πρωτοπόρος δήμαρχος μιλώντας στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ εξηγεί πως γεννήθηκε η ιδέα, αλλά και πως αυτή θα υλοποιηθεί δημιουργώντας ένα χωριό – στολίδι. «Είναι δική μου υπαρξιακή ιδέα. Όλα αυτά που κάνουμε ή θέλουμε να κάνουμε στη Χάλκη τα τελευταία χρόνια, δηλαδή η παραγωγή ενέργειας μέσω των κυμάτων της θάλασσας, το ηλεκτρικό καραβάκι και αυτό που κάναμε με τα φωτοβολταϊκά, που προσφέρουν δωρεάν ηλεκτρική ενέργεια στα μέλη της ενεργειακής κοινότητας του νησιού, αλλά και αυτό το Χωριό, είναι όλα στο μυαλό μου μέσα. Τα βλέπω στον ύπνο μου και τα οραματίζομαι. Με προβληματίζει χρόνια το πώς θα καταφέρουμε αύξηση του πληθυσμού της Χάλκης, ώστε να μην δούμε σε 15 χρόνια να ερημώνει τελείως το νησί μας. Η αναγέννηση αυτού του χωριού έχει στόχο την επανακατοίκηση του, γιατί μέχρι τον προηγούμενο αιώνα ήταν ο κύριος οικισμός του νησιού. Μετά όμως οι κάτοικοι του χωριού σταμάτησαν τα αγροτικά επαγγέλματα της κτηνοτροφίας και της καλλιέργειας γης και έγιναν σφουγγαράδες μετακομίζοντας από το βουνό προς την παραλία. Έτσι το χωριό ερήμωσε. Ωστόσο είχε ζωή από τον 4ο αιώνα π.χ έχοντας περάσει από αυτό πάρα πολλοί λαοί» αναφέρει.

Το χωριό

Το «Χωριό», όπως ονομάζεται, είναι σήμερα ένας εγκαταλελειμμένος οικισμός και εκτείνεται στη βόρεια πλαγιά του λόφου του Άη Νικόλα, κάτω από το ιπποτικό κάστρο, καθώς και στους πρόποδες της πλαγιάς, πίσω από την εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Αποτελεί τον σημαντικότερο αρχαιολογικό χώρο του νησιού, δεδομένου ότι εκεί βρισκόταν ο αρχαίος και ο μεσαιωνικός οικισμός. Η κατοίκηση του Χωριού ήταν διαρκής από τους κλασικούς χρόνους έως και τα μέσα του 19ου αιώνα. Κατά την αρχαιότητα τα σπίτια ήταν κτισμένα αμφιθεατρικά στην πλαγιά του λόφου, ήταν θεμελιωμένα σε αναλημματικούς τοίχους, κτισμένους από λαξευμένες λιθοπλίνθους που θεμελιώνονταν απευθείας στον φυσικό βράχο. Οι τοίχοι, που ανάγονται στον 4ο αιώνα π.Χ., σώζονται μέχρι σήμερα, ανάμεσα στα πετρόκτιστα, ερειπωμένα μεσαιωνικά σπίτια. Τα σπίτια σήμερα ανήκουν κάποια στον Δήμο Χάλκης και κάποια σε ιδιοκτήτες. «Επειδή εμείς δεν είχαμε ποτέ κτηματογράφιση, καθώς δεν είχε γίνει ποτέ κτηματόλογιο στη Δωδεκάνησο, όπως γίνεται τώρα, υπάρχουν κάποιοι ιδιοκτήτες και μια εκκλησία. Αλλά τώρα έχουμε δηλώσει κι εμείς ως Δήμος κάποια ακίνητα που είχαν μείνει ορφανά χωρίς τίτλους ιδιοκτησίας. Τα πήραμε στο Δήμο με απόφαση δημοτικού συμβουλίου και περιμένουμε την οριστική ανάρτηση για να δούμε πόσα είναι ακριβώς. Και βέβαια αν έρθει κάποιος και μας πει ότι αυτό το σπίτι ήταν του παππού μου, εννοείται πως θα του το επιστρέψουμε. Στο σύνολο είναι 287 κτίσματα, από τα οποία ο Δήμος έχει δηλώσει τα 110. Εκεί ζούσε ολόκληρη κοινωνία, με σπίτια, σχολείο, εκκλησία, καφενεία. Σήμερα υπάρχει ένα καφενείο και 4-5 σπίτια που κατοικούνται μόνο το Καλοκαίρι» αναφέρει.

Το σχέδιο

Πριν τρία χρόνια επισκέφτηκε το νησί αποστολή της Axion Hellas μαζί με στελέχη της συμβουλευτικής εταιρείας Deloitte, στους οποίους ο δήμαρχος Χάλκης, μοιράστηκε το όραμά του να δει ξανά ζωντανό τον εγκαταλελειμμένο οικισμό, με σκοπό να αυξηθεί ο πληθυσμός του νησιού. Αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης ήταν η εκπόνηση πριν ένα χρόνο ενός στρατηγικού σχεδίου υλοποίησης της ιδέας για την αναβίωση του «Χωριού». «Πρώτα γεννήθηκε η ιδέα, δεύτερον υπάρχει το στρατηγικό σχέδιο της Deloitte, το οποίο αναφέρει ποιος θα μπορούσε να κατοικήσει εκεί και τρίτον δηλώθηκε το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Τέταρτον είναι ότι ετοιμάζουμε τη μελέτη για να υδροδοτηθεί το χωριό αυτό, ενώ ρεύμα έχει. Το στρατηγικό σχέδιο προβλέπει την αναστήλωση του οικισμού και τη δημιουργία ατελιέ, εργαστηρίων τέχνης, εκθέσεων και σχετικών καταστημάτων που θα συμβάλουν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην προσέλκυση νέων μόνιμων κατοίκων. Είναι όλο το χωριό χαρακτηρισμένος αρχαιολογικός χώρος. Οπότε ότι γίνει εκεί θα είναι υπό την επίβλεψη του Υπουργείου Πολιτισμού. Έχω εξηγήσει στον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη το όραμα μου, μιλώντας με τον κ. Σκέρτσο, ο οποίος με τη σειρά του επικοινώνησε με την Υπουργό Πολιτισμού κ. Μενδώνη, οι οποίοι έχουν ανταποκριθεί πολύ θετικά. Έχουμε μείνει στην εξεύρεση ενός χρηματοδοτικού εργαλείου ώστε να μπορέσουμε να ξεκινήσουμε να το φτιάχνουμε» αποκαλύπτει ο Δήμαρχος.

Τα σπίτια

«Χρειάζεται μια μελέτη εφαρμογής κάτω από την ομπρέλα του Υπουργείου Πολιτισμού για το πώς θα φτιαχτούν ομοιόμορφα τα σπίτια. Σίγουρα δεν θα γίνει ένα τουριστικό χωριό. Δεν μας ενδιαφέρει το τουριστικό κομμάτι. Μας ενδιαφέρει να κατοικήσουν αυτά τα σπίτια όσοι θα αγαπήσουν το νησί και θα επιλέξουν να μείνουν σε αυτό για όποιο χρονικό διάστημα θέλουν ακόμα και για πάντα. Θέλουμε να φέρουμε καινούριους μόνιμους κατοίκους. Όσο για την κατασκευή των σπιτιών, θέλω να ξαναχτιστούν όπως ήταν και παλιά, όπως τα είχαν φτιάξει οι πρόγονοί μας. θα ήθελα να μην αλλοιωθεί καθόλου το χωριό. Να έχει πέτρινα σπιτάκια με την αυλή τους και πέτρινα σοκάκια για να κάνουν βόλτα οι κάτοικοι» λέει ο δήμαρχος.

Ποιοί θα κατοικήσουν 

Το μεγάλο ενδιαφέρον βρίσκεται βέβαια στο ανθρώπινο δυναμικό που θα κατοικήσει εκεί ξαναζωντανεύοντας το «Χωριό». « Η deloitte αναφέρει στην έκθεση της για το είδος των ανθρώπων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τους νέους κατοίκους, ότι αυτοί μπορεί να προέρχονται από τρεις κατηγορίες. Καλλιτέχνες, φοιτητές ή ψηφιακοί νομάδες. Δηλαδή θα μπορεί να μένει δωρεάν ένας γλύπτης για όσο διάστημα θέλει να φτιάξει κάποια έργα τέχνης ή ένας λογοτέχνης, που γράφει τα βιβλία του ή ένας μουσικός που συνθέτει νέα έργα και θέλει ησυχία. Όμως εμείς δεν περιοριζόμαστε μόνο σε αυτές τις κατηγορίες. Θα μένουν και ντόπιοι. Αν φτιαχτεί αυτό το χωριό, θα έρθουν κι άλλα επαγγέλματα, όπως άνθρωποι της εστίασης, του εμπορίου και γενικά υπηρεσίες που θα μπορούν να υποστηρίξουν όλες τις ανάγκες των κατοίκων. Στα σπίτια του Δήμου, θα παρέχεται δωρεάν στέγη στους ανθρώπους που θα επιλέξουν να εγκατασταθούν στο νησί, όπως για παράδειγμα στους δασκάλους ή τους γιατρούς. Γιατί το θέμα αυτού του Χωριού δεν θα είναι καθόλου εισπρακτικό, αλλά ξεκάθαρα θέλουμε να έρθουν νέες οικογένειες με παιδιά να μένουν μόνιμα στο νησί. Γιατί αυτό θα σημαίνει ότι θα αυξηθούν τα παιδιά στο σχολείο και έτσι θα χρειαζόμαστε περισσότερους δασκάλους και περισσότερους γιατρούς στο νησί» λέει.

Ο στόχος

Το συγκεκριμένο πρότζεκτ θα δώσει πνοή στη Χάλκη, αν σκεφτεί κανείς ότι σήμερα στο νησί ζουν περίπου 250 μόνιμοι κάτοικοι και στο δημοτικό σχολείο φοιτούν μόνο 12 μαθητές. «Επειδή όλοι αυτοί οι μικροί τόποι υπάρχει μεγάλος φόβος να μην κατοικούνται μετά από 15 χρόνια, αυτό το πρότζεκτ σκοπό έχει να δημιουργήσει νέα σπίτια για καινούριους μόνιμους κατοίκους, ώστε σταδιακά να αυξηθεί ο πληθυσμός του νησιού. Θέλουμε να προλάβουμε, να αντιστρέψουμε την ερημοποίηση του τόπου μας. Θέλουμε να μένει κόσμος όλο το χρόνο στο νησί μας και να σηκώνει την ελληνική σημαία για πάντα. Και έτσι θα ανοίξουν νέες δουλειές, που θα κρατούν τον κόσμο εδώ. Μακάρι αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε στη Χάλκη να το μιμηθούν κι άλλοι τόποι, γιατί είναι ένα εθνικό θέμα. Για να μη μικρύνει η Ελλάδα μας. θέλουμε να βάλουμε στην κουβέντα όλους, την πανεπιστημιακή κοινότητα, την επιχειρηματική, τον απόδημο ελληνισμό. Να ξεσηκωθεί το έθνος, να μονιάσει και να δώσουμε κίνητρα. Αν θέλει να έρθει ένας γιατρός στον μικρό τόπο, να μπορούμε να του δώσουμε δωρεάν σπίτι, δωρεάν εισιτήρια ακτοπλοϊκά ή αεροπορικά και διπλό μισθό. Πρέπει να κάνουμε μια μεγάλη επανάσταση. Κυρίως στα μικρά νησιά που βρίσκονται δίπλα στην Τουρκία, πρέπει να υπάρχουν πολλοί άνθρωποι για να τα υπερασπίζονται. Περιμένω με χαρά να το κάνουν κι άλλοι δήμαρχοι. Δεν έχουμε κρυφό το σχέδιο μας. Συχνά μου τηλεφωνούν κι άλλοι δήμαρχοι για να μάθουν πως το κάνουμε» καταλήγει.