Όλα τα πολύτιμα αρχαία που αναδύθηκαν λόγω του Μετρό Θεσσαλονίκης αποτελούν τα κομμάτια του παζλ «μιας πόλης κάτω από την πόλη», τα οποία ουσιαστικά ανασυνθέτουν τη συναρπαστική ιστορία της Θεσσαλονίκης ήδη από το 316 π.Χ. - χρονιά της ίδρυσής της από τον Κάσσανδρο.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ανασκαφική έρευνα σωστικού χαρακτήρα που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ στη χώρα μας.

Θεσσαλονίκη: το Ιστορικό κέντρο και οι αρχαιότητες 

Ένας σπουδαίος, αχανής αρχαιολογικός χώρος -που αποτυπώνει διαχρονικά την πολεοδομική εξέλιξη του αστικού ιστούανοιχτός πλέον στους πολίτες, ο οποίος δημιουργήθηκε χάρη στην κατασκευή του μετρό, στον σταθμό Βενιζέλου στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, αλλά και της Αγίας Σοφίας, καθώς και σε έξι ακόμη στάσεις (Δημοκρατίας, Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός, Σιντριβάνι, Πανεπιστήμιο, Φλέμινγκ και Αμαξοστάσιο Πυλαίας), με περισσότερα από 300.000 κινητά ευρήματα - ανάμεσά τους χρυσά και άλλα πολυτελή αντικείμενα, αγάλματα, αγγεία και σκεύη λατρείας.

Σταθμός Βενιζέλου

Ο σταθμός, ίσως ο ωραιότερος του δικτύου, είναι ένα μοναδικό στον κόσμο μικρό υπόγειο μουσείο-κόσμημα. Η αρχαιολογική έρευνα κάλυψε τουλάχιστον 3.500 τετραγωνικά μέτρα, φέρνοντας στο φως το σύνολο των παλαιότερων οικοδομικών χρονικών φάσεων της Θεσσαλονίκης, από τα ελληνιστικά χρόνια. Βρέθηκαν χιλιάδες αρχαία τεχνουργήματα αλλά και δρόμοι, συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης, τάφοι και ψηφιδωτά. Επίσης, από την πρώτη φάση των ανασκαφών ανακαλύφθηκε τμήμα της κοσμικής πόλης της ύστερης αρχαιότητας και των βυζαντινών χρόνων, η διασταύρωση δηλαδή του decumanus maximus -η μετέπειτα βυζαντινή Μέση Οδός με πλάτος 5,5 μέτρων- και του cardo. Το σταυροδρόμι αυτό, που μπορούν σήμερα να δουν οι επισκέπτες και επιβάτες του μετρό, ορίζεται από πεσσοστοιχίες, οι οποίες διαμορφώνουν εκατέρωθεν των δρόμων στεγασμένα πεζοδρόμια-στοές και σηματοδοτούν τη διασταύρωση με ένα μνημειακό τετράπυλο, από το οποίο διέρχονταν οι δύο μεγάλοι δρόμοι. Ο ίδιος ο σταθμός-μουσείο υπόσχεται μία υπέροχη εμπειρία, αφού μπορεί να αντικρίσει κανείς τα ευρήματα βαδίζοντας από πάνω τους, σε ενιαία γυάλινα και διαφανή αναρτημένα δάπεδα.

Σταθμός Αγίας Σοφίας

Η ανασκαφική έρευνα στον σταθμό του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης αποκάλυψε τμήματα της βυζαντινής αγοράς με λασπόκτιστα κτίρια, πεζοδρόμια και στοές της ύστερης αρχαιότητας. Πρόκειται για εργαστήρια και καταστήματα μιας αγοράς όπου παράγονταν κοσμήματα, είδη μεταλλοτεχνίας, υαλουργίας και κεραμικά. Πλινθόκτιστες κατασκευές, κλίβανοι, πάγκοι εργασίας, μαζί με εργαλεία, μήτρες κατασκευής κοσμημάτων, ημιτελή κεραμικά, τριποδίσκους, πιστοποιούν την παραγωγική χρήση των χώρων σε όλη τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου.

Σταθμός "Αμαξοστάσιο Πυλέας"

Με αφορμή τις εκσκαφές που πραγματοποιήθηκαν στο αμαξοστάσιο της βασικής γραμμής του μετρό στην Πυλαία, ήρθε το 2012 στο φως προκασσάνδρειο πόλισμα του 4ου αιώνα π.Χ. Ερευνήθηκε έκταση 31 στρεμμάτων και αποκαλύφθηκε τμήμα της πόλης, η οποία ήταν οργανωμένη με το ιπποδάμειο πολεοδομικό σύστημα, στα πρότυπα των μεγάλων πόλεων της Μακεδονίας, Ολύνθου και Πέλλας. Τα πολυάριθμα ευρήματα παραπέμπουν σε έναν ακμαίο οικισμό με ισχυρή οικονομία.

Σταθμός Φλέμινγκ

Ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα είναι το νεκροταφείο ρωμαϊκών χρόνων (2ος-4ος αιώνας μ.Χ.) που ερευνήθηκε στα όρια του σταθμού Φλέμινγκ. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον εύρημα, που μας αποκάλυψε πτυχές ενός άγνωστου μέχρι τώρα οικισμού στις παρυφές της αρχαίας Θεσσαλονίκης.

Σταθμός Δημοκρατίας 

Το τμήμα της δυτικής αρχαίας νεκρόπολης, που αποκαλύφθηκε στα όρια του σταθμού Δημοκρατίας, περιλαμβάνει ποικιλία τάφων και βωμοειδών κατασκευών. Ξεχωρίζουν μαρμάρινες σαρκοφάγοι του 2ου, 3ου και 4ου μ.Χ. αιώνα και πολυτελή ταφικά κτίσματα.

Σταθμοί "Συντριβάνι" και "Πανεπιστήμιο"

Στους σταθμούς «Σιντριβάνι», «Διασταύρωση Τροχιογραμμών» και Πανεπιστήμιο εντοπίστηκε μεγάλο τμήμα του ανατολικού νεκροταφείου της πόλης, όπως επίσης και τρίκλιτη κοιμητηριακή βασιλική με ψηφιδωτά δάπεδα. Τα ταφικά μνημεία που βρέθηκαν είναι περίπου 3.000 και έρχονται να εμπλουτίσουν τη γνώση μας για την οργάνωση και τη συνεχή χρήση του χώρου από την ελληνιστική περίοδο έως και την ύστερη αρχαιότητα: βωμοί, καμαροσκεπείς απλοί ή δίδυμοι τάφοι με κτερίσματα-θησαυρούς, όπως πήλινα και γυάλινα αγγεία, πήλινα ειδώλια, χρυσά και αργυρά κοσμήματα και νομίσματα.