Το όραμα για την αναγέννηση του καμένου δάσους της Δαδιάς στον Έβρο μοιράστηκε το Ίδρυμα Χατζηγάκη με περισσότερους από 300 εθελοντές που συμμετείχαν στον 2ο Κύκλο του προγράμματος «Παιδεία και Περιβάλλον – Το Δάσος, Το Σπίτι μας», από τις 18 έως τις 22 Νοεμβρίου 2024, στο Σουφλί. Η πρωτοβουλία αυτή αποτέλεσε σύμβολο αναγέννησης για την περιοχή του Έβρου, που επλήγη από τις καταστροφικές πυρκαγιές του Αυγούστου 2023. Είχε ως αποτέλεσμα την πρώτη μετά τις καταστροφές, οργανωμένη, μεγάλης κλίμακας δενδροφύτευση στη Λευκίμη, περιμετρικά του Δάσους της Δαδιάς, σε μία περιοχή που έχει πληγεί τρεις φορές από πυρκαγιές.
Σε αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία φυτεύτηκαν περισσότερα από 200 νέα δενδρύλλια από παιδιά, φοιτητές, εκπαιδευτικούς, εθελοντές και εκπροσώπους φορέων, που εργάστηκαν με ενθουσιασμό. Ουσιαστικά το Ίδρυμα Χατζηγάκη με την πρωτοβουλία αυτή κατάφερε μέσα σε λίγες μέρες στο πιο απομακρυσμένο σημείο της Ελλάδας να ενώσει περισσότερες από 20 διαφορετικές ομάδες, όπως δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς (AHEPA Hellas, ΔΕΔΔΗΕ, ΑΝΑΚΕΜ), εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκπαιδευτικούς ιδρυμάτων και εταιρειών, εθελοντές, δωρητές που ένωσαν τις δυνάμεις τους για τον κοινό σκοπό. Οι άνθρωποι που βρέθηκαν στο καμένο δάσος και υποστήριξαν την δεντροφύτευση προέρχονταν από όλη την περιοχή του Έβρου.
Η Γενική Γραμματέας του Δ.Σ. του Ιδρύματος Χατζηγάκη κ. Ελίσάβετ Χατζηγάκη μιλώντας στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ εξηγεί πως γεννήθηκε η ιδέα αυτή και πως τελικά έγινε πράξη.
Πως γεννήθηκε η ιδέα να υλοποιήσετε την εκπαιδευτική δράση «Το Δάσος, το σπίτι μας» στον Έβρο στον απόηχο των καταστροφικών πυρκαγιών που έπληξαν τον Αύγουστο του 2023 το Δάσος της Δαδιάς;
Συμπληρώνοντας 10 χρόνια προσφοράς στην ελληνική κοινωνία και έχοντας δημιουργήσει ουσιαστικό αντίκτυπο με πολλές και διαφορετικές πρωτοβουλίες, το 2022, το Ίδρυμα Χατζηγάκη προχωρά σε στρατηγικό επαναπροσδιορισμό της αποστολής του εστιάζοντας ακόμη περισσότερο στον άξονα της παιδείας καθώς κεντρικό ρόλο πλέον κατέχουν τα προγράμματα βιωματικής εκπαίδευσης, όπως το περιβαλλοντικό πρόγραμμα Παιδεία & Περιβάλλον. Το Πρόγραμμα Παιδεία & Περιβάλλον δημιουργήθηκε μέσα από διαχρονικές συζητήσεις και ανατροφοδότηση από το πεδίο με εκπαιδευτικούς σε κάθε άκρη της Ελλάδος που υπογράμμιζαν πάντα την ουσιαστική ανάγκη για δημιουργική, βιωματική εκμάθηση βασικών οικολογικών αρχών που θα καθορίσουν την διαχείριση και έκβαση περιβαλλοντικών ζητημάτων στο μέλλον από τα μέλη της νέας γενιάς.
Έχουμε θέσει ως κύριο άξονα του Προγράμματος την ενδυνάμωση σχολικών κοινοτήτων σε ακριτικές, δυσπρόσιτες περιοχές γεφυρώνοντας το χάσμα που προκύπτει από την γεωγραφική θέση και ενισχύοντας με δυνατά ερεθίσματα το αίσθημα ευθύνης των παιδιών 4-12 ετών αλλά και ευρύτερα της κοινότητας. Ο 1ος Κύκλος | Τα Παιδιά Σε Αποστολή Να Σώσουν τη Θαλάσσια Ζωή έλαβε χώρα σε 6 ακριτικά νησιά του Νότιου Αιγαίου (Καστελλόριζο, Λειψοί, Αγαθονήσι, Ηρακλειά, Σχοινούσα, Δονούσα) με ορίζοντα να συνεχιστεί σε άλλα 10 ακριτικά νησιά.
Ωστόσο, μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του Αυγούστου 2023 στον Έβρο, ήταν για εμάς αδιαπραγμάτευτο ότι το Πρόγραμμα Παιδεία & Περιβάλλον θα έπρεπε να σχεδιαστεί εκ νέου με θεματικές και δομή αποκλειστικά για τις κοινότητες παιδιών που εκτέθηκαν σ’ αυτή τη τεράστια καταστροφή με μοναδικό στόχο να συνδυάσουμε την δημιουργικότητα, την καινοτομία όπως οι παιδαγωγικές δραστηριότητες STEAM με τις βιωματικές δράσεις εκτός τάξης ως εργαλεία για την επούλωση του παιδικού τραύματος, αλλά και ως εφαλτήριο για μία νέα πιο αισιόδοξη εποχή, τονίζοντας ότι η περιβαλλοντική αναγέννηση είναι μεν χρονοβόρα, μακρά διαδικασία στην οποία, όμως, μπορούμε όλες και όλοι να συνεισφέρουμε ενεργά.
Κάπως έτσι «οικοδομήθηκε» ο 2ος Κύκλος | Το Δάσος, Το Σπίτι μας, ο οποίος είναι προϊόν ενδελεχούς σχεδιασμού που διήρκησε ένα χρόνο με τακτά ταξίδια ανά διαφορετικές χρονικές περιόδους στην περιοχή για την χαρτογράφηση, επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ του Ιδρύματος, σχολείων, ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων, ομάδων και τοπικών φορέων.
Ποιος ήταν ο απόηχος του προγράμματος αυτού στα παιδιά της περιοχής; Πως το βίωσαν;
Έχοντας ήδη λάβει τον πρώτο κύκλο ανατροφοδότησης, εντυπώσεων και παρατηρήσεων από εκπαιδευτικούς, γονείς αλλά και τα ίδια τα παιδιά μπορώ να πω με μεγάλη συναισθηματική φόρτιση και ικανοποίηση ταυτόχρονα, ότι το πρόγραμμα αποτέλεσε μία ανάσα αισιοδοξίας, ένα πολύχρωμο παράθυρο σε καινούργια βιώματα για όλα τα παιδιά και τους δασκάλους. Χαρακτηριστικά, οι εκπαιδευτικοί μας είπαν με βαθιά συγκίνηση ότι «εξεπλάγησαν όταν η ομάδα εκπαιδευτικών μας κατάφερε να «κρατήσει» το ενδιαφέρον των παιδιών ζωντανό επί τέσσερις ώρες σερί χωρίς να κουραστούν ή να χάσουν την προσοχή τους». Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά βιώσαν το πρόγραμμα ως κάτι εντελώς διαφορετικό από την καθημερινότητα τους, ενθουσιάστηκαν με τα χαρακτηριστικά και ιδιαίτερης τεχνολογίας «ρομποτάκια» τα Ozobot, τόσο πολύ που μία νηπιαγωγός μας εκμυστηρεύτηκε ότι όλοι οι μαθητές της θα έχουν ένα κοινό αίτημα φέτος στο γράμμα τους προς τον Άγιο Βασίλη, να τους φέρει ένα ίδιο ρομπότ.
Ο ενθουσιασμός και η χαρά όμως κορυφώθηκαν όταν όλοι συναντηθήκαμε στο δάσος για την Ημέρα Δενδροφύτευσης και πιάσαμε το χώμα, «λερωθήκαμε» για να φυτέψουμε τα πρώτα νέα δέντρα. Η αλήθεια είναι ότι πολλοί μαθητές και πολλές μαθήτριες δεν έχουν την ευκαιρία να κάνουν πολλές εκδρομές με λεωφορείο οπότε ακόμα κι αυτό ήταν κάτι ξεχωριστό. Περνώντας κι εγώ προσωπικά, όλη την ημέρα στις εκπαιδεύσεις στα σχολεία, παρατηρούσα τα παιδιά, την προσοχή, την αφοσίωση και το ενδιαφέρον τους γύρω από τα πειράματα ή τις κατασκευές, έκαναν εύστοχες ερωτήσεις, συμμετείχαν και ήταν ενεργά σε όλη την ροή των εργαστηρίων. Είναι τελικά αυταπόδεικτο, τα παιδιά, ιδιαίτερα, σε ακριτικά σημεία όπως ο Έβρος «διψούν» για νέα ερεθίσματα, γνώσεις και εικόνες και όταν τους τα παρέχεις απλόχερα, γίνονται ακόμα πιο έτοιμα να «αλλάξουν τον κόσμο» μας.
Πόσα και τι είδους δέντρα φυτέψατε στο δάσος της Λευκίμης;
Όταν ξεκινήσαμε να σχεδιάζουμε την μεγάλη Ημέρα Δενδροφύτευσης σκεφτήκαμε πολύ και σε βάθος για την προσέγγιση που θα έπρεπε να υιοθετήσουμε γύρω από την διεξαγωγή μίας δράσης φύτευσης σε πολλαπλά καμένη περιοχή. Αποφασίσαμε ότι ο χαρακτήρας μίας τεχνητής αναδάσωσης στην δική μας περίπτωση θα πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένος, πρωτίστως, με τους στόχους το προγράμματος αναφορικά με την βιωματική εκπαίδευση. Συνεπώς, δεν θα φυτεύαμε μαζικά. Θα φυτεύαμε στοχευμένα, μεθοδευμένα και υπό την καθοδήγηση εξειδικευμένων ανθρώπων στον κλάδο. Μετά από χαρτογράφηση της περιοχής και των εκτάσεων, το Ίδρυμα προχώρησε σε υπογραφή μνημονίου συνεργασίας με την Γενική Διεύθυνση Δασών του ΥΠΕΝ και σε απόλυτη συνεργασία με την Διεύθυνση Δασών Έβρου και το Δασαρχείο Σουφλίου προχωρήσαμε στον σχεδιασμό της Ημέρας Δενδροφύτευσης.
Με την βοήθεια των παιδιών και όλων των υπόλοιπων συμμετεχόντων καταφέραμε να φυτέψουμε περισσότερα από 200 νέα δέντρα στο δάσος της Λευκίμης, περιοχή που έχει χαρτογραφηθεί στην πιο πρόσφατη επίσημη μελέτη ως τριπλο-καμμένη. Στόχος μας, ήταν να συνδέσουμε ένα δυνατό ερέθισμα με το βίωμα ώστε να καλλιεργήσουμε ένα έντονο αίσθημα ευθύνης στα παιδιά για τον τόπο και το δάσος τους. Φυτέψαμε μόνο ενδημικά δενδρύλλια, κωνοφόρα και πλατύφυλλα, τα οποία προήλθαν από σπόρους που συλλέχθηκαν από την περιοχή.
Ποιοι ήταν οι εθελοντές που υποστήριξαν την δεντροφύτευση;
Στον αντίποδα μίας δύσκολης και ζοφερής πραγματικότητας με τεράστιες εκτάσεις καμένης γης, η Ημέρα Δενδροφύτευσης θέλαμε να αποτελέσει μία γιορτή για το περιβάλλον και οι γιορτές συνδέονται πάντα μ’ ένα ζεστό ανοιχτό κάλεσμα. Έτσι και το Ίδρυμα Χατζηγάκη σε μία προσπάθεια να δημιουργήσει ένα τεράστιο οικοσύστημα προσφοράς με σκοπό την αναγέννηση του δάσους κάλεσε τοπικούς φορείς, ιδιωτικές εταιρείες και ακαδημαϊκά ιδρύματα να λάβουν μέρος στη δράση. Στην δενδροφύτευση, συμμετείχαν περισσότεροι από 200 μαθητές και μαθήτριες και πάνω από 40 εθελοντές; 30 φοιτητές και φοιτήτριες, δασολόγοι από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, το Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων και φοιτητές και φοιτήτριες από διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Ισπανία, Πορτογαλία) που δραστηριοποιούνται και μελετούν την περιοχή με την Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης κ.α. Για εμάς στο Ίδρυμα Χατζηγάκη, μία βασική αρχή που διέπει όλα τα προγράμματα και τις πρωτοβουλίες μας είναι να προάγουμε τη δύναμη της συλλογικής δράσης γιατί μόνο μέσα από αυτή έχουμε διαπιστώσει ότι δημιουργούμε στέρεα δίκτυα και έτσι μπορούμε να επιφέρουμε πραγματικές κοινωνικό-περιβαλλοντικές αλλαγές.
Θα συνεχίσετε να υποστηρίζετε την περιοχή του Έβρου στο πλαίσιο των στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ και σε σχέση με τη δέσμευση της ΕΕ να φυτέψει 3 δισεκατομμύρια επιπλέον δέντρα έως το 2030 στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής;
Ήδη στην περιοχή δραστηριοποιούμαστε εδώ και ένα χρόνο, με δύο προγράμματα μας το Παιδεία & Περιβάλλον, ως πιο πρόσφατο αλλά και το Μαζί για το Σχολείο, αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα με το τελευταίο έχουν πραγματοποιηθεί αποστολές δωρεών σε περισσότερα από 20 σχολεία (Α’βάθμιας/ Β΄βάθμιας) στην περιοχή. Ομολογουμένως, η περιοχή του Έβρου παρουσιάζει τρομερό φυσικό και πολιτιστικό πλούτο, στο πλαίσιο που μπορούμε και με τα μέσα που διαθέτουμε, πρόθεσή μας είναι να συνεχίσουμε να συνεισφέρουμε ουσιαστικά στην περιοχή μέσα από μία σειρά προγραμμάτων. Βρισκόμαστε λοιπόν πάντα σε επαγρύπνηση για το ποια θα είναι τα επόμενα βήματά μας στην περιοχή ώστε να αντιπροσωπεύουν και τις σημαντικές παγκόσμιες δεσμεύσεις όπως οι 17 Στόχοι του ΟΗΕ για παράδειγμα για Ποιοτική Εκπαίδευση, Μείωση των Ανισοτήτων, Βιώσιμες Πόλεις κ.ο.κ. Αναφορικά με την αύξηση των φυτεύσεων νέων δέντρων, οι προσπάθειες μας θα ενταθούν μόνον υπό το πρίσμα πάντα της ουσιαστικής παρέμβασης που ξεκινά από την εκπαίδευση και όπου αυτό κρίνεται ωφέλιμο και απαραίτητο.
Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια του Ιδρύματος αναφορικά με το πρόγραμμα και όχι μόνο;
Οραματιζόμαστε μία κοινωνία που τη διέπουν η ευημερία, η ισονομία, η συνοχή και αυτό, από μόνο του, είναι μία μεγάλη πρόκληση. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι οι πιθανότητες κάτι τέτοιο να καταστεί εφικτό αυξάνονται σημαντικά μόνο αν το σχολείο αποτελεί κοιτίδα έμπνευσης, ασφάλειας και δημιουργικής έκφρασης των παιδιών ως αντίβαρο στη παραπληροφόρηση, στη βία και στη τοξικότητα. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε πραγματικότητα μέσα από τα προγράμματα και τις πρωτοβουλίες μας που εστιάζουν στην ευαισθητοποίηση: ξεκινώντας πάντα με μικρά, στοχευμένα, μεθοδικά βήματα και κινήσεις οι νέοι άνθρωποι μπορούν και επιβάλλεται να γίνουν πρεσβευτές νέων, βιώσιμων πρακτικών ξεκινώντας από το σπίτι τους, το σχολείο τους, την κοινότητα τους και φτάνοντας μέχρι και το Κοινοβούλιο. Το μόνο που χρειάζεται είναι γνώση, συνέπεια και αφοσίωση για τον σκοπό.
Στόχος μας να συνεχίσουμε να διευρύνουμε τους άξονες δράσης και τους σταθμούς του Προγράμματος Παιδεία & Περιβάλλον σε περισσότερα σημεία στην νησιωτική αλλά και την ηπειρωτική Ελλάδα. Επίσης, εργαζόμαστε σκληρά αυτό το διάστημα για να εντάξουμε δύο νέα βιωματικά εκπαιδευτικά προγράμματα στην αποστολή μας με νέες θεματικές που θα αφορούν την ισότητα και τον πολιτισμό. Όλα αυτά φυσικά, πάντα με το βλέμμα στραμμένο στην κοινωνία και στις σοβαρές ανάγκες που ανακύπτουν και προσπαθούμε πάντα να τις αφουγκραζόμαστε ώστε να στεκόμαστε αρωγοί χτίζοντας οικοσυστήματα προσφοράς πολλαπλών δρώντων, γιατί: Μαζί, μπορούμε καλύτερα.
