Το 2025 είναι η χρονιά του Πολιτισµού... Κι αυτό µπορεί να ειπωθεί χωρίς την παραµικρή διάθεση υπερβολής, αφού φέτος ολοκληρώνονται µεγάλα έργα, σηµαντικά για όλους.

*Διαβάστε ακόμα: Ποδαρικό στα θέατρα με δέκα παραστάσεις: Τι θα δούμε τον Ιανουάριο

Άλλωστε, πρόκειται για το εκτενέστερο πρόγραµµα έργων πολιτιστικών υποδοµών και δράσεων όλων των εποχών του υπουργείου Πολιτισµού, για ανάλογο χρονικό διάστηµα: αυτή τη στιγµή υλοποιούνται περισσότερα από 830 έργα, ύψους 1,25 δισ. ευρώ, κυρίως µε ευρωπαϊκούς πόρους, του ΕΣΠΑ και του Ταµείου Ανάκαµψης.

Μάλιστα, µόνο από το Ταµείο Ανάκαµψης χρηµατοδοτούνται 214 έργα συνολικού προϋπολογισµού 610 εκατοµµυρίων, ενώ για το 2025 ο προϋπολογισµός του ΥΠ.ΠΟ. ανέρχεται σε 575 εκατοµµύρια ευρώ. Θα µπορούσε να είναι σλόγκαν, αλλά είναι η πραγµατικότητα: Όλη η Ελλάδα έχει µετατραπεί σε ένα εργοτάξιο Πολιτισµού. Και πράγµατι, συντελούνται και ολοκληρώνονται έργα που τη µεταµορφώνουν: από το εµβληµατικού χαρακτήρα έργο στο πρώην βασιλικό ανάκτορο Τατοΐου, µέχρι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων και από την κτιριακή και θεσµική αναβάθµιση της Σχολής Μαρµαροτεχνίας στην Τήνο, µέχρι τα βυζαντινά και τα οθωµανικά µνηµεία της Θεσσαλονίκης, καθώς και τον ψηφιακό µετασχηµατισµό των πολιτιστικών οργανισµών (όπως χαρακτηριστικά συµβαίνει στο Λύκειο του Αριστοτέλη). Ακολουθεί µία καταγραφή τέτοιων έργων που είναι βέβαιο ότι θα προσδώσουν εξαιρετική ποιότητα στην καθηµερινότητά µας και ακόµα µεγαλύτερη (υπερ)αξία -σε παγκόσµια κλίµακα- στη χώρα µας.


Πρώην βασιλικό κτήµα Τατοΐου

Το 2025 είναι σηµαντικό για το Τατόι, καθώς ολοκληρώνονται οι µουσειακές υποδοµές του. Στο Αναπτυξιακό Πρόγραµµα Συµβάσεων Στρατηγικής Σηµασίας, για το 2025, έχει ενταχθεί η ωρίµανση και η διενέργεια διαγωνισµού για τους χώρους εστίασης και φιλοξενίας, στο κτήµα. Προς το παρόν, το Τατόι θυµίζει εργοτάξιο µε σκαλωσιές γύρω από το κτίριο του ανακτόρου, µε σωληνώσεις να διαπερνούν τα δάπεδα των δωµατίων, τις αποκατεστηµένες οικίες Στουρµ και αρχικηπουρού να παίρνουν την τελική µορφή τους, ενώ σε εξέλιξη είναι οι εργασίες για την αποκατάσταση του νέου βουστασίου. Τα έργα που εκτελούνται στο Τατόι από τις υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ. έχουν συνολικό προϋπολογισµό 58 εκατοµµύρια ευρώ και ορίζοντα ολοκλήρωσης το τέλος της φετινής χρονιάς - τουλάχιστον για τις βασικές µουσειακές υποδοµές. Με άλλα λόγια, ο ιστορικός πυρήνας του κτήµατος σε µερικούς µήνες θα έχει τελείως διαφορετική εικόνα από τη σηµερινή. «Το έτος 2025 αποτελεί το χρονικό ορόσηµο για τα έργα της αποκατάστασης του ιστορικού πυρήνα του Τατοΐου. Η αποκατάσταση, η ανάδειξη και η λειτουργία του κτήµατος αποτελεί ένα εµβληµατικό έργο», έχει πει χαρακτηριστικά για το µνηµειώδες έργο η υπουργός Πολιτισµού, Λίνα Μενδώνη.


Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων

Η αντίστροφη µέτρηση έχει ήδη αρχίσει για ένα µουσείοδιαµάντι: µέχρι το τέλος του 2025, το αργότερο αρχές του 2026, αναµένεται ότι θα είναι έτοιµο το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων στο λιµάνι του Πειραιά, καθώς τα έργα δηµιουργίας του νέου µουσείου, που θα κοστίσουν 100 εκατ. ευρώ, θα χρηµατοδοτηθούν από το Ταµείο Ανάκαµψης. Το µουσείο θα δηµιουργηθεί στη θέση του ιστορικού βιοµηχανικού κτιρίου στον Πειραιά, όπου βρισκόταν η µονάδα διαµετακόµισης και αποθήκευσης σιτηρών (τύπου Silo). Περισσότερα από 2.200 αρχαιολογικά και νεότερα ευρήµατα πρόκειται να εκτεθούν στο µουσείο, αντικείµενα που προέρχονται από ναυάγια (δηλαδή από το φορτίο και τον τεχνικό εξοπλισµό τους), από παράκτιους οικισµούς και λιµάνια, αλλά και από κατασχέσεις και παραδόσεις ιδιωτών.


Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Το αρχικό νεοκλασικό κτίριο των Ερνέστου Τσίλλερ και Λούντβιχ Λάνγκε χρονολογείται από το 1866-1874 και τα χρόνια που ακολούθησαν έγιναν διάφορες προσθήκες. Η πρόταση που επελέγη (των αρχιτεκτονικών γραφείων Τσίπερφιλντ και Τοµπάζη) εµπνεύστηκε από την ουσία του αρχικού σχεδιασµού του Τσίλλερ. Χρησιµοποίησε το κτίριο ως αφετηρία για τον σχεδιασµό, πλαισιώνοντάς το µε έναν ροµαντικών αναφορών κήπο. Κάπως έτσι, η βάση του υφιστάµενου κτιρίου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου επεκτείνεται µέχρι τον δρόµο, ενώ προσθέτει δύο επίπεδα υπόσκαφων εκθεσιακών χώρων. Το αποτέλεσµα είναι ότι δηµιουργείται πρόσθετος χώρος 20.000 τ.µ. και ένα πάρκο µε πλούσια βλάστηση στην οροφή τους, προσβάσιµο σε όλους. Φέτος οι πρόδροµες εργασίες επέκτασης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου µπαίνουν την τελική ευθεία και θα δούµε το έργο να µετασχηµατίζεται. Ο σχεδιασµός του νέου µουσείου θα αναδείξει το υπάρχον κτίριο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου έτσι ώστε να µπορεί να παραµείνει ένα σαφές αστικό τοπόσηµο, προσιτό σε όλους.


Παλαιό Μουσείο της Ακρόπολης

Ξαναζωντανεύει έπειτα από πολλά χρόνια ο χώρος όπου φιλοξενούνταν το Παλαιό Μουσείο της Ακρόπολης. Το µουσείο αναµένεται να παραδοθεί στο κοινό µέσα στη φετινή χρονιά: θα αποκατασταθεί και θα µεταµορφωθεί σε έναν νέο µουσειακό χώρο, που θα συνδιαλέγεται µε την τεχνολογία αλλά και τη σύγχρονη τέχνη. Σύµφωνα µε τον προγραµµατισµό, θα φιλοξενεί εκθεσιακούς χώρους και παράλληλα θα λειτουργεί ως εργαστήριο συντήρησης ανοικτής θέασης. Επιπλέον, το δεύτερο κτίριο του συγκροτήµατος του Παλαιού Μουσείου αποκαθίσταται για να χρησιµοποιείται ως µουσειακή αποθήκη.


Το «Ακροπόλ»

Το ιστορικό ξενοδοχείο της Αθήνας επί της οδού Πατησίων, στη διασταύρωση µε την Αβέρωφ, παραµένει κλειστό από το 1989. Πέρασαν πολλές δεκαετίες µέχρι να διατυπωθεί ένα ενιαίο όραµα για το κτίριο του «Ακροπόλ» και να προχωρήσουν τα έργα αποκατάστασης. Το έργο αναµένεται σύντοµα να αποδοθεί στο κοινό εξοπλισµένο και πλήρως λειτουργικό, ενώ κατά την πιλοτική λειτουργία της υποδοµής θα προσφέρει και σειρά δράσεων ανάδειξης του σύγχρονου πολιτισµού και της δηµιουργικότητας. Παράλληλα, θα λειτουργήσει και ως ένας νέος πυρήνας πολιτισµού στον άξονα της οδού Πατησίων, µε µόνιµες και περιοδικές εκθέσεις, φέρνοντας το ευρύ κοινό σε επαφή µε τη σύγχρονη καλλιτεχνική δηµιουργία.


Το Λύκειο του Αριστοτέλη

Στην εγκατάσταση περιπτέρου ψηφιακής πληροφόρησης για τον βίο και το έργο του κορυφαίου Ελληνα φιλοσόφου, στον αρχαιολογικό χώρο του Λυκείου του Αριστοτέλη, έχει προχωρήσει το υπουργείο Πολιτισµού σε συνεργασία µε το Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστηµών «∆ηµόκριτος». Με τη συγκεκριµένη παρέµβαση, ο αρχαιολογικός χώρος του Λυκείου ανασυστήνεται ως πολιτιστικός προορισµός στο κέντρο της Αθήνας. Με σηµείο αναφοράς την Περιπατητική Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτέλη στο ιερό του Λυκείου Απόλλωνα, αναδεικνύονται το οικουµενικό έργο και η εµβληµατική µορφή του Έλληνα φιλοσόφου, µιας από τις κορυφαίες προσωπικότητες όλων των εποχών, µε παγκόσµια επιρροή. Η παρέµβαση έχει στόχο τη δηµιουργία µιας εκπαιδευτικής και φιλοσοφικής εµπειρίας για τους επισκέπτες του αρχαιολογικού χώρου, µε τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας και της αρχιτεκτονικής, συµβάλλοντας στη σύνδεση του Λυκείου, µε το Ωδείο Αθηνών και τη Στέγη Ελληνικών Ιδεών.


Μουσείο Καρόλου Κουν

Το κτίριο της οδού ∆ιοσκούρων 7, στην Πλάκα, µετατρέπεται σε Μουσείο Καρόλου Κουν και αναµένεται να είναι έτοιµο εντός του έτους. Το µνηµόνιο συνεργασίας µεταξύ του υπουργείου Πολιτισµού και του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν απέδωσε καρπούς και το αποτέλεσµα θα είναι η συντήρηση και η προβολή προσωπικών αντικειµένων του Κουν, αλλά και υλικού από τα 80 χρόνια πορείας του θεάτρου. Οι διαδικασίες για τη δηµιουργία του Μουσείου Καρόλου Κουν προχωρούν µε ταχείς ρυθµούς. Στην κατοχή και κυριότητα του Θεάτρου Τέχνης βρίσκεται, µεταξύ άλλων, η συλλογή εικαστικού και κυρίως ενδυµατολογικού υλικού παραστάσεων του Θεάτρου Τέχνης, η οποία αποτελεί πολιτιστικό αγαθό ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας και ταυτόχρονα σηµαντικό τεκµήριο για την ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου. Επίσης, το κτίριο επί της οδού Τριπόδων 32 (και πάλι στην Πλάκα), η γνωστή «οικία Κοκοβίκου», µετατρέπεται εντός του έτους σε χώρο προβολών και εκδηλώσεων.


Αρχαιολογικός χώρος Ελευσίνας

Στην αναδιαµόρφωση της εισόδου του αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας και στην ανάδειξη του πέρατος της Ιεράς Οδού προχωρεί εδώ και µερικούς µήνες το υπουργείο Πολιτισµού, ως τµήµα του ευρύτερου έργου, που εκτελείται για την αναβάθµιση των υποδοµών και τη βελτίωση της λειτουργικότητας του αρχαιολογικού χώρου. Σε συνέχεια της αποκάλυψης του ίχνους της Ιεράς Οδού και καταλοίπων αρχαίων κτιρίων, τροποποιήθηκε η χωροθέτηση η οποία είχε µελετηθεί για την κατασκευή του νέου κτιρίου εισόδου. Μετά την τροποποίηση, επίκειται η ανάδειξη του νέου τµήµατος της Ιεράς Οδού αλλά και η συντήρηση των αποκαλυφθέντων τοίχων του όµορου κτιρίου των υστερορωµαϊκών χρόνων.


Κέντρο κινηµατογράφου - βιβλίου

Στις θεσµικές τοµές επισηµαίνεται και η σύσταση δύο νέων φορέων: του Εθνικού Κέντρου Κινηµατογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και ∆ηµιουργίας και του Ελληνικού Ιδρύµατος Βιβλίου και Πολιτισµού. Οι δύο Οργανισµοί άρχισαν να λειτουργούν και σταδιακά -µέσα στο 2025- θα ενισχυθούν µε προσωπικό και πόρους, προωθώντας την επαφή του ελληνικού κοινού µε την εγχώρια παραγωγή, στους αντίστοιχους τοµείς, ενισχύοντας ταυτόχρονα την εξωστρέφειά τους και το άνοιγµά τους στο παγκόσµιο ακροατήριο.


Τα Γλυπτά του Παρθενώνα

Εκατοντάδες ήταν, και το 2024, οι αρχαιότητες που επαναπατρίστηκαν, χάρη στη δυναµική και τεκµηριωµένη διεκδίκηση παρανόµως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών, στην οποία αποδύεται συστηµατικά και µεθοδικά το υπουργείο Πολιτισµού, τα τελευταία χρόνια. Αυτό φαίνεται ότι αποδίδει καρπούς και σε σχέση µε το µείζον ζήτηµα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα. Το 2025 είναι πιθανόν να αποδειχθεί η χρονιά της ευτυχούς κατάληξης στο θέµα αυτό. Μάλιστα, έπειτα από τη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη µε τον Βρετανό οµόλογό του στο Λονδίνο, Κιρ Στάρµερ, πριν από µερικές βδοµάδες, και παρόλο που η κυβέρνηση κρατά χαµηλούς τόνους, όλα δείχνουν ότι βρισκόµαστε πιο κοντά από ποτέ στη µεγάλη επιστροφή.

*Δημοσιεύθηκε στην «Κυριακάτικη Απογευματινή» στις 5/01/2025