Ολα δείχνουν ότι το 2025 θα είναι µία ακόµα καλύτερη χρονιά στην παγκόσµια αγορά δηµοπρασιώνέργων Τέχνης.
Αυτό τουλάχιστον φαίνεται από όλες τις µετρήσεις και τις βασικές εκθέσεις, σύµφωνα µε την ψηφιακή πλατφόρµα Artsy µε έδρα τη Νέα Υόρκη, η οποία είναι η µεγαλύτερη online αγορά µε αντικείµενο την ανακάλυψη και τις αγοραπωλησίες.
Αλλωστε, οι δηµοπρασίες έργων Τέχνηςέχουν µία µακρά ιστορία, ενώ κατά καιρούς επενδύονται εκατοµµύρια δολάρια σε διαχρονικά έργα τα οποία -κατά κανόνα- αποκτούν µεγαλύτερη αξία στο πέρασµα του χρόνου. Σε κάθε περίπτωση, το τελευταία χρόνια (και ιδιαίτερα στη µετά COVID εποχή) παρατηρείται µία ενδιαφέρουσα δυναµική στην αγορά έργων Τέχνης µε ποσά που προκαλούν ίλιγγο, παρόλο που υπάρχουν σκαµπανεβάσµατα και ανησυχίες για τα όρια αυτού του άτυπου χρηµατιστηρίου έργων Τέχνης.
Οπότε, ας µείνουµε στα στατιστικά στοιχεία που προέρχονται από την Artsy και τα οποία είναι αξιόπιστα. Το 2024, λοιπόν, η αγορά δηµοπρασιών έργων Τέχνης έδειξε σηµάδια ανάκαµψης, αν και απείχε πολύ από τα υψηλά επίπεδα του 2022, ή ακόµη και από τα χαµηλότερα του περασµένου έτους.
Μάλιστα, η αθροιστική αξία των δέκα κορυφαίων έργων Τέχνης που πωλήθηκαν σε δηµοπρασία το 2024 άγγιξε τα 512,6 εκατοµµύρια δολάρια, 22,3% χαµηλότερα από το σύνολο των 660 εκατοµµυρίων δολαρίων του 2023 και 53% χαµηλότερα σε σύγκριση µε τα 1,1 δισεκατοµµύριο δολάρια του 2022. Ωστόσο, η παγκόσµια αγορά δείχνει να σταθεροποιείται: τα µεγέθη των πωλήσεων παραµένουν εντυπωσιακά υψηλά, µε τα ευρήµατα της έκθεσης της διάσηµης πλατφόρµας να καταδεικνύουν µια αγορά Τέχνης σε βιώσιµη πορεία.
«Τα κοσµήµατα και τα είδη πολυτελείας έχουν µεγαλύτερη ζήτηση από ποτέ», γράφει και η γερµανική εφηµερίδα «Handelsblatt», προσθέτοντας ότι «οι µακροοικονοµικές συνθήκες και το κλίµα αβεβαιότητας πυροδότησαν τη σηµαντική άνοδο των πωλήσεων σε δηµοπρασίες στους Οίκους Christies και Sotheby’s».
Μάλιστα, ο Sotheby’s προκάλεσε ενδιαφέρον επενδυτών, µε ένα fund από το Αµπου Ντάµπι να επενδύει 1 δισ. δολάρια, ενώ ο Οίκος απέκτησε νέο κτίριο στη Νέα Υόρκη, προσπαθώντας να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση του. Αντίστοιχα, οι Christies εγκαινίασαν την παρουσία τους στη Σαουδική Αραβία, την πρώτη στην περιοχή από µεγάλο οίκο δηµοπρασιών.
Η χρυσή «Αυτοκρατορία» του Μαγκρίτ Η χρονιά που πέρασε άφησε αρκετά περιθώρια αισιοδοξίας: το πιο ακριβό έργο του 2024 που πωλήθηκε σε δηµοπρασία, η «Αυτοκρατορία του Φωτός» (1954) του Ρενέ Μαγκρίτ. Το έργο δηµοπρατήθηκε τον Νοέµβριο από τον Οίκο Christies της Νέας Υόρκης και η τιµή του έφτασε τα 121,1 εκατ. δολάρια, καταρρίπτοντας το ρεκόρ δηµοπρασίας έργων του µεγάλου Βέλγου σουρεαλιστή ζωγράφου.
Βρισκόταν για περισσότερα από 50 χρόνια στην περίφηµη συλλογή της Ρουµανοαµερικανίδας σχεδιάστριας Μίκα Ερτεγκιουν -συζύγου του ιδρυτή της Atlantic Records- η οποία πέθανε το 2023.
Να σηµειωθεί µάλιστα ότι µια άλλη έκδοση του ίδιου έργου, που είχε φιλοτεχνηθεί από τον Μαγκρίτ το 1961, πωλήθηκε στον Οίκο Sotheby’s το 2022 για 79,8 εκατ. δολάρια.
Στη δεύτερη θέση µε 68,2 εκατοµµύρια δολάρια βρίσκεται το «Standard Station, Ten-Cent Western Being Torn in Half» (1964) του Εντ Ρούσα, ενός από τους µεγαλύτερους εν ζωή Αµερικανούς καλλιτέχνες. Ηταν το τελευταίο από τα µεγάλης κλίµακας αριστουργήµατα του Ρούσα της δεκαετίας του ’60 και παρέµενε σε κατοχή ιδιώτη, ενώ και πάλι σε ιδιώτη περιήλθε, αγνώστων λοιπών στοιχείων.
Ακολουθούν τα «Νούφαρα» του Κλοντ Μονέ µε 65,5 εκατοµµύρια και το «Χωρίς τίτλο» του Ζαν Μισέλ Μπασκιά µε 46,4 εκατοµµύρια, ενώ τη δεκάδα συµπληρώνουν µε έργα τους οι εµβληµατικοί καλλιτέχνες Αντι Γουόρχολ, Βίνσεντ βαν Γκογκ και Μαρκ Ρόθκο. Σηµαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα έργα γυναικών καλλιτεχνίδων: τέσσερα από τα 50 ακριβότερα έργα ανήκαν σε γυναίκες, µε τη Λεονόρα Κάρινγκτον να σηµειώνει ρεκόρ µε το «Οι απολαύσεις του Νταγκοµπέρτου», που πωλήθηκε για 28,5 εκατοµµύρια δολάρια.
Eντυπωσιακή παρουσία η ελληνική Τέχνη
Η Ελλάδα, πάλι, διαθέτει σηµαντικούς συλλέκτες στο διεθνές στερέωµα, φαινόµενο δυσανάλογο σε σχέση µε το µέγεθος της χώρας. Αυτό ακριβώς καθιστά την ελληνική αγορά Τέχνης φαινόµενο. Και µπορεί τα ποσά που δαπανώνται σε δηµοπρασίες ελληνικών έργων να απέχουν πολύ από τα 9,7 δισ. δολάρια που οι δύο κορυφαίοι Οίκοι στον κόσµο, Christies και Sotheby’s, εισέπραξαν το 2022 από δηµοπρασίες, αλλά η ελληνική Τέχνη έχει αποκτήσει ισχυρή δυναµική στο παγκόσµιο χρηµατιστήριο της Τέχνης.
Οπως, για παράδειγµα, συνέβη στην 44η δηµοπρασία Greek Sale του Οίκου Bonhams στις 24 Απριλίου 2024 στο Παρίσι. Σε συνέχεια αυτής της εντυπωσιακής -για µικρή χώρα- παρουσίας της ελληνικής Τέχνης, σε συνεργασία µε την Art Expertise, σηµειώθηκαν υψηλές τιµές.
Κορυφαίο έργο αναδείχθηκε το «Ερωτικό» του Γιάννη Μόραλη µε 560.000 ευρώ, εδραιώνοντάς τον στους πλέον δηµοφιλείς σε τέτοιες διεθνείς δηµοπρασίες έργων Ελλήνων καλλιτεχνών.
Στη συγκεκριµένη δηµοπρασία ήταν πολλά τα ελληνικά έργα που είχαν υψηλές επιδόσεις: «Ο Στρατάρχης της Πελοποννήσου Θεόδωρος Κολοκοτρώνης» του Θεόφιλου Χατζηµιχαήλ µε 165.000 ευρώ, ο «Ποιητής και Χωρικός» του Νίκου Εγγονόπουλου µε 102.000 και το «Πορτρέτο Νέου» του Γιάννη Τσαρούχη που έφτασε τις 83.000. Περίπου το 50% των πωληθέντων έργων έφτασε ή ξεπέρασε την υψηλότερη εκτίµηση, γεγονός που επιβεβαιώνει τη νέα δυναµική που έχει τα τελευταία χρόνια ο θεσµός των Greek Sales.
Αν και το ρεκόρ των τελευταίων 5 χρόνων σε διεθνή δηµοπρασία ανήκει στον Νίκο Εγγονόπουλο και το έργο του «Οµηρική σκηνή: επεισόδιο από τον Τρωικό Πόλεµο» (1938), που έφτασε τα 764.944 ευρώ, στη συγκεκριµένη λίστα κυριαρχεί ο Γιάννης Μόραλης µε τα έργα του «Ηλιος» (630.375 ευρώ), «Epithalamique» (605.175 ευρώ), «Ερωτικό» (588.483 ευρώ), ενώ φιγουράρει και ένα έργο του Γιάννη Τσαρούχη, «Η Ξεχασµένη φρουρά», που έπιασε τα 441.375 ευρώ.
Αυτές οι επιδόσεις έρχονται να προστεθούν σε µία µακρά περίοδο έντονου ενδιαφέροντος για την ελληνική ζωγραφική. ∆εν είναι τυχαίο ότι το έργο του Κωνσταντίνου Βολανάκη, µε θέµα την άφιξη του Γεωργίου Καραϊσκάκη στο Φάληρο µε τον στόλο του για την απελευθέρωση της Αθήνας, πωλήθηκε -το 2008- στην ελληνική δηµο-πρασία του Sotheby’s, πιάνοντας το µέχρι σήµερα αξεπέραστο ποσόν των 1.970.000 ευρώ!
Οσο για την εγχώρια αγορά Τέχνης µε έργα Ελλήνων δηµιουργών, σίγουρα υπάρχει ζωντάνια. Υπάρχει µια νέα γενιά φιλότεχνων και συλλεκτών που έχει αλλάξει την εικόνα, ενώ σηµαντικές πρωτοβουλίες από ιδρύµατα και θεσµούς φτιάχνουν έναν καινούργιο χάρτη. Ετσι, µπορεί να πει κανείς πως η αγορά της Τέχνης στην Ελλάδα αναπτύσσεται και αυτό έχει αποτέλεσµα το να µπορεί η ελληνική Τέχνη να κάνει βήµατα προς τα έξω - όπως αποδεικνύει η περσινή δηµοπρασία Greek Sale του Οίκου Bonhams στη γαλλική πρωτεύουσα.
Απανωτά ρεκόρ Αλλά και η κίνηση µέσα στην Ελλάδα είναι έντονη από πλευράς αγοραστών στις δηµοπρασίες, οι οποίες έχουν τα τελευταία χρόνια να επιδείξουν κάποια σηµαντικά ρεκόρ: το έργο «Μάης» του Γιάννη Τσαρούχη σε δηµοπρασία που έγινε από τη Vergos Auctions πέτυχε τον Ιούνιο του 2023 την υψηλότερη τιµή πώλησης που έχει πραγµατοποιηθεί ποτέ σε παγκόσµιο επίπεδο για έργο του Γιάννη Τσαρούχη: 475.542 ευρώ, ενώ ο πίνακας «H αποθέωση της Οµορφιάς» του Κωνσταντίνου Παρθένη κατοχυρώθηκε σε τιµή 370.680 ευρώ σε δηµοπρασία του ίδιου οίκου, το 2021, σηµειώνοντας ρεκόρ για έργο του καλλιτέχνη.
Μάλιστα, και στην πρόσφατη δηµοπρασία της Vergos Auctions (στις 12 ∆εκεµβρίου 2024, στο Ζάππειο) τα αποτελέσµατα ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά σηµειώνοντας κάποια ρεκόρ: τα δύο έργα, µε θέµα τη θάλασσα, των µεγάλων δασκάλων της νεοελληνικής ζωγραφικής, Κωνσταντίνου Μαλέα και Κωνσταντίνου Βολανάκη, προσείλκυσαν επίσης το ενδιαφέρον των συλλεκτών.
Συγκεκριµένα, το έργο «Θυµητικό Θεσσαλονίκης» του Κ. Μαλέα έφθασε τα 40.366 ευρώ (τιµή διπλάσια της αρχικής), ενώ το έργο «Ιστιοφόρο» του Κ. Βολανάκη πωλήθηκε για 122.320 ευρώ, ξεπερνώντας κατά 50% την αρχική εκτίµηση. Πάνω απ’ όλα, όµως, το έργο του Φώτη Κόντογλου «Προσωπογραφία του ∆ιονύσιου Τριγγέτα» κατακυρώθηκε στα 120.978 ευρώ επιτυγχάνοντας τη δεύτερη υψηλότερη τιµή πώλησης που έχει επιτευχθεί σε δηµοπρασία για έργο του καλλιτέχνη, ενώ το έργο του ∆ηµήτρη Μυταρά «Ντέπυ», του 1969, πέρασε στα χέρια του νέου ιδιοκτήτη µε τελική τιµή 76.864 ευρώ, επιτυγχάνοντας την υψηλότερη τιµή πώλησης που έχει πραγµατοποιηθεί ποτέ για έργο του καλλιτέχνη. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάµε ότι τα ρεκόρ είναι για να καταρρίπτονται, µε τη δυναµική που αναπτύσσεται στην ελληνική αγορά έργων Τέχνης να αφήνει πολλά περιθώρια για αισιοδοξία. Αυτή είναι η διαπίστωση ενός από τους πλέον αρµόδιους για το θέµα.
Ο Ανδρέας Βέργος, Μanaging Director της Vergos Auctions, µίλησε στην «Κυριακάτικη Απογευµατινή» για την εγχώρια αγορά Τέχνης: «Με την περασµένη χρονιά να κλείνει µε θετικό πρόσηµο, οι προβλέψεις για το 2025 είναι αισιόδοξες. Η ελληνική αγορά παραµένει σταθερά ανοδική, παρά τις όποιες πιέσεις δέχεται από το ευρύτερο οικονοµικό περιβάλλον. Ιδιαίτερα ευχάριστο είναι το γεγονός ότι το κοινό των δηµοπρασιών όχι µόνο αυξάνεται αλλά και διευρύνεται ηλικιακά, µε τις νεαρότερες ηλικίες να δίνουν εντυπωσιακό παρών στις δηµοπρασίες µας. Πιστεύω ότι το ενδιαφέρον του νεαρότερου κοινού θα συνεχιστεί και αυτό είναι ένα πολύ ελπιδοφόρο µήνυµα για το µέλλον των δηµοπρασιών στη χώρα µας».
