Στο συγκλονιστικό δικαστικό θρίλερ «Η Ετυμηγορία» του Barry Reed, πρωταγωνιστεί φέτος ο Γρηγόρης Βαλτινός μαζί με ένα εξαιρετικό καστ ηθοποιών όπως η Ζέτα Δούκα, ο Γιώργος Σουξές, ο Νίκος Αρβανίτης και πολλοί ακόμα ηθοποιοί.
Το έργο που παρουσιάζεται στον «Ελληνικό Κόσμο» σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια αποτελεί γροθιά στο στομάχι, καθώς αναφέρεται στο θέμα της απονομής δικαιοσύνης παρουσιάζοντας με πλοκή που κόβει την ανάσα μια υπόθεση που θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα μας. Ο Γρηγόρης Βαλτινός υποδύεται ένα ξεπεσμένο αλκοολικό δικηγόρο, που υψώνοντας το ανάστημα του απέναντι στα συμφέροντα αναλαμβάνει να δικαιώσει μια νεαρή πελάτισσά του, που πέφτει για πάντα σε κώμα από ιατρικό λάθος.
Ο ίδιος μιλώντας στο ένθετο SECRET της εφημερίδας ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ αποκαλύπτει όσα πιστεύει για τη δικαιοσύνη, την αδικία το χρήμα, αλλά και τη woke κουλτούρα, που θεωρεί υπερβολική.
Ο θεατής απολαμβάνει τη σύγκρουση ενός ανθρώπου με το διεφθαρμένο σύστημα. Είναι διάχυτη στη σημερινή κοινωνία αυτή η ανάγκη. Βλέποντας το έργο, ένιωσα το θέμα του πολύ οικείο στη σημερινή εποχή.
Η πρόθεσή μας με την επιλογή αυτού του έργου δεν ήταν αυτή. Δεν ήταν τα πρόσφατα γεγονότα, γιατί πολλοί το συνδέουν με αυτά, με τα Τέμπη και τις δίκες. Το έργο αυτό το σκέφτομαι 20 χρόνια και περίμενα πότε θα βρεθεί η ευκαιρία στον δικό μου προγραμματισμό άλλων παραστάσεων για να ανέβει. Όμως, θα σας εξομολογηθώ ότι μπορεί να μην ήταν αφορμή η επικαιρότητα, αλλά η διαχρονικότητα. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, είμαστε μια χώρα όπου λειτουργεί πάρα πολύ το τηλέφωνο, πριν ακόμα εφευρεθεί καν. Λέμε «αυτό είναι δικό μας παιδί, μας υποστηρίζει, αυτός έχει πολλούς ψηφοφόρους. Ναι, αλλά είναι παράνομος. Έλα τώρα κάνε το κορόιδο. Θα σου δώσω, θα μου δώσεις». Αυτά τα φαινόμενα τα βλέπουμε καθημερινά.
Έτσι λοιπόν, παρόλο που αφορμή του έργου είναι ένα γεγονός που θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα -ένα ιατρικό λάθος, μια απροσεξία- εμείς, με τον σκηνοθέτη, Πέτρο Ζούλια, στρέψαμε το έργο προς την αντίδραση των ισχυρών απέναντι σε αυτό το λάθος. Γιατί το μεγάλο και διαχρονικό πρόβλημα είναι η πάλη ανάμεσα στον ισχυρό και τον αδύναμο, τον πλούσιο και τον φτωχό.
Ποια αίσθηση έχετε εσείς για τη δικαιοσύνη στη χώρα μας;
Δεν μου αρέσει να είμαι απόλυτος. Η απολυτότητα και ο αφορισμός ότι «όλοι είναι διεφθαρμένοι, όλα είναι βρόμικα, τίποτα δεν πάει καλά» δίνουν τη δυνατότητα στους πονηρούς να κινούνται αυθαίρετα και ασύδοτα και να παρανομούν «νόμιμα». Είμαστε μια μικρή χώρα εξαρτώμενη απ’ τους μεγάλους και τους ισχυρούς. Πολλές φορές έχουμε την αίσθηση ότι δεν έχουν αλλάξει πολλά πράγματα από την επανάσταση του ’21. Αν διαβάσουμε τι γινόταν τότε παρασκηνιακά, αν διαβάσουμε για παράδειγμα το «Μεγάλο μας Τσίρκο» του Καμπανέλη θα δούμε ότι έχουμε προοδεύσει μόνο τεχνολογικά, επειδή έχει προοδεύσει όλος ο πλανήτης, όχι επειδή προοδεύσαμε εμείς.
Το χρήμα τι ρόλο παίζει σήμερα; Τα σαρώνει όλα;
Το χρήμα σε έναν καταναλωτικό κόσμο είναι ο Θεός και το έχουμε αποδεχτεί. Ζούμε σε μια καπιταλιστική κοινωνία την οποία εμείς την επιλέγουμε, την πριμοδοτούμε. Και εμείς περιμένουμε κάποια στιγμή να γίνουμε παιδιά της. Να μπούμε κι εμείς μέσα στο αυγό, σπάζοντας το κέλυφος. Ο καπιταλισμός αν και άρρωστος, υπέρβαρος ασθενής γίγαντας, παρόλα αυτά επιμένει. Γιατί όταν έχεις συνηθίσει στο χρήμα, την εκμετάλλευση, την εξουσία, είναι πάρα πολύ δύσκολο να ξεκολλήσεις από εκεί. Έτσι πρέπει να κάτσουμε πάρα πολύ σοβαρά να μελετήσουμε ποιο σύστημα παγκόσμια δουλεύει καλύτερα και αυτό να ακολουθήσουμε. Εμένα δεν με πειράζει ούτε να ακολουθήσω το καλό παράδειγμα, ούτε να αποδεχτώ ότι έκανα λάθος για να αλλάξω ρότα. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι το σοσιαλιστικό σύστημα των σκανδιναβικών χωρών είναι καλύτερο, όχι τέλειο, γιατί τίποτα δεν είναι τέλειο. Τέλεια δεν είναι ούτε η δημοκρατία, αλλά έχει αυτό το τεράστιο χάρισμα της ελευθερίας, η οποία όμως καμιά φορά παρεξηγείται. Γιατί η ελευθερία δεν έχει μόνο δικαιώματα, έχει και υποχρεώσεις. Εμείς οι Έλληνες το έχουμε λίγο μπερδέψει αυτό ίσως γιατί μας έχουν χαϊδέψει τα κόμματα που μας έχουν ανάγκη να τα ψηφίζουμε.
Υπάρχουν δικαστές ανόθευτοι στην Ελλάδα;
Πιστεύω πως υπάρχουν ρομαντικοί άνθρωποι παντού. Αλίμονο αν δεν υπήρχαν. Και αυτό πρέπει να υπηρετεί η λογοτεχνία, το θέατρο, η ποίηση. Η Τέχνη πρέπει να συνεχίσει το έργο της. Δεν έχουμε άλλο λόγο ύπαρξης. Πρέπει πάντα να λέμε αυτό που αισθανόμαστε. Πάντα να σκεφτόμαστε με την καρδιά. Και να αισθανόμαστε με το μυαλό.
Τι κάνει ένας έντιμος άνθρωπος όταν περιβάλλεται από την αδικία;
Δεν είναι τυχαία η φράση που λέω ως δικηγόρος στην τελευταία μου αγόρευση ότι πρέπει να ανοίγουν τα στόματα και να μιλάνε. Κάποιες κορυφώσεις μέσα στην παράσταση παράγουν αισθήματα, δύναμη, δίδαγμα. Γιατί αν από κάθε παράσταση πάρουμε από μια έως δέκα φράσεις μπορούμε να βγάλουμε καθαρή μια ζωή και να είμαστε ευτυχισμένοι.
Λέτε κάπου στο έργο «Αν δεν χτυπήσεις την αδικία για κάποιον άλλον, θα έρθει και θα βρει και εσένα κάποια στιγμή». Είναι όλα κύκλος;
Αυτή η φράση μου ήρθε και την έβαλα στο έργο από τον Χαρίλαο Φλωράκη που είχε πει κάποτε ότι «Αν πάρει φωτιά το σπίτι του γείτονα μας και δεν πάμε να τη σβήσουμε, η φωτιά θα φτάσει και σε εμάς». Λατρεύω τα έργα που αφήνουν τέτοιου είδους φράσεις και ωθούν τον κόσμο να μιλάει για αυτές μέρες, μήνες, χρόνια.
Κάτι άλλο απολασυτικό στον ρόλο σας είναι αυτή η εξαιρετική έκφρασή σας όταν διώχνατε την γυναίκα που σας πρόδωσε (τη Ζέτα Δούκα). Καλή και η συγχώρεση αλλά την προδοσία πρέπει να την πατάμε κάτω με δύναμη.
Αυτή είναι η δουλειά του θεάτρου. Πρέπει να φωτίζει τα πάντα, γι’ αυτό ηθοποιός σημαίνει φως. Είναι υπέροχη τέχνη το θέατρο. Αυτή η προδοσία είχε και λίγο πονηρό επαγγελματισμό μέσα, αναρρίχηση, καθιέρωση. Μια καλύτερη θέση μέσα στο επάγγελμα και μέσα στην κοινωνία μπορεί να μας αναγκάσει να χρησιμοποιούμε και την ψυχή μας και το σώμα μας. Το βλέπουμε κατά κόρον αυτό.
Σε αυτό το έργο τι σας αρέσει περισσότερο;
Μου αρέσει το ότι με ένα τυχαίο ιατρικό γεγονός, που θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα, μας δίνεται η ευκαιρία να ξεσκεπάσουμε ένα ολόκληρο σύστημα. Που έχει να κάνει με την πολιτική, την εκκλησία και την άσκηση της δικαιοσύνης. Επίσης, με τη θέση του αδύναμου ανθρώπου μέσα στην κοινωνία, αλλά και τη θέση του ισχυρού μέσα στην κοινωνία. Δεν θεωρώ έγκλημα να πάρω τηλέφωνο κάποιον γνωστό μου και να του πω ότι έχω ένα γιο αριστούχο, καταπληκτικό παιδί, με ταλέντο και να του ζητήσω να τον πάρει στη δουλειά να τον δοκιμάσει. Και άμα δεν του κάνει ας τον διώξει. Αυτό δεν είναι ρουσφέτι.
Ποια η γνώμη σας για τη woke κουλτούρα;
Οι υπερβολές με έβρισκαν πάντα αντίθετο και πολλές φορές με εξόργιζαν κιόλας. Πρέπει λίγο να σκεφτούμε τι σημαίνει ελευθερία, όρια και επιβολή. Γιατί καμιά φορά η woke ατζέντα θέλει να επιβάλει πράγματα. Δεν απαγόρευσε κάποιος σε κανέναν να είναι όπως θέλει. Αλλά του απαγόρευσε να φέρεται όπως θέλει. Όταν είμαστε εντελώς ανοχύρωτοι και αμόρφωτοι, νομίζουμε ότι αν ακολουθήσουμε μια ανοησία, αποκτάμε ξαφνικά πολιτική θέση, ταυτότητα και χαρακτήρα. Ενώ πριν από όλα θα έπρεπε να αποκτήσουμε ενημέρωση και μόρφωση.
Έχετε βρεθεί ποτέ στη θέση του ήρωα που υποδύεστε;
Όχι. Αλλά εγώ έγινα ηθοποιός για να βρεθώ σε πολλές θέσεις. Δεν ξέρω αν ήθελα να δραπετεύσω από τη δική μου τη ζωή ή να γνωρίσω τις ζωές των άλλων. Ίσως να με χαρακτήριζε και απληστία να μην μου έφθανε το DNA ενός ανθρώπου και να ήθελα παραπάνω. Ψαχνόμουν. Το έτος μηδέν για ένα ηθοποιό είναι τα είκοσι πρώτα χρόνια. Βλέπει αν τον αποδέχεται η οικογένεια του θεάτρου και το κοινό. Αυτό σου παίρνει 20 χρόνια.
Τον Φρανκ που υποδύεστε τον έχει συνθλίψει η εξουσία. Σας έχει ποτέ συνθλίψει κάποιο είδος εξουσίας ή κάποια γυναίκα;
Όχι ποτέ. Δεν το επέτρεψα ποτέ σε μία γυναίκα γιατί αν δεν με θέλει, δεν πλησιάζω. Δεν επέτρεψα στην εξουσία να με επηρεάσει γιατί ποτέ δεν μπήκα στα γρανάζια της. Ποτέ δεν εντάχθηκα στις γραμμές ενός κόμματος, ώστε να μου φέρνει εισιτήρια στο θέατρο. Ήθελα πάντα να είμαι ελεύθερος, να κριτικάρω την εξουσία που έχω επιλέξει ο ίδιος.
Εσείς έχετε ποτέ βιώσει κάποια υπόθεσή σας στα δικαστήρια που κυνηγάγατε το δίκιο σας;
Ναι βέβαια. Και κέρδισα την δίκη γιατί είχα δίκιο. Δεν είχα καλό αντίπαλο για να με ατσαλώσει, ήταν πολύ εύκολη δίκη. Αλλά αν ήμουν εγώ από την άλλη μεριά, θα είχα καλύτερα επιχειρήματα.
Ετυμηγορία: Λίγα λόγια για το έργο
Το τρομερά επίκαιρο θέμα στις μέρες μας, της απονομής δικαιοσύνης, πραγματεύεται η πολυεπίπεδη ιστορία της Ετυμηγορίας. Ο Φρανκ Γκάλβιν, ένας ξεπεσμένος αλκοολικός δικηγόρος, αναλαμβάνει να δικαιώσει τη νεαρή πελάτισσά του, Ντέμπορα Κέιτ, που πέφτει σε κώμα από ιατρικό λάθος στο νοσοκομείο της καθολικής εκκλησίας «Αγία Αικατερίνη» στη Βοστώνη. Εναγόμενοι στην υπόθεση είναι οι μεγαλογιατροί του νοσοκομείου, τους οποίους εκπροσωπεί ο αδίστακτος ισχυρός δικηγόρος Εντ Κονκάννον. Η αναζήτηση της αλήθειας και η ηθική δικαίωση του θύματος περνά μέσα από πολλά εμπόδια και ανατροπές. Ο Φρανκ Γκάλβιν θα τα βάλει με τη φαιδρότητα των θεσμών και την υποκρισία των ισχυρών. Η Ντέμπορα Κέιτ θα γίνει η αφετηρία μιας άλλης σχέσης με τον εαυτό του και την ουσία της ζωής του. Η ιστορία της Ετυμηγορίας δεν είναι άλλη από τη σύγκρουση του διεφθαρμένου συστήματος εξουσίας και της ανθρώπινης μονάδας που παλεύει με εντιμότητα και αξιοπρέπεια για έναν πιο δίκαιο και ανθρώπινο κόσμο.
Η ταινία «Η Ετυμηγορία» (“The Verdict”, 1982) του Σίντνεϊ Λουμέτ με πρωταγωνιστή τον Πολ Νιούμαν, έχει αποσπάσει πέντε υποψηφιότητες για Όσκαρ και πέντε υποψηφιότητες για Χρυσή Σφαίρα, ενώ το έργο έχει μεταφερθεί αρκετές φορές στη σκηνή του παγκόσμιου θεάτρου, με θετικές κριτικές και σχόλια από το κοινό και τους κριτικούς.
Πρωταγωνιστούν: Ζέτα Δούκα, Γιώργος Σουξές, Νίκος Αρβανίτης, Βασίλης Χαλακατεβάκης, Κώστας Καζάκας, Δημήτρης Καραμπέτσης, Γεωργία Καλλέργη, Άννα Μονογιού, Μανώλης Γεραπετρίτης, Μαριάννα Τουντασάκη, Γιώργος Τσουρουνάκης, Αλεξάνδρα Κολαΐτη, Παντελής Ψακίδης.
Στον ρόλο της Μητέρας, η Χριστίνα Τσάφου.
