Στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης επιστρέφει μετά από 12 χρόνια ο Γιώργος Καραμίχος παρουσιάζοντας το συγκλονιστικό έργο «Vanya» του Simon Stephens σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ραπτοτάσιου.
Η σύγχρονη και συμπυκνωμένη εκδοχή του έργου «Θείος Βάνιας» του Αντόν Τσέχωφ, τον προκαλεί να υποδυθεί οκτώ ρόλους, ακροβατώντας ανάμεσα στην κωμωδία και την τραγωδία χαρακτήρων που θέλουν απεγνωσμένα να αλλάξουν τις ζωές τους. Το έργο παρουσιάστηκε με τεράστια επιτυχία στο West End του Λονδίνου με τον Andrew Scott αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές. Η παρουσίαση της ελληνικής εκδοχής πραγματοποιείται στο ιστορικό Υπόγειο του Θέατρου Τέχνης σε παραγωγή του πολιτιστικού οργανισμού "Λυκόφως", για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων.
Ο γνωστός ηθοποιός, που έχει καταφέρει στην αξιοζήλευτη καριέρα του όσα λίγοι έχουν πετύχει, και έχοντας τα τελευταία χρόνια επιστρέψει από το Λος Άντζελες, που είχε πάει το 2012 με υποτροφία στο φημισμένο Studio of Acting της Stella Adler, ανοίγει την καρδιά του στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ μιλώντας τόσο για τη ζωή του, για τα νέα επαγγελματικά του σχέδια, όσο και για το Me too, τα χρόνια της Αμερικής, αλλά και για την απόφασή του να δουλεύει πια λιγότερο από πριν.
Στο Υπόγειο επιστρέφεις μετά από πολλά χρόνια
Ναι, το Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης είναι ο πιο αγαπημένος χώρος στην Αθήνα. Έχω από εκεί πολλές υπέροχες αναμνήσεις. Και είναι και πολύ κοντά στο σπίτι μου. Και τη Φρυνίχου έχω απολαύσει. Γενικά το Θέατρο Τέχνης είναι ένα θέατρο στο οποίο νιώθω οικειότητα. Όταν πήγα με υποτροφία στην Αμερική έμαθα ότι ο πρωτος που είχε πάρει από την Ελλάδα αυτή την υποτροφία ήταν ο Κάρολος Κουν. Γενικά είχα μια πολύ ειδική σχέση με τον Κουν χωρίς ποτέ να τον έχω γνωρίσει. Τον είχα μελετήσει πάρα πολύ, ενώ εγώ έχω τελειώσει το Εθνικό Θέατρο. Αλλά οι περισσότεροι καθηγητές μου έτυχε να προέρχονται από το Θέατρο Τέχνης. Οπότε ένιωθα μεγαλύτερη οικειότητα με αυτό. Αισθάνομαι ότι μου πάει πολύ.
Τι έργο είναι αυτό; Για ποια πράγματα μιλάει;
Είναι μια διασκευή στο Θείο Βάνια του Τσέχωφ, είναι πάρα πολύ κοντά σε αυτόν, απλώς έχει εκσυγχρονιστεί, έχει έρθει στα δικά μας και με τη μετάφραση της Δανάης Λουκάκη και με την προσέγγιση του σκηνοθέτη. Είναι ο κόσμος μετά από τον Θείο Βάνια. Που τίποτα δεν έχει αλλάξει. Γιατί αυτός ο μαγικός συγγραφέας Αντον Τσέχωφ, όπως και όλοι οι μεγάλοι κλασικοί συγγραφείς έχουν τη δυνατότητα της προφητείας. Προφητεύουν πως εξελίσσεται ο κόσμος και γιαυτό είναι και διαχρονικοί. Ο τρόπος που το έργο προβλέπει από την οικολογική καταστροφή μέχρι την καταβύθιση του ανθρώπου σε μια προσωπική σύγκρουση του εγώ του με τα άλλα εγώ γύρω του, η οποία λειτουργεί διττά από τη μια ως μια αυτοβελτίωση, αλλά από την άλλη και σε μια κατάθλιψη. Ο κόσμος έχει μια κατάθλιψη όπως ξέρουμε, γιατί βλέπουμε πως δεν έχουμε προχωρήσει. Δεν έχουμε δημιουργήσει όλα αυτά που είχαμε ονειρευτεί. Δεν είμαστε πιο υγιείς, πιο πλούσιοι, πιο μορφωμένοι. Μιλάω για τους αγώνες που κάνουμε σήμερα, με τους οποίους πάλι πασχίζουμε για τα ίδια αυτονόητα. Είμαστε καλύτερα από πριν μόνο επειδή έχουμε μια πρόσβαση στην πληροφορία, αλλά ταυτόχρονα αυτό είναι και μια μεγάλη παγίδα, γιατί μπορεί να πιστέψουμε τις λάθος πληροφορίες.
Το έργο ήρθε στα χέρια μου ως πρόταση από τον Αλέξανδρο Ραπτοτάσιο, που δεν τον ήξερα. Και έτυχε η χρονιά φέτος που ήθελα να κάνω κυρίως θέατρο. Είπα όχι σε τηλεοπτικά και άλλα πράγματα. Θέλω πια να κάνω ένα πράγμα τη φορά. Από τότε που γύρισα στην Ελλάδα το 2020 δεν έκανα θέατρο γιατί είχα κάποιες τηλεοπτικές υποχρεώσεις ή ταινίες ή μαθήματα ή άλλες επιλογές. Από τότε που έκλεισα τα 50 πήρα την απόφαση ότι θα δουλεύω μόνο υπό τις συνθήκες που θέλω εγώ, όσο μπορώ να τις προβλέψω. Για να περνάω ποιοτικό χρόνο με τους ανθρώπους που αγαπώ και με τον εαυτό μου. Δούλεψα πάρα πολύ και τώρα πια δεν πάω στο κόκκινο. Γιατί ήμουν πάρα πολλά χρόνια στο κόκκινο. Αυτό κυρίως το έμαθα στο εξωτερικό. Δεν θέλω να κάνω γύρισμα και μετά πολλές ώρες πρόβα, όπως το έκανα για πολλά χρόνια. Είναι κάτι εξουθενωτικό και από ένα σημείο και μετά δεν το αναγνωρίζεις γιατί σου γίνεται δεύτερη φύση. Και το πιο εξουθενωτικό είναι η συσσωρευμένη αναισθησία που σου προκαλεί όλο αυτό. Παρατηρώ κι άλλους ανθρώπους που το κάνουν και απορώ. Το έκανα κι εγώ αλλά όταν είσαι νέος είναι και υποχρεωτικό να το κάνεις. Πρώτον για να ζήσεις γιατί δεν πληρώνεσαι από όλες τις δουλειές και δεύτερον γιατί θέλεις να δοκιμάσεις όλα τα πεδία. Στην ηλικία μου βλέπω άλλους συναδέλφους που το κάνουν και πραγματικά τους θαυμάζω. Εγώ τα Σαββατοκύριακά μου θέλω να είμαι με το παιδί μου.
Στον πυρήνα του έργου είναι ένα ερώτημα: Πώς μπορούμε να αλλάξουμε τις ζωές μας;
Οι μεγάλοι κλασικοί συγγραφείς από την Αρχαία Τραγωδία έως σήμερα ποτέ δεν δίνουν καθαρή απάντηση γιατί δεν υπάρχει καθαρή απάντηση στο σύμπαν. Όλα ρέουν. Και η απάντηση η δική μου μπορεί να μην είναι η ίδια με την απάντηση των άλλων. Ουσιαστικά αυτό που εισπράττουμε από το έργο είναι ότι αν είμαστε πραγματικά διαθέσιμοι σε αυτό που συμβαίνει γύρω μας και στους ανθρώπους που αγαπούμε έχουμε πολλές πιθανότητες να πετύχουμε τον στόχο της ζωής μας, όπως έλεγε ο Σωκράτης και ο Αριστοτέλης. Ο στόχος είναι κοινός για όλο το ανθρώπινο είδος, η ευτυχία. Και σε σχέση με αυτόν τον γνώμονα τίθεται και το ερώτημα δια στόματος Βάνια. Στο έργο λέει κάποια στιγμή πως μπορώ να σβήσω να αλλάξω την παλιά μου ζωή και να ζήσω με αυτό που απομένει. Tη ζωή όπως θα ήθελα να την ζω. Και είναι ένα ερώτημα διαχρονικό όπως όταν διαβάζουμε Ντοστογιέφσκι, ή Βιυζηνό, ή Κική Δημουλά. Το ερώτημα είναι το ίδιο. Πως γίνεται η ποιητική αίσθηση των πραγμάτων που έχουμε όλοι στην ψυχή μας, η δημιουργικότητα μας, να ποτίσει την καθημερινότητα μας. Εκεί έρχεται μια πολύ μεγάλη σύγκρουση και εκεί έχουμε τοποθετήσει τη δράση όλου του έργου παίρνοντας ο σκηνοθέτης ένα μεγάλο ρίσκο. Ένας ηθοποιός παίζει και τους οκτώ ρόλους, είναι η επιλογή που έχει κάνει ο Αλέξανδρος να φέρει όλη τη δράση σε ένα μινι μάρκετ, όπου ο Βάνια αφού του έχουν πουλήσει και το κτήμα, δουλεύει εκεί. Και είναι σαν να δουλεύει το βράδυ που είναι άδειο το μαγαζί και αναπολεί τι έχει πάει λάθος στη ζωή του. Γιατί δεν κατάφερε να την αλλάξει; Στις πολύ σημαντικές στιγμές του γιατί δεν είπε «όχι δεν θα υποχωρήσω σε κάποιον άλλον, αλλά θα αφήσω τον εαυτό μου να πάρει τα ηνία της ζωής». Και έτσι καταλήγει ουσιαστικά ο Βάνια να παίζει και τους οκτώ ρόλους του έργου του «Θείου Βάνια».
Με ποιόν ρόλο ταυτίζεσαι περισσότερο; Υπάρχει κάποια φράση που είσαι εσύ;
Είναι τόσο περίεργο αλλά από όλων το στόμα υπάρχουν φράσεις τις οποίες ταυτίζομαι 100%. Όχι σε όλη τη διάρκεια του έργου και σε όλα όσα λένε, αλλά όλοι θα πουν από ένα ψήγμα σοφίας το οποίο καλύπτει πλήρως αυτό που αισθάνομαι. Υπάρχει και αυτός ο μεγάλος λόγος που λέει ο Αστρώφ για την οικολογική καταστροφή που προκαλεί ο άνθρωπος, το οποίο μπορεί να είχε γραφτεί πριν από 120 χρόνια αλλά είναι σαν έχει γραφτεί σήμερα. Το πώς νιώθεις χαρά και υπερηφάνια όταν φυτεύεις ένα δέντρο. Με αυτό ταυτίζομαι και προσωπικά γιατί μεγάλωσα σε αγροτική οικογένεια στη Βέροια. Οπότε έχω δει τι σημαίνει να φυτεύεις ένα δέντρο και να περιμένεις χρόνια για να μεγαλώσει και να βγάλει καρπούς. Έχω μπολιάσει πολλά δέντρα στη ζωή μου, και όταν μιλάω για αυτό ή για την αγωνία που είχα όταν έβλεπα να αρρωσταίνει ένα δέντρο, όταν δεν είχε πιάσει το μπόλι που έβαλα, εκεί ταυτίζομαι πολύ. Ακόμα και με την υπηρέτρια ταυτίζομαι που λέει ότι θέλω να ξυπνάω και να τρώω πρωινό στις 8.00, μεσημεριανό στη 1.00 και το βράδυ έχω το δείπνο και δεν μπορώ με αυτόν τον καλλιτέχνη που ξυπνάει το μεσημέρι. Αλλά ταυτίζομαι και με τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη που λέει "οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν αυτό που θέλουν". Δεν υπάρχει χρόνος, τώρα πρέπει να κάνουμε όσα θέλουμε. Και φυσικά ταυτίζομαι και με τον Ιβάν που έχει αυτή τη φοβερή φράση, που λέει πως θα ήταν αν μπορούσα να αλλάξω τη ζωή μου, να σβήσω ότι έχω ζήσει και να πάρω ότι έχει απομείνει από την πραγματική μου ζωή και να τη ζήσω όπως θα ήθελα.
Το έχεις σκεφτεί κι εσύ αυτό;
Ναι πολλές φορές. Όπως παίρνουμε το κόσκινο και κοσκινίζουμε το αλεύρι, έτσι θα ήθελα κι εγώ να βάλω μέσα στο κόσκινο όλη μου τη ζωή και να μαζέψει όλα τα πετραδάκια, τα άσχημα σε δουλειές, σε συνεργασίες σε σχέσεις, επικοινωνίες με ανθρώπους που ήταν ξόδεμα να μείνουν από πάνω. Και από κάτω να κρατήσω μόνο την ουσία, το αιθέριο έλαιο. Όμως δεν αισθάνομαι πως δεν ζω τη ζωή που θέλω. Είμαι υπεύθυνος για τις επιλογές μου. Έχω ζήσει μια πολύ γεμάτη μέχρι στιγμής με πλάσματα που έχω αγαπήσει. Έχω έρθει σε τριβή με τον εαυτό μου αλλά μακάρι να είχα τη δυνατότητα να κρατήσω μόνο αυτά που πραγματικά θέλω, γιατί έχω κάνει στη ζωή μου πολλούς συμβιβασμούς και πολλές επιλογές που νόμιζα ότι ήταν δικές μου, αλλά στην ουσία ήταν μια τάση να ικανοποιήσω τους άλλους, όπως έχουμε εκπαιδευτεί να κάνουμε οι περισσότεροι από τους γονείς μας.
Πότε άλλαξε η ζωή σου;
Μου αρέσει πάρα πολύ η αλλαγή. Η ζωή μου έχει αλλάξει αναγκαστικά σχεδόν, ίσως και επειδή δεν άκουγα και τα τρία σώματά μου, το φυσικό, το συναισθηματικό και το νοητικό. Κομβικά η ζωή μου έχει αλλάξει σε δύο σημεία. Το ένα ήταν στα 25 μου κινησιολογικά, όταν έκανε μια εγχείρηση στη μέση, γιατί μέχρι τότε ήθελα να γίνω χορευτής, ήμουν στο Εθνικό Θεάτρο. Μου άρεσε πάρα πολύ το πέταγμα. Ένιωσα πανικό γιατί δεν ήξερα τι θα γίνει τα επόμενα χρόνια. Αναγκαστικά έστρεψα την προσοχή μου σε σημεία (και τέρατα) τα οποία πιο πριν δεν τα διέκρινα για να προστατέψω τον εαυτό μου. Και το δεύτερο είναι τώρα μετά από ακριβώς 25 χρόνια στα 50 μου, που έκανα τη δεύτερη επέμβαση στον πνεύμονα, όπου πάλι στράφηκα προς το επείγον του να κάνω τώρα κάτι με τη ζωή μου. Να ζω τις επιλογές μου. Αυτές που θέλω τώρα.
Και οι δύο κόμβοι της ζωής σου ήταν ιατρικά θέματα
Ναι γιατί δεν άκουγα το φυσικό μου σώμα. Πέρα από την κούραση, το εξέθεσα σε ακραίες συνθήκες, συνιασθηματικά, νοητικά κ.α. και εκεί πρέπει κάτι να κάνεις. Το ιδανικό είναι να προσέχεις και να μην σπάσεις το χέρι σου, αλλά όταν σπάσεις εσύ ξέρεις πια ότι δεν πρόσεξες. Είναι αντικειμενικό. Δεν είναι κάτι που το συζητάς. Εγώ επιβάρυνα πολύ τη μέση μου επί χρόνια όταν ήμουν παιδί. Κουβαλούσα καφάσια στα χωράφια σε όλη μου την εφηβεία, κουβάλησα πάρα πολλά και με κρύα μέση. Έχω κουβαλήσει τόνους ροδάκινα και μήλα. Σήκωσα φορτία που δεν μου αναλογούσαν. Μετά στο χορό και την κίνηση δεν πρόσεξα, δεν έκανα σωστή χρήση. Οπότε τα κύτταρα των δίσκων αντέδρασαν και στέγνωσαν κάποια στιγμή και έσπασαν. Όπως μετά κάποια στιγμή εξέθεσα τον εαυτό μου σε κάποιες συνθήκες πιο τοξικές. Ζούσα σε πόλεις με πολύ καυσαέριο. Τώρα όσο μπορώ πηγαίνω πιο κοντά στη φύση. Η ανάγκη είναι πιο επιτακτική τώρα. Ώστε να μην κακοφορμίσουν κάποια κύτταρα μέσα στο σώμα μου και γίνουν καρκίνος. Μετά είναι και κάποιες σχέσεις επαγγελματικές, ερωτικές, προσωπικές, οικογενειακές, που δεν μου χρειάζονται. Δεν χρειάζεται να υπεραναλύουμε κάτι. Μου είχε πει κάποια στιγμή ένας φίλος, κάτι πολύ σημαντικό. Μου είπε «η αγάπη πρέπει να είναι απλή και να ρέει» μου πήρε 50 χρόνια να το καταλάβω.
Και όχι μόνο εσύ. Πολύς κόσμος δεν το έχει καταλάβει..
Έχουμε εκπαιδευτεί να μην κάνουμε αυτό που θέλουμε.
Στην Αμερική πως βλέπουν τους Έλληνες;
Στην Αμερική έζησα εννέα χρόνια. Το πρώτο σοκ που έπαθα ήταν όταν είχα πάει στην σχολή Stella Adler. Δούλευα στο Χολιγουντ, εκεί που δίνονται τα βραβεία Όσκαρ. Εκεί έχει τα αστέρια αυτά που όλοι φωτογραφίζονται. Είναι έξω από τη σχολή ένα ζευγάρι υπέρβαρων αμερικανών και μου ζήτησαν να τους βγάλω μια φωτογραφία. Από την προφορά μου καταλαβαίνουν ότι δεν είμαι ντόπιος και με ρωτούν από πού κατάγομαι. Λέω από την Ελλάδα. Και μου λένε «α, είσαι αρχαίος;». Λέω «τι αρχαίος;». Και μου απαντούν «είσαι αρχαίος, αφού η Ελλάδα δεν υπάρχει τώρα». Τους λέω και βέβαια υπάρχει η Ελλάδα. Τότε άρχισαν να με ρωτούν για την Ελλάδα. Βέβαια αυτό είναι ένα ακραίο περιστατικό. Γιατί υπάρχει κι ένα ποσοστό ανθρώπων που είναι λάτρεις της Ελλάδας όσον αφορά το φαγητό και τη θάλασσα. Για κάποιους είναι ένα προσκύνημα να πάνε στην Ελλάδα. Αργότερα με έβαλαν να διδάξω Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο στη σχολή, από ανάγκη, γιατί εκεί τα παιδιά δεν ξέρουν τίποτα για αυτό. Για αυτούς το θέατρο ξεκινάει με τον Σαίξπηρ. Πιο πριν δεν ξέρουν.
Όταν επέστρεψες στην Ελλάδα τι σου φαινόταν περίεργο ότι γίνεται εδώ;
Αυτό που μου φαινόταν περίεργο και πριν πάω στην Αμερική. Αυτά που με ενοχλούν και τώρα είναι η αγένεια, η βρωμιά. Αλλά αυτό που με ενόχλησε πάρα πολύ και επειδή έχει μέρος της πέτσας μας και δεν το αντιλαμβανόμουν τόσο πολύ πριν είναι η κακοποίηση στις εργασιακές σχέσεις. Η έλλειψη σεβασμού. Από το πολύ απλό, ότι θα μπω σε ένα μαγαζί και θα πρέπει να πω μην καπνίζετε παρακαλώ.
Στο πρόβλημα της Ελλάδας με τις εργασιακές σχέσεις είναι πολύ τρανταχτή η διαφορά σε σχέση με άλλες χώρες;
Ναι, πάρα πολύ τρανταχτή η διαφορά. Στα γυρίσματα που έκανα στο εξωτερικό, γυρνούσα στο σπίτι τα βράδια και έκλαιγα. Γιατί αισθανόμουν ότι ήταν η πρώτη φορά που οι άνθρωποι σέβονταν αυτό που έκανα. Και δεν χρειάστηκε να εξηγήσω στον σκηνοθέτη και τον παραγωγό ότι πρέπει να είναι ευγενικοί με οποιονδήποτε δουλεύει στο σετ. Και όχι μόνο με τους πέντε πρωταγωνιστές όπως γίνεται εδώ στην Ελλάδα. Αλλά και με τους δεύτερους και τρίτους ρόλους και τους κπομπάρσους. Στην Ελλάδα πολύ σπάνια το βρίσκεις αυτό. Θυμάμαι μόνο την Ζωή Σγουρού που σκηνοθετούσε την πιο αγαπημένη μου δουλειά που έχω στην κάνει στην Ελλάδα, το «Μια νύχτα του Αυγούστου» με τι τρόπο μιλούσε στους βοηθητικούς ηθοποιούς. Και για αυτό είναι από τις λίγες σειρές που οι βοηθητικοί ηθοποιοί παίζουν σαν κανονικοί ηθοποιοί. Ήξερε όλους τους βοηθητικούς με το όνομά τους και τους εξηγούσε τι έπρεπε να κάνουν. Τους έλεγε ότι για μένα είστε όλοι πρωταγωνιστές. Και έτσι όλοι αυτοί έδιναν της ψυχή τους. Θέλει απλά αγάπη το όλο θέμα.
Σχετικά με το κίνημα Μe too έχει αρχίσει και ηρεμεί το πράγμα;
Από ότι ξέρω οι βιαστές είναι ακόμα έξω για πολλούς λόγους με σημαντικότερο την έλλειψη δικαιοσύνης στην χώρα μας. Και δυστυχώς συνεχίζουν να συμβαίνουν στο θέατρο όλα αυτά τα κακοποιητικά πράγματα. Γιατί κάποιοι που έχουν προσβάλει άλλους ανθρώπους, δεν έχουν τιμωρηθεί.
Έχουν όμως έτσι κι αλλιώς τιμωρηθεί στη συνειδήση του κόσμου
Όχι όλοι. Μπορεί οι δύο. Κάποιοι άλλοι απλώς λούφαξαν. Κάποιες άλλες καταγγελίες που ειπώθηκαν, δεν επηρρέσαν κάποιους, οι οποίοι σιγά- σιγά πάλι προς την δόξα τραβούν. Είναι πολύ καλό αυτό που συνέβη με το με me too, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει σκοτωθεί η Λερναία Ύδρα. Θέλει φωτιά εκεί.
Τη συνέχεια της καριέρας σου πως την έχει σκεφτεί;
Γενικά δεν βάζω στόχους. Ζω το παρόν. Έχω υπογράψει συμβόλαιο στην Αμερική για μια νέα σειρά. Και μετά συζητάω για μια ταινία στο εξωτερικό και μια στην Ελλάδα για το Καλοκαίρι. Τον Μάιο θα βγει μια ξένη σειρά, παίζεται τώρα η «Έρημη Χώρα» στην ΕΡΤ 1, η ταινία "Υπαρχω", που παίζω ελάχιστα, τον επόμενο μήνα βγαίνει μια γαλλική σειρά που παίζω σε ένα επεισόδιο που λέγεται "Καμπούλ". Στην Γερμανία παίζεται μια σειρά που πάλι έχω κάνει ένα επεισόδιο.
Αν ο Τσέχωφ ζούσε σήμερα πως πιστεύετε ότι θα έβλεπε την εποχή μας;
Στην Αμερική, εκτός από Αρχαίο Ελληνικό Δράμα δίδασκα και Τσέχωφ για πολλά χρόνια και αυτό που κατάλαβα είναι ότι ο Τσέχωφ ήδη από τα τελευταία του έργα φαινόταν ότι οδηγούνταν σε ένα θέατρο του παραλόγου. Ήδη στο Βυσινόκηπο έχει πολύ έντονα στοιχεία του παραλόγου. Οι ρυθμοί είναι σαν αυτονομούνται κάποια στιγμή. Νομίζω ότι θα κινούνταν σήμερα όλο και περισσότερο προς το παράλογο. Γιατί διαβάζοντας τις επιστολές του φαίνεται ότι κουράζεται πολύ εύκολα με το αυτονόητο με τον να εξηγεί. Έτσι θα οδηγούνταν όπως όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες, στην αφαίρεση.
