Ο βραβευµένος µε Νόµπελ Λογοτεχνίας, Μάριο Βάργκας Λιόσα, δεν είναι πια εδώ... Αλλά η επιβίωση της διάνοιας µέσω του έργου της θεωρείται δεδοµένη. Ηταν ο µεγάλος αντιφατικός. Ενας άνθρωπος ξεχωριστής ευφυΐας, που ήξερε να ισορροπεί µέσα από τις αντιθετικές του τάσεις και επιλογές. Αν και αντιεξουσιαστής στην πρώτη φάση της ζωής του και της συγγραφικής του πορείας, πάλεψε να γίνει πρόεδρος του Περού (το 1990, µε το κεντροδεξιό ∆ηµοκρατικό Μέτωπο). Λάτρευε το βαλς, αλλά και την πειθαρχία. Και ενώ είχε πίσω του ένα τεράστιο λογοτεχνικό έργο που απηχούσε οικουµενικές αξίες και κατεδείκνυε τις επιπτώσεις της εξουσίας και της καταπίεσης, στο τέλος υποστήριζε απολυταρχικά καθεστώτα.

Οπως και να ’χει, ο Λιόσα, παιδί οικογένειας της περουβιανής µεσαίας τάξης, ήταν ανάµεσα στους µεγάλους πρωταγωνιστές της λατινοαµερικανικής λογοτεχνικής έκρηξης (το περίφηµο λατινοαµερικανικό «boom», µεταξύ 1960-1970) µαζί µε τον Κολοµβιανό Γκαµπριέλ Γκαρσία Μάρκες και τον Αργεντινό Χούλιο Κορτάσαρ. Πολλά από τα έργα του ήταν επηρεασµένα από την αντίληψή του για την περουβιανή κοινωνία, αλλά, όπως συµβαίνει µε τους χαρισµατικούς συγγραφείς, κατάφερνε να βλέπει πάντα την οικουµενική διάσταση των πραγµάτων.
Τιμήθηκε το 2010 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας «για τη χαρτογράφηση των δομών της εξουσίας και τις διεισδυτικές του εικόνες της ατομικής αντίστασης, εξέγερσης και ήττας»

Γεννηµένος στην Αρεκίπα του Περού, το 1936, ο Λιόσα

Γεννηµένος στην Αρεκίπα του Περού, το 1936, ο Λιόσα ξεκίνησε να γράφει το πρώτο του µυθιστόρηµα «Η πόλη και τα σκυλιά», σε ηλικία µόλις 22 ετών, έργο το οποίο τον έκανε αµέσως διάσηµο! Ζήτηµα είναι αν υπάρχει πιο εντυπωσιακό ντεµπούτο συγγραφέα. Το µυθιστόρηµα µεταφράστηκε σε πάνω από τριάντα γλώσσες και παραµένει σηµείο αναφοράς για τη λατινοαµερικανική λογοτεχνία. Σε αυτό στηλιτεύει τη στρατοκρατία και τον αυταρχισµό της πατρίδας του, χρησιµοποιώντας και τις δικές του εµπειρίες από τη στρατιωτική σχολή στη Λίµα, όπου τον έστειλε να φοιτήσει αναγκαστικά ο πατέρας του. Ακολούθησε το περίφηµο «Πράσινο σπίτι», το 1966, µε το οποίο ο Λιόσα απέδειξε ότι λογοτεχνικά ήρθε για να µείνει. Πρόκειται για µία δαιδαλώδη περιδιάβαση στα αχανή βάθη του Αµαζονίου και στην έρηµο του Περού και σε µία φύση σχεδόν µυστικιστική.

Το «Πράσινο σπίτι» δεν είναι παρά ένα διάσηµο πορνείο σε µια µικρή πόλη, όπου συναντιούνται πιστοί και ακόλαστοι, µέσα από πέντε διαφορετικές ιστορίες που έχουν ένα κοινό δέσιµο. Το βιβλίο είναι από τα πιο φιλόδοξα και πειραµατικά του συγγραφέα, καθώς δεν υπάρχει καµία γραµµικότητα στην αφήγηση και οι διάλογοι είναι ελάχιστοι. Κι όµως, είναι ένα απολαυστικό έργο, ένα κοµψοτέχνηµα. Το λογοτεχνικό του έργο περιλαµβάνει κωµωδίες, αστυνοµικά, ιστορικά και πολιτικά µυθιστορήµατα. Πολλά από αυτά µεταφέρθηκαν στον κινηµατογράφο, όπως το «Ο Πανταλέων και οι επισκέπτριες» (1973) και το «Η θεία Χούλια και ο γραφιάς» (1977), που είναι το πιο γνωστό του έργο.

Πρόκειται για την ιστορία ενός 18χρονου επίδοξου συγγραφέα, του Μάριο, που ερωτεύεται τη 32χρονη θεία του Χούλια, κόντρα στις συµβάσεις της εποχής, προκαλώντας σκάνδαλο στη συντηρητική Λίµα της δεκαετίας του ’50. Βασίζεται στην αληθινή εµπειρία του ίδιου του Λιόσα, ο οποίος το 1955, στα 19 του, το έσκασε και παντρεύτηκε την κατά δέκα χρόνια µεγαλύτερή του θεία εξ αγχιστείας, Χούλια Ουρκίντι. Πέρα από το γεγονός ότι εδώ ο Λιόσα χρησιµοποιεί το βίωµά του ως πρώτη ύλη, η συγγραφική του ευφυΐα τον οδηγεί να χειριστεί µία κατά τα άλλα απλή σκανδαλιστική ερωτική ιστορία ως αφετηρία για να µιλήσει για τον σφιχτό εναγκαλισµό µεταξύ πραγµατικότητας και µυθοπλασίας. Από τα υπόλοιπα βιβλία του, τα πιο δηµοφιλή είναι τα «Πότε πήραµε την κάτω βόλτα;» (1969), «Ο πόλεµος της συντέλειας του κόσµου» (1981), «Ποιος σκότωσε τον Παλοµίνο Μολέρο;» (1986), «Η γιορτή του τράγου» (2002) και το «Παλιοκόριτσο» (2006).

Τον Οκτώβριο του 2010, η Σουηδική Βασιλική Ακαδηµία των Επιστηµών τίµησε τον Λιόσα µε το Νόµπελ Λογοτεχνίας. Ηταν µία από τις πλέον αναµενόµενες και δίκαιες βραβεύσεις. Ο συγγραφέας τιµήθηκε για «τη χαρτογράφηση των δοµών της εξουσίας και τις διεισδυτικές εικόνες της ατοµικής αντίστασης, εξέγερσης και ήττας». Το τελευταίο του µυθιστόρηµα, µε τίτλο «Σας αφιερώνω τη σιωπή µου» (2023), θα βρίσκεται σύντοµα στα ελληνικά βιβλιοπωλεία από τις Εκδόσεις Καστανιώτη - εξάλλου, από τον ίδιο εκδοτικό οίκο κυκλοφορούν σχεδόν όλα τα µυθιστορήµατά του. Το κύκνειο άσµα του Λιόσα διαδραµατίζεται και πάλι στο Περού και επικεντρώνεται σε έναν άνθρωπο που ονειρεύτηκε µια χώρα ενωµένη µέσω της µουσικής. Και ο οποίος... τρελάθηκε στην προσπάθειά του να γράψει το τέλειο βιβλίο όπου θα εξιστορούσε το συγκεκριµένο γεγονός. Το αναµένουµε, φυσικά, µε ανυποµονησία..

2
Δημοσιεύθηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή