Μια κουβέντα με την Στεφανία Γουλιώτη είναι πάντα απολαυστική. Σαν χείμαρρος που ξεκινάει από την παράσταση που πρωταγωνιστεί αλλά πολύ γρήγορα ξεφεύγει από αυτή. Μίλησα μαζί της για τον Κύκλωπα που υποδύεται στην ομώνυμη παράσταση που σκηνοθετεί ο Παντελής Δεντάκης και παρουσιάζεται αύριο και μεθαύριο στην Επίδαυρο. Το μοναδικό σατυρικό δράμα του Ευρυπίδη, η γνωστή σε όλους μας συνάντηση του Οδυσσέα με τον Κύκλωπα με αποκλειστικά γυναικεία διανομή. Η Στεφανία στέκεται σε αυτό το εγχείρημα με πάθος, προσωπική ενδοσκόπηση και αποκρυσταλλωμένες απόψεις για το διαφορετικό, το ξένο. Μια ηθοποιός που δεν φοβήθηκε ποτέ να τσαλακωθεί πάνω στη σκηνή, μια συνομιλήτρια που δεν κρύβει τα λόγια της και σε πείθει ότι αξίζει να δεις αυτή την παράσταση. Όχι για να θαυμάσεις το ταλέντο της, αλλά για να βρεις κομμάτια του εαυτό σου που κρατάς καλά κρυμμένα.

Ποια είναι η προσέγγιση του Παντελή Δεντάκη στον Κύκλωπα;


Ξεκινάει πρώτα από όλα από το ότι έχει επιλέξει γυναίκες να κάνουν αυτούς τους ρόλους. Αυτό είναι που προσέχει πρώτα κάποιος σαν «παραξενιά», αλλά για μένα είναι ακόμα πιο βαθύ το ζήτημα. Ξεκινάει από ότι βλέπουμε τον Κύκλωπα όχι σαν ένα τέρας που κάνει τερατώδης πράξεις, όσο σαν έναν άνθρωπο που είναι ικανός για αυτές. Αυτό είναι το πιο σοκαριστικό. Αυτό που βλέπουμε είναι σύγκρουση ανθρώπων που εκπροσωπούν πολιτισμούς. Ο Κύκλωπας που εκπροσωπεί ένα δικό του πολιτισμό και ο Οδυσσέας που εκπροσωπεί έναν πιο πολιτισμένο κόσμο, και πιο υποκριτικό κατά τη γνώμη μου. Ο Οδυσσέας είναι αυτός όμως που τελικά κατασπαράζει τον Κύκλωπα.


Εκτός από την κοινωνική αναγωγή πως αντιμετωπίζεται το τέρας που έχουμε μέσα μας;


Αυτό που νιώθω εγώ είναι ότι έχουμε αναγκαστεί να δώσουμε μυθολογικές διαστάσεις σε κομμάτια του εαυτού μας που δεν αναγνωρίζουμε, που δεν αποδεχόμαστε, που είναι ανεξερεύνητα. Αλλά αν κάνεις την αναγωγή και τα βγάλεις έξω είναι πιο εύκολο να συνομιλήσεις μαζί τους. Για αυτό εμείς σαν παράσταση δεν αρνούμαστε την ανθρώπινη υπόσταση αυτού του μυθολογικού πλάσματος. Θα μπορούσαμε πολύ εύκολα να κάνουμε ένα τερατώδη τύπο και να τον μιμηθούμε πολύ καλά. Η ανάγνωση που κάνουμε, κάνει πιο τερατώδη τη σύγκρουση με τον Οδυσσέα.


Μέσα από την δουλειά που έχεις κάνει με τον ρόλο του Κύκλωπα ανακάλυψες κομμάτια του εαυτού σου που δεν ήξερες;


Σοκαρίστηκα τρομερά όταν είδα ότι τις συμπεριφορές του Κύκλωπα τις κάνω και εγώ. Εννοώ τον εκφοβισμό. Με βολεύει να με φοβούνται οι άλλοι. Από αίσθημα ανάγκης θέλω να μου ανήκουν οι άνθρωποι γύρω μου. Δεν είναι μακριά μας αυτά, τα κάνουμε όλοι και μας τα έχουν κάνει. Η μεταφορά είναι ότι έχει ένα σώμα πιο δύσμορφο. Αλλά ο καθένας μας έχει άλλα όργανα πιο δύσμορφα, άλλοι ας πούμε ασκούν πολύ εύκολα ψυχολογική βία, χωρίς να το καταλαβαίνουν πολλές φορές.

Άρα γίνεται αναγωγή και εσωτερική και κοινωνική;


Στο έργο φωτίζουμε και τις δύο πλευρές. Και το κοινωνικό κομμάτι είναι πολύ έντονο και γίνεται με την αντιπαράθεση δύο μεγάλων μονολόγων. Ο ένας υπακούει στους νόμους και στους θεούς και ο άλλος επικαλείται την ανθρώπινη φύση, που του λέει ότι θα τρώει ότι βρίσκει μπροστά του γιατί το ζητάει το στομάχι του. Αλλά δεν μπορείς να μείνεις μόνο σε αυτό. Ούτως η άλλως είναι ένα τεράστιο θέμα και έχουν γραφτεί άπειρα φιλοσοφικά δοκίμια. Ότι δηλαδή έχουμε δομήσει μια κοινωνία ολόκληρη κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του πως είμαστε εμείς εσωτερικά. Το πώς ζητούμε από ένα κράτος ή ένα πρωθυπουργό να μας ασφαλίσει, το πώς επιρρίπτουμε την ευθύνη εκεί είναι ακριβώς ότι κάνουν τα παιδάκια στους γονείς τους. Συναισθηματικά έχουμε μείνει στα 3 και στα 5 μας. Και αυτή που έχουν την εξουσία, αναλαμβάνουν με χαρά αυτό το ρόλο σαν τον γονιό που ασκεί εξουσία στο παιδί του.

Πώς ένα καθαρά αντρικό έργο αντιμετωπίζεται μόνο από γυναίκες;


Δεν έχει σημασία ότι παίζουμε γυναίκες. Ίσα ίσα, όταν παίζουν γυναίκες ρόλους που είναι γραμμένοι για άνδρες και αντίστροφα η εστίαση του θεατή δεν πάει στην εικονοποίηση για να καταλάβει κάτι. Αυτά που γράφονται γίνονται πανανθρώπινη κραυγή. Δεν είναι κραυγή του ενός φύλλου προς ένα άλλο. Θεωρώ ότι είναι πιο δυνατό. Εκτός αν πέσει στην παγίδα να κάνει πρόκληση μια γυναίκα να κάνει τον άντρα. Είμαι όμως πολύ χαρούμε που υπάρχει πια αυτή η ελευθερία στο θέατρο. Μακάρι να υπήρχε και στη ζωή.

Ο Κύκλωπας απομονώθηκε γιατί ένιωθε ξένος. Πόσο εύκολα κάνουμε ανθρώπους να νιώθουν έτσι;


Η αίσθηση που έχω εγώ είναι ότι δεν υπάρχει τίποτα που να είναι ξένο. Ξένο ονομάζεται ότι δεν ανήκει στον περιχαρακωμένο χώρο που έχει φτιάξει ο καθένας μας γύρω του για να είναι ασφαλής. Είτε αυτό είναι σύνορα είτε πεποιθήσεις. Αν όμως η ανθρώπινη φύση δεν είχε ανάγκη να περιχαρακώσει το χώρο της δεν θα υπήρχε τίποτα ξένο. Όλα υπάρχουν ταυτόχρονα στον ίδιο χώρο, εξαρτάται πως το βλέπεις. Αν το βλέπεις από την πλευρά των εθνοτήτων και βάζεις σύνορα ή από την πλευρά του πλανήτη που υπάρχουν τα πάντα ταυτόχρονα στον ίδιο χώρο.

Τι σε κάνει να απομονωθείς;


Η μη αποδοχή σε κάνει να απομονωθείς για τον οποιοδήποτε λόγο και το ότι κάποιος άλλος σε κάνει να αισθάνεσαι διαφορετικός και ξένος. Είναι κάποιος που μιλάει μια άλλη γνώση, που δεν είναι ετερόφυλος αλλά ομοφυλόφιλος, κάποιος που έχει ένα πόδι. Δεν είναι διαφορετικός. Διαφορετικός από τι; Γιατί ας πούμε έχουμε σημείο αναφοράς τους αρτιμελής; Επειδή είναι περισσότεροι; Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα. Και το λέω παρόλο που είμαι και εγώ θύμα αυτής της ανάγκης για κατηγοριοποίηση.


Η απομόνωση του Κύκλωπα πόσο κακό κάνει στον ίδιο;


Είναι ένας άνθρωπος εντελώς άπληστος, που στερείται χαρές. Στερείται την ανθρώπινη επαφή και αυτόματα αυτό είναι αυτοκαταστροφικό. Αυτό φαίνεται έντονα σε μια σκηνή που τον μεθάνε και τότε βλέπουμε αυτό το άκαμπτο πλάσμα να ανακαλύπτει ξαφνικά τη ζωή. Είναι μια πολύ ωραία στιγμή που φαίνεται έντονα αυτή η αντίθεση.

Σαν ηθοποιός πως βιώνεις τη μετάβαση σε ένα πλάσμα τόσο πληγωμένο και απόκοσμο;
Το μαγικό που υπάρχει σε όλους τους ρόλους είναι ότι όλοι έχουν μια κοινή βάση που είναι καταπληκτική. Όλοι ζητάνε αγάπη και αποδοχή. Είτε κάνεις την Αννέτ στο «Θεό της σφαγής» που έχει δίπλα της ένα κοινωνικό σύνολο διαφορετικό, είτε κάνεις τον Κύκλωπα που έχει γίνει το τέρας, όλοι ζητάνε αποδοχή και μετά πλάθονται ανάλογα με την υπόθεση του έργου. Για αυτό και το θέατρο δεν εξαντλείται ποτέ γιατί ασχολείται με το μυστήριο της ανθρώπινης φύσης που είναι τεράστιο και είμαστε πολύ λίγοι να το καταλάβουμε. Απλώς το προσεγγίζεις από διαφορετικές πλευρές. Από τη σύγκρουση γονέων στο «Θεό της σφαγής» ή από τη μυθολογική πλευρά του τέρατος στον Κύκλωπα. Τέρατα μεταξύ τους να αλληλοσπαράζονται και στις δύο περιπτώσεις. Η εικονοποίηση είναι διαφορετική μπας και καταλάβεις.