Από τον Σάκη Δημητρακόπουλο

Λέξεις όπως σανταγιότ, άλεφ ή μεγγιλά μπορεί να μη μας θυμίζουν κάτι, όμως αποτελούν στοιχεία μιας άκρως ενδιαφέρουσας έκθεσης που θα πραγματοποιηθεί από τις 20 Σεπτεμβρίου έως τις 11 Ιανουαρίου στο Μουσείο Αργυροτεχνίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς στο Κάστρο Ιωαννίνων, με τίτλο «Οταν η Τέχνη Γίνεται Ιερή. Εβραϊκά κειμήλια από τα Ιωάννινα». Τα εκθέματα χρονολογούνται από τον 17ο έως τις αρχές του 20ού αιώνα και μαρτυρούν, μεταξύ άλλων, ότι η αργυροτεχνία στους Εβραίους είναι στενά δεμένη με τις θρησκευτικές τους τελετές, είτε αυτές τελούνται από την κοινότητα στο πλαίσιο της συναγωγής είτε από την οικογένεια στο σπίτι.

Η έκθεση θα εγκαινιαστεί την Τρίτη 19 Σεπτεμβρίου (ώρα 18.30) και περιλαμβάνει υψηλής τέχνης κειμήλια των Ρωμανιωτών (δηλαδή, ελληνόφωνων) Εβραίων από τα Ιωάννινα.Μέσα από τις πέντε ενότητες της έκθεσης το κοινό θα αντιληφθεί την ερμηνεία του όρου «εβραϊκή τέχνη» και τον τρόπο με τον οποίο αυτή εντάσσεται στις λατρευτικές συνήθειες του ιουδαϊσμού, τον ρόλο της συναγωγής, έναν από τους κεντρικότερους θρησκευτικούς θεσμούς των Εβραίων, το εβραϊκό εορτολόγιο και τις τελετές για τον κύκλο της, κείμενα, αρχειακές φωτογραφίες και οπτικοακουστικό υλικό που αναδεικνύουν τόσο το ιστορικό πλαίσιο και τη μακραίωνη παρουσία των Ρωμανιωτών Εβραίων στον ελλαδικό χώρο, ήδη από τα ελληνιστικά χρόνια, όσο και την πορεία της εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων, η οποία γνώρισε ιδιαίτερη ακμή στις αρχές του 19ου αιώνα.

Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν από κοντά αντικείμενα, αργυρά και μη, που συνδέονται με τις θρησκευτικές τελετές, όπως: το τικ με ασημένια και μερικώς επιχρυσωμένη επένδυση (όπου φυλάσσεται ο Κύλινδρος του Νόμου, το ιερότερο βιβλίο του ιουδαϊσμού), η μαπά (μεταξωτό τετραγωνισμένο ύφασμα με το οποίο συχνά τύλιγαν το Τικ), τα ασημένια ριμονίμ (επιστέψεις των ορθοστατών του Κυλίνδρου του Νόμου), οι ασημένιες σανταγιότ (καθαγιασμένα αναθηματικά πλακίδια αφιερωμένα στη μνήμη νεκρών μελών της οικογένειας ή υπέρ υγείας και ευημερίας των ζώντων), η ασημένια χανουκία (οκτάφωτη λυχνία, για τον εορτασμό του Χανουκά), καθώς και δείγματα από τις περίφημες ασημένιες μεγγιλότ (Κύλινδροι της Εσθήρ) των Ιωαννίνων.

Ξεχωρίζουν, επίσης, αργυρά αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στην τελετή της περιτομής, βελούδινη μαξιλαροθήκη για την απόθεση του βρέφους, το άλεφ (επιτοίχιο φυλαχτό και πιστοποιητικό περιτομής) και η κετουμπά (γαμήλιο συμβόλαιο, που περιλαμβάνει τις υποχρεώσεις του γαμπρού και της νύφης, καθώς και τη χρηματική αξία της προίκας).

Πηγή: Ελευθερία του Τύπου