Θεμιτό να ειπωθεί είναι ότι αν στον κανόνα “ουδείς αναντικατάστατος” υπάρχει εξαίρεση, η σκέψη ότι ο σερ Άλεξ Φέργκιουσον ανήκει σε αυτήν την κατηγορία είναι οπωσδήποτε σοβαρή. Ο Σκωτσέζος έκλεισε τα 82 του στις 31 Δεκεμβρίου 2023 και, έπειτα από μια δεκαετία συμπληρωμένη από τότε που έφυγε από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, την οποία άφησε ως πρωταθλήτρια, οι “κόκκινοι διάβολοι” υποφέρουν από λογιώ λογιώ υπαρξιακά.

Ο Φέργκιουσον είναι ο “καλύτερος προπονητής όλων των εποχών”, με βάση τον… Πεπ Γκουαρδιόλα, που ρωτήθηκε προσφάτως. Ο Καταλανός είχε το τακτ να μην περιλάβει τον εαυτό του στη συζήτηση, τονίζοντας ότι “είμαι εν ενεργεία”, ωστόσο ακόμα και με την αφαιρετική μέθοδο, ο 82χρονος Σκωτσέζος βρίσκεται στο όρος Ράσμορ των προπονητών, με τους, για να γίνει το χατίρι στον Πεπ, Γιόχαν Κρόιφ και Αρίγκο Σάκι, και την κενή θέση να διέπει ευελιξία.

Οι οπαδοί της Σίτι στο Μάντσεστερ είχαν τον Γκουαρδιόλα περί πολλού πριν καν η ομάδα τους κατακτήσει τους πέντε τίτλους το 2023. Μάλιστα, ο υπογράφων είχε την ευκαιρία να εκφράσει την πεποίθησή του περί ανωτερότητας του Φέργκιουσον σε φίλο της Σίτι, ο οποίος τον κοίταξε με απορία, καθόσον για τον ίδιο ήταν περιττή όποια συζήτηση και η ανωτερότητα του Καταλανού δεν αμφισβητούνταν. Διπλά τώρα, παρ’ όλα αυτά είναι αδύνατον να μην προσμετρηθεί η υποκειμενικότητα και το προσωπικό κίνητρο. Για τον Φέργκιουσον, μόλα ταύτα, τα κριτήρια γίνεται να εντυπωθούν και ως αντικειμενικά.

Έπειτα από μια δεκαετία, η Γιουνάιτεντ είναι βέβαιο ότι δεν μπορεί να σηκώσει κεφάλι. Δεν έχει κατακτήσει το τρόπαιο της Premier League ή/και εκείνο του Champions League, ενώ η ομάδα του 1999, ένας ύμνος στη θέληση και την υπερβαση, ανασύρθηκε στις αρχές Ιουνίου από το χρονοντούλαπο και ξεμύτισε από τις σελίδες του μύθου, καθώς η κατάκτηση του Champions League της Σίτι στον τελικό με την Ίντερ σηματοδότησε και το treble, κάτι που μόνο η Γιουνάιτεντ του Φέργκιουσον είχε κατορθώσει. Πώς; Με εκείνα τα δύο γκολ στις καθυστερήσεις του τελικού της Βαρκελώνης με την Μπάγερν Μονάχου, το εκπληκτικό σόλο του Ράιαν Γκιγκς στον ημιτελικό του Κυπέλλου Αγγλίας με την Άρσεναλ στο Χάιμπουρι, ενώ η Γιουνάιτεντ έπαιζε με δέκα παίκτες εξαιτίας της αποβολής του Ρόι Κιν, αλλά και το προσπέρασμα εις βάρος των “κανονιέρηδων” που κατέρρευσαν έπειτα από εκείνο το ματς και επιδόθηκαν σε τινί τρόπω αυτοχειρία, προκειμένου να χάσουν το διαδοχικό πρωτάθλημα.

Άλεξ Φέργκιουσον: Όταν διείδε τον ποπ σταρ

Τον προπονητή Φέργκιουσον διερχόταν ιδιαίτερη πανουργία και ένστικτο σχεδόν παραφυσικό. Ο Ντέιβιντ Μπέκαμ θυμήθηκε, στο ντοκιμαντέρ που ήταν αφιερωμένο σε εκείνον, στο Netflix, μια λεπτομέρεια από τη στιγμή που τον έκανε… ποπ σταρ, δηλαδή το γκολ με τη Γουίμπλεντον στις 17 Αυγούστου του 1996.

Ο Μπέκαμ είχε ομολογήσει ότι στον Φέργκιουσον δεν άρεσαν τέτοιες απόπειρες και είχε υπάρξει αυτόπτης και αυτήκοος στη μήνη του, όταν το είχε δοκιμάσει συμπαίκτης του. Παρ’ όλα αυτά, το αποπειράθηκε και το πέτυχε. Όταν τελείωσε το παιχνίδι, ο προπονητής του του είπε επιτακτικά: “Ντέιβιντ, μπες στο αυτοκίνητό σου και μην πεις λέξη σε κανέναν”.

Ο Φέργκιουσον είχε δει ότι το πράγμα με τον Μπέκαμ θα στράβωνε, η “Posh Spice”, Βικτόρια Μπέκαμ, η πρώτη WAG, ματαίως προσπαθούσε, αν το έκανε, να κερδίσει τη συμπάθειά του και ο Σκωτσέζος, εν τέλει, βρέθηκε να δείχνει στον πιο ωραίο από τους δικούς του μπέμπηδες την πόρτα της εξόδου, στέλνοντάς τον στη Ρεάλ Μαδρίτης. Για έναν προπονητή που είχε βρει ήδη το διάδοχό του, ένα παιδί που ο Γκάρι Νέβιλ χαρακτήρισε “ενοχλητικό ως το 2006”, το ότι ο “Μπεκς” βρέθηκε στη Ρεάλ Μαδρίτης ελάχιστα τον απασχολούσε. Εκείνον τον ένοιαζε η ομάδα και η οικογένεια να στηρίζεται σε ένα (εμφατικό) σύστημα μοναρχικής πατριαρχίας. Ήταν η αρχή του τέλους και για τον Ρόι Κιν το γεγονός ότι τον Οκτώβριο του 2005, ύστερα από μία ήττα από τη Μίντλεσμπρο με σκορ 4-1, έσουρε τα εξ αμάξης στους συμπαίκτες του, με αποτέλεσμα να δει την πόρτα της εξόδου από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.

Για τον Ιρλανδό, ο οποίος είναι απολαυστικός στη δουλειά που κάνει τώρα ως σχολιαστής στο SkySports, όλα είχαν αρχίσει σε ένα καμπ στην Πορτογαλία, όπου ο συνεργάτης του Φέργκιουσον, Κάρλος Κεϊρόζ, είχε κλείσει βίλες για τους παίκτες. Ο Κιν ήταν πάτερ φαμίλιας και, όπως τόνισε, δεν ένιωθε ασφαλής για τα πέντε παιδιά του τόσο στην πρώτη βίλα που του βρήκε ο Πορτογάλος τεχνικός όσο και στις υπόλοιπες δύο, που του πρότειναν οι μεσίτες. Για τον Φέργκιουσον αυτό ήταν σημάδι ανταρσίας.

Ωστόσο, όλες οι κόντρες του Φέργκιουσον ήταν φυσιολογικές για έναν προπονητή που ήταν αυταρχικός αλλά δίκαιος. Ένας από τους ποδοσφαιριστές της ακαδημίας της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ περίμενε υπομονετικά για να προμηθευτεί το φαγητό του στο εστιατόριο της ομάδας, αλλά έδωσε τη θέση του στον Κριστιάνο Ρονάλντο, με αποτέλεσμα ο Σκωτσέζος να γίνει έξαλλος. Ο Φέργκιουσον απαίτησε του πιτσιρικά να μη δίνει τη θέση του σε οποιονδήποτε, ακόμα κι αν λέγεται Κριστιάνο Ρονάλντο.

Ο μετανιωμένος του Λονδίνου

Στην αντανάκλαση των 26 χρόνων του στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, ο Φέργκιουσον δεν εμφανίζεται να μετανιώνει για τις κόντρες του με τους ποδοσφαιριστές του, είτε πρόκειται για ένα πεταμένο παπούτσι είτε για αντίκες προς πολλαπλούς αποδέκτες. Η μόνη δημόσια εξομολόγηση μετανοίας αφορά σε ένα τακτικό λάθος, το οποίο, μάλιστα, έγινε σε ένα πολύ σημαντικό παιχνίδι: τον τελικό του Champions League το 2011 με την Μπαρτσελόνα στο Γουέμπλεϊ.

Το πρόβλημα δεν ήταν ότι ο μέσος ποδοσφαιρόφιλος δεν θεωρούσε πως η Γιουνάιτεντ θα σταματούσε την Μπαρτσελόνα ή πως, ακόμα και τώρα, ενδεχομένως να μην την κατέλεγε στις πιο σημαντικές κόντρες το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’10, αλλά εκείνο που είχαν όλοι οι προπονητές όταν την αντιμετώπιζαν: πώς θα περιορίσουν τον Λιονέλ Μέσι.

Ο Φέργκιουσον έβγαλε το πρώτο ημίχρονο με τον Παρκ Γι-σουνγκ πάνω στον Μέσι και η δουλειά γινόταν περίφημη. Ο Κορεάτης, τον οποίο ο Σκωτσέζος χαρακτήρισε έναν από τους τρεις πιο υποτιμημένους ποδοσφαιριστές που είχε στην καριέρα του, έγινε η σκιά του Αργεντινού, με τρόπο που ουδείς, τουλάχιστον σε δημόσια θέα, είχε γίνει ως τότε. Ο Παρκ δεν ήταν μόνο ένας εξαιρετικός αθλητής, αλλά προερχόταν και μια κουλτούρα που το καθήκον συνδυαζόταν με την επιθυμία για την πραγμάτωσή του, στο βαθμό που μεταξύ τους μπερδεύονταν.

H Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ είχε φέρει, στο τακτικό στάδιο, την Μπαρτσελόνα στα ίσια, αλλά η ισοφάριση του παιχνιδιού προβλημάτιζε τον Φέργκιουσον, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις αλλαγές που θα έκανε ο Γκουαρδιόλα στην άλλη μεριά. Ο Σκωτσέζος δεν έβαλε τον Παρκ στον Μέσι, προκειμένου να συμμετέχει στο μαρκάρισμα στο χώρο και όταν, στο 54’, πήρε την μπάλα δίπλα στον Παρκ, ξεκίνησε να αντιλαμβάνεται το ολέθριο λάθος του.

Αν κάποιος παρακολουθήσει προσεκτικά τη φάση, μπορεί να αντιληφθεί το τέντωμα του χεριού του Κορεάτη, που έμοιαζε με προσευχή. Μόλις ο Μέσι σκόραρε και η Μπαρτσελόνα μπήκε ξανά μπροστά στο σκορ, τα χέρια του σερ Άλεξ αποφάσισαν να αναδείξουν την ψυχική σύγχυσή του: το τρέμουλό τους έδωσε μια αξιοσημείωτη εικόνα μέσω του τηλεοπτικού φακού.

Ο Φέργκιουσον ήξερε ότι η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ ηττήθηκε σε εκείνο το παιχνίδι. Ομολόγησε την ντροπή του και μίλησε για αυτό το λάθος χρόνια αφού αποχώρησε. Ο ίδιος δεν έχασε μόνο τον τελευταίο τελικό του Champions League που συμμετείχε ο ίδιος, αλλά και τον τελευταίο που έπαιξε η ομάδα.

Κι αυτή η τελευταία φράση δείχνει ισόποσα την οδύνη για την ήττα και το μεγαλείο για την παρουσία που οδήγησε τους “κόκκινους διαβόλους” στο Γουέμπλεϊ, στις 28 Μαΐου του 2011.