Κλιματική Κρίση: Βλάπτει σοβαρά τον αθλητισμό και εξαφανίζει έθνη

Η Julie Duffus, είναι διευθύντρια Βιωσιμότητας στη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή και τον Οκτώβριο του 2022 μιλώντας σε ένα συνέδριο είχε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τον τρόπο με τον οποίο η κλιματική κρίση, καταστρέφει τον αθλητισμό. Το θέμα αφορά χώρες όπως η Κένυα και το Πακιστάν και αθλήματα όπως το τρέξιμο ή το ράγκμπι. Και όχι μόνο.

“Δουλεύω με 206 χώρες σε όλο τον κόσμο. Και όλο και περισσότεροι γίνονται πλέον μάρτυρες των επιπτώσεων. Μέχρι να φτάσουμε στο 2030, εκτιμώ ότι θα χάσουμε περίπου το 20% των Ολυμπιακών εθνών μας. Κυριολεκτικά, εξαφανίζονται”, είπε. Με δεδομένο ότι απομένουν λιγότερα από έξι χρόνια για το 2030, όσα είπε μάλλον δεν θορύβησαν όσο θα έπρεπε.

Το θέμα αναδεικνύει εκ νέου ο Guardian μέσω ενός ebook και audiobook που κυκλοφορεί με τίτλο “Warming Up: How Climate Change is Changing Sport” και φέρει την υπογραφή της Madeleine Orr, επίκουρης καθηγήτριας αθλητικής οικολογίας. Αυτή που εξηγεί τι σημαίνει αυτό το “20% των Ολυμπιακών εθνών μας”, για το οποίο μίλησε η Julie Duffus.

Η Madeleine Orr με τη σειρά της αναφέρει μέσω του Guardian ότι η διαδρομή από το μικρό αεροδρόμιο Ελντορέτ στην πόλη Ίτεν στη νοτιοδυτική Κένυα διαρκεί περίπου μία ώρα. Είναι ένας δρόμος με στροφές, χωρίς φώτα με σχεδόν ανύπαρκτη οδική σήμανση. Ο πληθυσμός της πόλης δεν είναι γνωστός – δεν έχει γίνει απογραφή για περισσότερο από μια δεκαετία – αλλά η τοπική δημοτική αρχή υπολογίζει ότι είναι περίπου 56.000, από 40.024 το 2009.

Η κλιματική κρίση χτυπά ήδη τον αθλητισμό στην Κένυα

Περίπου το 35% ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Κι όμως, μια πινακίδα στον μοναδικό ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς την πόλη την αποκαλεί “Home of Champions”. Το σπίτι των πρωταθλητών, αυτή η γωνιά της Κένυας έχει αναδείξει 14 νικητές στον Μαραθώνιο της Βοστώνης ανδρών και 9 στις γυναίκες από το 1991, οι οποίοι έχουν φέρει 22 και 14 νίκες, αντίστοιχα. Έχουν επίσης κερδίσει 13 από τα 18 χρυσά μετάλλια στα 3.000 μέτρα στιπλ στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου από την καθιέρωση της διοργάνωσης το 1983.

Σε κοντινή απόσταση, στο Καπταγκάτ, μια αγροτική πόλη λιγότερο από μία ώρα οδικώς από το Ίτεν, ζουν και προπονούνται μερικοί από τους ταχύτερους δρομείς αποστάσεων στον κόσμο. Αυτές οι πόλεις είναι παρόμοιες. Η ζωή σε αυτές είναι απλοϊκή. Υπάρχουν λίγοι πειρασμοί, το τρέξιμο είναι κάτι σεβαστό, οι μεγάλοι χωμάτινοι δρόμοι –με στρώμα πηλού ουσιαστικά- παρέχουν τέλειες επιφάνειες για τρέξιμο και στα 2.400 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, προσφέρουν ιδανικές συνθήκες προπόνησης σε μεγάλο υψόμετρο. Μόνο που όλα αυτά αναμένεται να αλλάξουν.

Πώς η κλιματική κρίση βλάπτει τους αθλητές στην Κένυα

Σε όλη την Ανατολική Αφρική, οι πιο προφανείς κλιματικοί κίνδυνοι είναι η ξηρασία, η υπερβολική ζέστη, οι πλημμύρες σε ορισμένα μέρη και η σχετική απώλεια βιοποικιλότητας. Σύμφωνα με τον καθηγητή Vincent Onywera, τον αντιπρύτανη υπεύθυνο για την έρευνα, την καινοτομία και την προβολή στο Πανεπιστήμιο Kenyatta, ο οποίος έχει μελετήσει Κενυάτες δρομείς στο μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας, η κλιματική κρίση θα μπορούσε να επηρεάσει σοβαρά τις τάσεις τραυματισμών και την απόδοση. "Περιμένω να αυξηθούν οι τραυματισμοί καθώς οι ξηρασίες κάνουν τους πήλινους δρόμους πιο δύσκολους από ένα πεζοδρόμιο και ο αντίκτυπος στα γόνατα και τους γοφούς έχει τις συνέπειές του".

Ο πρόεδρος της Αθλητικής Ένωσης Κένυας, Τζάκσον Τουγουέι, ανησυχεί για κάτι περισσότερο από τους κινδύνους τραυματισμών. Ανησυχεί για τις συνέπειες γενικά: “Αν οι νέοι αθλητές πεινάσουν, δεν θα τρέξουν. Εάν η ποιότητα του αέρα είναι κακή επειδή έχει σκόνη και καπνό, δεν θα τρέξουν. Αν δεν υπάρχει σκιά επειδή τα δέντρα έχουν κοπεί και δεν υπάρχει νερό για να πιείτε ή να κάνετε ντους, δεν θα τρέξουν». Η ξηρασία θα κόψει τον αγωγό των αθλητών στην Κένυα, εκτός αν βρεθούν σύντομα λύσεις”.

Τι αλλάζει στην προπόνηση λόγω της κλιματικής κρίσης

Η ζέστη χειροτερεύει τα πράγματα. Ο Τουγουέι λέει στον Guardian: “Όταν τρέχουμε τη μέρα μπορεί να κάνει πολύ ζέστη και έτσι μερικές φορές πρέπει να αλλάξουμε τα προγράμματά μας για να τρέξουμε τα βράδια ή πολύ νωρίς το πρωί. Γίναμε μάρτυρες υψηλών θερμοκρασιών εδώ τα τελευταία χρόνια, αναγκάζοντάς μας να αλλάξουμε τα προγράμματά μας”.

Ο ύπνος είναι ένα άλλο θύμα της ζέστης. Ο Onywera τόνισε ότι ένα υγιεινό πρόγραμμα ύπνου είναι κρίσιμο για την επιτυχία των δρομέων, αλλά ότι οι πιο ζεστές νύχτες σε όλη τη χώρα αλλάζουν τα αποτελέσματα για ορισμένους. «Μπορείτε να δείτε τις επιπτώσεις της ζέστης τη νύχτα. Η συγκέντρωση πέφτει, το κίνητρο είναι χαμηλό, τα επίπεδα ενέργειας είναι χαμηλά».

Η Κένυα δεν μπορεί να κάνει κάτι 

Η Κένυα ανησυχεί για το πώς η κλιματική κρίση διαμορφώνει το μέλλον της χώρας. Και μια χώρα όπως η Κένυα μπορεί να κάνει ελάχιστα για να βελτιώσει την κατάσταση καθώς συνεισφέρει μόλις στο 0,05% των παγκόσμιων εκπομπών. Ακόμη και αν επιτευχθούν σημαντικές μειώσεις στις εκπομπές, μετά βίας θα κινήσει τη βελόνα. Έτσι, η Athletics Kenya επιλέγει μια διαφορετική οδό: να εκπαιδεύει τους κορυφαίους αθλητές της - μερικούς από τους πιο διάσημους ανθρώπους της χώρας - να είναι εκπρόσωποι στην προσπάθεια αφύπνισης των ανθρώπων στον κίνδυνο της κλιματική κρίσης.

“Όταν οι δρομείς μας βγαίνουν έξω και τα πάνε καλά, θέλουμε να μιλήσουν και για το περιβάλλον γιατί μας επηρεάζει εδώ, τους επηρεάζει και ίσως οι άνθρωποι ακούσουν”, είπε ο Tuwei.

Μετά την Κένυα και το Πακιστάν στο στόχαστρο της κλιματικής κρίσης

Το Πακιστάν, μια άλλη πρώην βρετανική αποικία, αντιμετωπίζει μια διαφορετική σειρά προκλήσεων. Το καλοκαίρι του 2022 έφερε καταστροφικές πλημμύρες που σκότωσαν σχεδόν 2.000 ανθρώπους και προκάλεσαν ζημιές και απώλειες τρισεκατομμυρίων ρουπιών. Οι πλημμύρες αποδόθηκαν σε ένα τοξικό κοκτέιλ τήξης παγετώνων –το Πακιστάν έχει τους περισσότερους παγετώνες εκτός των πολικών περιοχών– και σε ισχυρούς μουσώνες, που συνδέονται και οι δύο με την κλιματική κρίση.

Ο Ali Athar Nakash Brohi είναι ο πρόεδρος του ποδοσφαιρικού συλλόγου Mehran στη Thatta του Πακιστάν, στην βαριά πληγείσα περιοχή της Sindh. Το κλαμπ του γλίτωσε από τις χειρότερες πλημμύρες.

Η Mehran FC έχει γήπεδο που είναι ελαφρώς ανυψωμένο, έτσι παρέμεινε σχετικά στεγνό, προσελκύοντας δεκάδες οικογένειες που αναζήτησαν καταφύγιο για αρκετές εβδομάδες, μένοντας σε σκηνές. “Μερικά από τα μέλη μας που ζουν στα χωριά έξω από τη Θάτα έχασαν τα πάντα. Είναι αυτοί που ήρθαν εδώ για να μείνουν στο γήπεδο”.

O αθλητικός προγραμματισμός ξανάρχισε μήνες αργότερα. “Χρειάστηκαν πολλοί μήνες για να τακτοποιήσουμε τα γήπεδά μας και να ξεκινήσουμε ξανά τον αθλητισμό. Ήταν πραγματικά δύσκολο για εμάς γιατί όλοι είναι εντελώς αναστατωμένοι και ό,τι κάνουμε γίνεται από εθελοντές. Κανείς δεν έχει ψυχική ενέργεια μετά από πλημμύρες”.

Λίγα τα χρήματα και η μοναδική αντίδραση

Τις εβδομάδες μετά την καταστροφή, δόθηκαν χρήματα από ξένες κυβερνήσεις και φιλανθρωπικές οργανώσεις. Εκτιμάται ότι έφθασαν στη χώρα 7 δισεκατομμύρια στερλίνες –περισσότερα από 8 δισεκατομμύρια ευρώ- ως αρωγή στη χώρα. Αλλά με περισσότερους από 30 εκατομμύρια ανθρώπους να έχουν χάσει τα σπίτια τους, το ποσό ανέρχεται σε 240 λίρες -280 ευρώ- ανά άτομο. Το καλύτερο που μπορούσε να κάνει η χώρα ήταν οι διάσημοι παίκτες του κρίκετ, να συνεχίσουν να μιλούν για τις πλημμύρες. Δημιουργήθηκαν ειδικές στολές για την εθνική ομάδα κρίκετ. Οι κορυφαίοι αθλητές της χώρας άρχισαν επίσης να δωρίζουν τα κέρδη τους στους πλημμυροπαθείς σε μια προσπάθεια να βοηθήσουν και το Εθνικό Στάδιο επέτρεψε στους πληγέντες ντόπιους να παρακολουθήσουν δωρεάν τον αγώνα κρίκετ Πακιστάν – Αγγλίας.

Η κλιματική κρίση εξαφανίζει στα Φίτζι το ράγκμπι

Σε ορισμένα μέρη, τα αθλήματα εξαφανίζονται εξ ολοκλήρου λόγω της ανόδου της παλίρροιας. Τα χαμηλά νησιά του Ειρηνικού κινδυνεύουν ιδιαίτερα. Στα Φίτζι, η λευκή άμμος στη Namatakula, μια μικρή πόλη 600 κατοίκων καταπίνεται από τον ωκεανό.

Για άγνωστους λόγους, αυτή η μικρή κοινότητα στην παραλία έχει αναδείξει μερικούς από τους καλύτερους παίκτες ράγκμπι στην ένδοξη ιστορία των Φίτζι. Ο Lote Tuqiri, ο οποίος εκπροσώπησε την Αυστραλία στο πρωτάθλημα ράγκμπι και τα Φίτζι στο πρωτάθλημα ράγκμπι, και ο Tevita Kuridrani, ο οποίος έχει 60 συμμετοχές για την Αυστραλία στο ράγκμπι, έκαναν τα πρώτα τους τάκλιν εδώ.

Ο Kuridrani είπε στον Guardian: «Το ράγκμπι είναι ένα πολύ σημαντικό άθλημα για την κοινότητα του χωριού μας και οι παραλίες ήταν τα μέρη όπου παίζαμε ράγκμπι ως μικρά παιδιά και όπου οι άνδρες έκαναν την προπόνησή τους στο ράγκμπι. Με τις παραλίες να διαβρώνονται γρήγορα, επηρεάζει την κοινότητα, ειδικά με το πρόγραμμα εκπαίδευσης ράγκμπι. Τα παιδιά μεγαλώνουν γνωρίζοντας ότι δεν θα έχουν την ίδια εμπειρία και την ίδια πολυτέλεια να παίζουν στις παραλίες, όπως παλιά μεγαλώνοντας. Και αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει το όνειρο ενός νεαρού παιδιού να γίνει αστέρι του ράγκμπι».

Όπως οι δρομείς στην Κένυα, οι παίκτες ράγκμπι στα Φίτζι απολαμβάνουν ιδιαίτερη θέση στον κοινωνικό ιστό της χώρας. Τα Φίτζι είναι ένα έθνος ράγκμπι, με 80.000 εγγεγραμμένους παίκτες – περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη χώρα κατά κεφαλήν – και τα μόνα δύο χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια στον αγώνα επτά ανδρών.

Πλέον το σχέδιο για τους κατοίκους της Namatakula είναι να απομακρυνθούν από την παραλία και ανοικοδομήσουν την πόλη περαιτέρω στην ενδοχώρα για να διατηρήσουν τον πολιτισμό, την τοπική οικονομία και τον τρόπο ζωής. Για τους παίκτες ράγκμπι που προπονούνται στις παραλίες των Φίτζι, η απώλεια θα είναι φυσικά τεράστια.

Το Ίτεν, το Πακιστάν και τα Φίτζι είναι μερικά μόνο μέρη από αυτό το 20% των Ολυμπιακών εθνών μας που ως αθλητικές χώρες εξαφανίζονται. Και κάτι πρέπει να γίνει σήμερα κι όλας.