Σπορ: Στο όνομα του πατρός, της μητρός και κυρίως των παιδιών
Ο Τσιτσιπάς, ο Καραλής και ο Ντουπλάντις
Από το τελευταίο επεισόδιο του Στέφανου Τσιτσιπά μέχρι τις αυταρχικές μεθόδους του Ρίτσαρντ Γουίλιαμς, η ισορροπία του πατέρα προπονητή με το παιδί αθλητή είναι πολύ λεπτή
Λευτερης Ελευθεριου
Ο τρόπος και η ταχύτητα με την οποία εξελίχθηκε το συμβάν που οδήγησε στη λήξη της συνεργασίας του Στέφανου με τον Απόστολο Τσιτσιπά, είναι πραγματικά αξιοσημείωτα.
Ο πατέρας και προπονητής του νούμερου 12 της παγκόσμιας κατάταξης άργησε να μπει στο κορτ κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού του γιου του, για τον πρώτο γύρο του τουρνουά ATP1000 στο Μόντρεαλ με τον Ιάπωνα Κέι Νισικόρι, ο οποίος νίκησε 2-0 σετ τον Έλληνα τενίστα.
Το τι ακούστηκε από την κερκίδα, αν όντως ειπώθηκε κάτι, παραμένει μυστήριο, πάντως ο Τσιτσιπάς εξερράγη. Έβρισε τον πατέρα και προπονητή του και τον έδιωξε από το κορτ. Λίγες ώρες αργότερα ξιφούλκησε εναντίον του, τονίζοντας ότι ο πατέρας του δεν έχει την αθλητική ενσυναίσθηση ώστε να μπορεί να διαχειρίζεται τα παράπονα που του κάνει ο ίδιος για το παιχνίδι του.
Glomex Player(40599x1hkkig7d8l, v-d3anaesvchtl)
Δεν ήταν η πρώτη φορά που εναντιώθηκε δημοσίως στους γονείς του. Το συμβάν με τη μητέρα του, Γιούλιγια, σε τουρνουά ATP1000 στη Ρώμη, πριν από 16 μήνες, είχε πάρει επίσης διαστάσεις, αφού της είχε ζητήσει επιτακτικά και δίχως μεγάλη κομψότητα να σταματήσει να μιλάει.
Όπως και να έχει, ο Τσιτσιπάς ανοίγει ένα ζήτημα το οποίο μοιάζει να έρχεται από τα βάθη του χρόνου. Η σύγκρουση πατέρα-γιου είναι αυθύπαρκτη, αν και όχι πάντα τόσο εμφανής. Η σχέση μοιάζει, συνήθως, να διέπεται από τις ίδιες χρονικές περιόδους: το παιδί μεγαλώνει με τον πατέρα του ως πρότυπο, έπειτα, στην εφηβεία, έρχονται οι πρώτες αμφιβολίες που γίνονται αμφισβητήσεις, επικρατεί η εσωτερική στηλίτευση για το ότι ο πατέρας δεν το ενημέρωσε πως δεν είναι σούπερ ήρωας και του αποδίδονται ευθύνες γι’ αυτό- και σε κάποιο σημείο στην ενήλικη ζωή, η αποδοχή ότι ο πατέρας είναι κανονικός άνθρωπος ολοκληρώνεται, με αποτέλεσμα τα λάθη του, που όλοι οι γονείς κάνουν επειδή δεν έχουν εγχειρίδιο, να γίνονται κατανοητά και να κρίνονται επιεικώς.
Η κατάσταση, ωστόσο, μπορεί να είναι περιπλεγμένη αν ο πατέρας ενός παιδιού που είναι πρωταθλητής αναλαμβάνει να το προπονεί. Σε αυτήν την περίπτωση, οι χειρισμοί πρέπει να είναι πολύ λεπτοί. Ο Στέφανος Τσιτσιπάς, με την εξωτερίκευση των συναισθημάτων του ενώπιον κοινού, δείχνει την πρωτογενή μορφή του αποτελέσματος που μπορεί να έχει μια συνεργασία αν οι ρόλοι δεν είναι διακριτοί. Δεν ισχύει για όλους, βέβαια.
Ο Χάρης Καραλής έχει μιλήσει γι’ αυτήν τη συνεργασία κατ’ επανάληψη και με τον ίδιο τόνο και αναφέρεται στους όρους που έχουν τεθεί ώστε να γίνεται και για τους δύο λειτουργική. Ο ρόλος του είναι πολύ λεπτός -και γι’ αυτό ιδιαιτέρως δύσκολος: πρέπει να αφήνει στο σπίτι τον πατέρα Καραλή και στο ταρτάν τον προπονητή Καραλή, προκειμένου να δημιουργούνται οι ελάχιστες δυνατές προστριβές ανάμεσά τους.
Glomex Player(40599x1hkkig7d8l, v-d388s3101ojd)
Ο Εμμανουήλ δεν υποτιμά το ρόλο του, τουναντίον, τον ευγνωμονεί δημοσίως σε κάθε ευκαιρία. Μία ημέρα μετά την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων 2024, μία ανάρτησή του με κοινή φωτογραφία τους στο Παρίσι του απένειμε τα εύσημα σχεδόν καθ’ ολοκληρiα. Ευχαριστώντας τον για όλα.
Στο βάθρο, βέβαια, δεν ήταν ο μόνος ολυμπιονίκης που προπονεί ο πατέρας του. Ο ασύλληπτος Αρμάντ Ντουπλάντις, το «χρυσό» παιδί του στίβου που πέτυχε παγκόσμιο ρεκόρ, στα 6,25μ., με ένα σχεδόν εξωγήινο άλμα, έχει όλα τα χρόνια ενασχόλησής του με το στίβο τον ίδιο μέντορα: ο Αμερικανός πατέρας του, Γκρεγκ, ήταν επικοντιστής στα νιάτα του στις ΗΠΑ και μάλιστα υπόδειγμα μαθητή-αθλητή στο Λουϊζιάνα Στέιτ, αφού αποφοίτησε ως δικηγόρος.
Glomex Player(40599x1hkkig7d8l, v-d3893v9lpryx)
Μάλιστα, το εκπληκτικό είναι ότι ο πατέρας του Μόντο δεν είναι ολικής απασχόλησης κόουτς, αλλά τελεί και ως νομικός σύμβουλος εταιρειών πετρελαίου. Είχε μεγάλη σημασία, δε, ότι το τρίτο από τα τέσσερα παιδιά του Γκρεγκ και της Σουηδής Ελένα μεγάλωσε σε αθλητική οικογένεια, αφού η μητέρα του ήταν αθλήτρια του βόλεϊ και του επτάθλου.
Γενικώς, οι περιπτώσεις πατεράδων που κοουτσάρουν τα παιδιά τους δεν είναι απαραιτήτως κακές, απόδειξη και η συνεργασία του ημίθεου του γκολφ, Τάιγκερ Γουντς, με τον Ερλ, αν και θα πρέπει να μπει ο παράγοντας της ψυχικής υγείας, που πλέον ουδόλως αμελητέος είναι.
Ένα από τα πλέον πολυσυζητημένα «μοντέλα» συνεργασίας ήταν εκείνο του Ρίτσαρντ Γουίλιαμς με τις κόρες του, Βένους και Σερένα. Δύο πρωταθλήτριες του τένις, η δεύτερη εκ των οποίων, μάλιστα, λογίζεται ως η κορυφαία όλων των εποχών στο σπορ. Ο Ρίτσαρντ επικρίθηκε για τις μεθόδους του, αρχής γενομένης από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα, αλλά ουδείς μπορεί να υπολογίσει ποιο είναι το ποσοστό του ρατσισμού στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Δεν συνέβαινε το ίδιο, φερ’ ειπείν, με τους Ρουμάνους Μπέλα και Μάρτα Καρόλι, οι οποίοι έμοιαζαν υποδείγματα προπονητών για την ενόργανη γυμναστική των ΗΠΑ, παρ’ όλο που η Νάντια Κομανέτσι είχε καταστήσει γνωστές τις μεθόδους εργασίας των.
Ο Ρίτσαρντ υπήρξε αυστηρός με τις κόρες του, ωστόσο η οικογένεια Γουίλιαμς ήταν ενωμένη και αρραγής, με αποτέλεσμα τις επιτυχίες των δύο κοριτσιών. Η Σερένα έχει 23 Major και η Βένους επτά στο απλό Γυναικών, οι δυο τους έχουν κερδίσει μαζί 14 Major στο διπλό Γυναικών, ενώ έχουν πέντε χρυσά ολυμπιακά μετάλλια: τα τρία στο διπλό Γυναικών (2000, 2008, 2012), η Βένους το 2000 στο απλό και η Σερένα το 2012 στο απλό.
Είναι μόνο δύο από τις τενίστριες που είχαν για προπονητή τον πατέρα τους, πριν αλλάξουν. Η Κάρολιν Βοσνιάκι, η Μαρία Σαραπόβα, η Σαμπίνε Λισίτσκι, η Μαριόν Μπαρτολί, οι αδελφοί Μπράιαν, άλλοτε κυρίαρχοι στο διπλό Ανδρών, η Τζένιφερ Καπριάτι, η Γελένα Ντόκιτς, η Αγκνιέσκα Ραντβάνσκα, η Μίρζα Ρεζάι, ο Ντόναλντ Γιανγκ, η Μέρι Πιρς, φυσικά η αξεπέραστη Κρις Έβερτ. Ένα ατυχές παράδειγμα συνεργασίας, πάντως, είναι εκείνο του Μπέρναρ Τόμιτς, ο οποίος, όπως ο Τσιτσιπάς, ήταν ένας τενίστας με άπλετο ταλέντο, που δεν ήταν λίγες οι φορές που ξέφευγε στο κορτ.
Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις που έκανε ο Μιχάι Ποποβίτσι, πατέρας του Ρουμάνου κολυμβητή Νταβίντ, ο οποίος κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στα 200μ. ελεύθερο και το χάλκινο στα 100μ. ελεύθερο στους Ολυμπιακούς Αγώνες 2024. Ο πατέρας του 19χρονου φαινομένου της ευρωπαϊκής κολύμβησης περιέγραψε πώς «αποφασίσαμε εξαρχής να μην υπάρχει οποιουδήποτε είδους πίεση». Είπε ότι δεν ρώτησε ποτέ το γιο του τι έκανε σε μια κούρσα, σε ποια θέση τερμάτισε και ότι «του άρεσε ένα συγκεκριμένο γλυκό από ένα συγκεκριμένο ζαχαροπλαστείο, το οποίο του το αγοράζαμε ανεξαρτήτως θέσης». Ο Μιχάι Ποποβίτσι αποφάνθηκε ότι «οι γονείς δημιουργούν πίεση στα παιδιά τους ρωτώντας τα ποια θέση πήραν και σε τι θέση κατέληξαν οι ανταγωνιστές τους. Ο Νταβίντ μπήκε στην πισίνα επειδή του άρεσε. Όχι για εμάς, αλλά διότι το ήθελε».
Επιπλέον, έκανε θραύση το βίντεο με τη Βρετανίδα, γεννημένη από Γάλλο και Ιταλίδα, Αντρέα Σπεντολίνι-Σιριέι, η οποία ήταν απαρηγόρητη με το χάλκινο μετάλλιο στα 10μ. συγχρονισμού στις καταδύσεις. Ο Φρεντ Σιριέι, ξενοδόχος, την παρηγόρησε με το γλυκύτερο των τρόπων, τονίζοντάς της ότι «είναι σπορ, κάποια μέρα μπορεί να είναι καλή και κάποια όχι» και δείχνοντάς της μηνύματα γονέων οι οποίοι επιδαψίλευαν έπαινο στην κόρη του, λέγοντας πως οι δικές τους κόρες θέλουν να κάνουν συγχρονισμένη κολύμβηση εξαιτίας της.
Το σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει απολύτως σωστό και λάθος. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αθλητή παίζουν μείζονα ρόλο στη διαχείριση. Ο κοινός παρονομαστής, όμως, ανεξαρτήτως επιτυχιών, παραμένει η ανάπτυξη όποιων τραυμάτων στην πραγματική ζωή.
Ο ψυχολόγος Βαγγέλης Βερτόπουλος έγραψε στην "Α" για την ιδιότυπη σχέση γονέων-προπονητών με τα παιδιά τους.
Από τον Βαγγέλη Βερτόπουλο, ψυχολόγο/αθλητικό ψυχολόγο
Η ερώτηση αυτή δεν έχει μία και μοναδική σωστή απάντηση. Το να προπονεί ένας γονιός το παιδί του μπορεί να είναι μια υπέροχη εμπειρία και για τους δύο, υπό την προϋπόθεση πως και οι δύο είναι ικανοί να διαχειριστούν αυτή τη διττή σχέση. Πολλές φορές όμως αυτό το εγχείρημα μοιάζει περισσότερο με ναρκοπέδιο παρά με μια δημιουργική συνεργασία γονέα – παιδιού που δυναμώνει τη σχέση και χτίζει κοινές εμπειρίες.
Από τη μία πλευρά ο γονιός χρειάζεται να έχει την ικανότητα να ‘γυρνά τον διακόπτη’ όταν είναι στο στάδιο και όταν φεύγει από αυτό. Αλλιώς ελλοχεύει ο κίνδυνος που υπάρχει για όλους τους γονείς αθλητών, δηλαδή να μετατραπεί σε μία καταπιεστική φιγούρα που υφαρπάζει από παιδί την ιδιοκτησία του αθλήματος που κάνει.
Έτσι ο γονέας γίνεται αφεντικό, κάποιος στον οποίο το παιδί πρέπει να δώσει λογαριασμό για την απόδοσή του. Πλέον γίνεται ο προπονητής – πανταχού παρών. Η κριτική και οι συζητήσεις εισβάλλουν στο οικογενειακό τραπέζι και η ζεστή σχέση γονέα – παιδιού φθείρεται.
Επίσης, ο γονιός – προπονητής ενδέχεται να μην έχει ρεαλιστική αντίληψη για τις πραγματικές δυνατότητες του παιδιού του (άλλες φορές να τις υπερεκτιμά και άλλες να τις υποτιμά), να πιέζει υπερβολικά, και να αδικεί το παιδί του ή τα άλλα παιδιά με τις επιλογές του. Συχνά – όπως συμβαίνει και σε πολλούς προπονητές – προσπαθεί να πετύχει τους δικούς του προσωπικούς στόχους μέσω του παιδιού. Όταν ο προπονητής σου δε σου ταιριάζει, επιλέγεις έναν άλλον. Πόσο εύκολο όμως είναι αυτό όταν ο προπονητής σου είναι η μαμά ή ο μπαμπάς;
Οι δυσκολίες δεν προκύπτουν μόνο από τη μεριά του γονέα. Συχνά το παιδί δεν εγκρίνει τις αποφάσεις του γονέα προπονητή του και τον θεωρεί υπεύθυνο για το ότι δεν έπαιξε όσο ήθελε ή για ένα κακό αποτέλεσμα. Σε αυτή την περίπτωση ο ποιοτικός χρόνος στο σπίτι μολύνεται από την κριτική που προέρχεται από το παιδί, ή εντάσεις που μπορεί να προκύψουν στο γήπεδο μεταφέρονται στο σπίτι και στη μεταξύ τους σχέση.
Για να επιστρέψουμε στο αρχικό ερώτημα, η βασική προϋπόθεση για να προπονήσω το παιδί μου, είναι η ποιότητα της σχέσης μου με αυτό και από την ωριμότητα που έχω και εγώ και το παιδί μου για να περιφρουρήσουμε τα όρια αυτής της ιδιαίτερης σχέσης. Αν το παιδί μου με αντιλαμβάνεται ως τον άνθρωπο που του παρέχω ασφάλεια, αποδοχή ανεξαρτήτως αποτελεσμάτων, αγάπη δίχως απωθημένα που περιμένω να μου ικανοποιήσει, τότε θα μπορεί να με εμπιστευτεί και η προπονητική σχέση μας θα είναι ταυτόχρονα παιδαγωγική και δημιουργική. Και θα είναι αποτελεσματική αν εξαρχής έχω βοηθήσει το παιδί μου να καταλάβει πως είμαι δικός του συνεργάτης και βοηθός στους δικούς του στόχους και πως η όποια πίεση και ένταση θα υπάρχει στεγανοποιημένη στο στάδιο. Με αυτά τα χαρακτηριστικά συν τον αμοιβαίο σεβασμό η σχέση γονέα-προπονητή και παιδιού-αθλητή μπορεί να λειτουργήσει και να είναι επωφελής και τους δύο και για τη γονεϊκή σχέση.
Ο πατέρας και προπονητής του νούμερου 12 της παγκόσμιας κατάταξης άργησε να μπει στο κορτ κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού του γιου του, για τον πρώτο γύρο του τουρνουά ATP1000 στο Μόντρεαλ με τον Ιάπωνα Κέι Νισικόρι, ο οποίος νίκησε 2-0 σετ τον Έλληνα τενίστα.
Το τι ακούστηκε από την κερκίδα, αν όντως ειπώθηκε κάτι, παραμένει μυστήριο, πάντως ο Τσιτσιπάς εξερράγη. Έβρισε τον πατέρα και προπονητή του και τον έδιωξε από το κορτ. Λίγες ώρες αργότερα ξιφούλκησε εναντίον του, τονίζοντας ότι ο πατέρας του δεν έχει την αθλητική ενσυναίσθηση ώστε να μπορεί να διαχειρίζεται τα παράπονα που του κάνει ο ίδιος για το παιχνίδι του.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που εναντιώθηκε δημοσίως στους γονείς του. Το συμβάν με τη μητέρα του, Γιούλιγια, σε τουρνουά ATP1000 στη Ρώμη, πριν από 16 μήνες, είχε πάρει επίσης διαστάσεις, αφού της είχε ζητήσει επιτακτικά και δίχως μεγάλη κομψότητα να σταματήσει να μιλάει.
Όπως και να έχει, ο Τσιτσιπάς ανοίγει ένα ζήτημα το οποίο μοιάζει να έρχεται από τα βάθη του χρόνου. Η σύγκρουση πατέρα-γιου είναι αυθύπαρκτη, αν και όχι πάντα τόσο εμφανής. Η σχέση μοιάζει, συνήθως, να διέπεται από τις ίδιες χρονικές περιόδους: το παιδί μεγαλώνει με τον πατέρα του ως πρότυπο, έπειτα, στην εφηβεία, έρχονται οι πρώτες αμφιβολίες που γίνονται αμφισβητήσεις, επικρατεί η εσωτερική στηλίτευση για το ότι ο πατέρας δεν το ενημέρωσε πως δεν είναι σούπερ ήρωας και του αποδίδονται ευθύνες γι’ αυτό- και σε κάποιο σημείο στην ενήλικη ζωή, η αποδοχή ότι ο πατέρας είναι κανονικός άνθρωπος ολοκληρώνεται, με αποτέλεσμα τα λάθη του, που όλοι οι γονείς κάνουν επειδή δεν έχουν εγχειρίδιο, να γίνονται κατανοητά και να κρίνονται επιεικώς.
Η κατάσταση, ωστόσο, μπορεί να είναι περιπλεγμένη αν ο πατέρας ενός παιδιού που είναι πρωταθλητής αναλαμβάνει να το προπονεί. Σε αυτήν την περίπτωση, οι χειρισμοί πρέπει να είναι πολύ λεπτοί. Ο Στέφανος Τσιτσιπάς, με την εξωτερίκευση των συναισθημάτων του ενώπιον κοινού, δείχνει την πρωτογενή μορφή του αποτελέσματος που μπορεί να έχει μια συνεργασία αν οι ρόλοι δεν είναι διακριτοί. Δεν ισχύει για όλους, βέβαια.
Οι γιοι του επί κοντώ και ο “δυνάστης” Ρίτσαρντ
Σκάρτες 45 ώρες πριν γίνει το περιστατικό μεταξύ του Στέφανου Τσιτσιπά και του πατέρα του, Απόστολου, ο Εμμανουήλ Καραλής κατακτούσε, με έναν υπέροχο αγώνα, το χάλκινο μετάλλιο στο άλμα επί κοντώ, στους Ολυμπιακούς Αγώνες 2024. Ο Καραλής αποφάσισε, μετά την τέταρτη θέση στους Ολυμπιακούς του Τόκιο, το 2021, να εμπιστευτεί για προπονητή του τον πατέρα του, Χάρη. Μάλιστα, και αφού έχει περιγραφεί από αμφότερους πώς προέκυψε η συνεργασία, δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο 24χρονος, πια, «χάλκινος» ολυμπιονίκης ήταν εκείνος που έριξε την ιδέα στο τραπέζι και έκανε τη συνεργασία δυνατή.Ο Χάρης Καραλής έχει μιλήσει γι’ αυτήν τη συνεργασία κατ’ επανάληψη και με τον ίδιο τόνο και αναφέρεται στους όρους που έχουν τεθεί ώστε να γίνεται και για τους δύο λειτουργική. Ο ρόλος του είναι πολύ λεπτός -και γι’ αυτό ιδιαιτέρως δύσκολος: πρέπει να αφήνει στο σπίτι τον πατέρα Καραλή και στο ταρτάν τον προπονητή Καραλή, προκειμένου να δημιουργούνται οι ελάχιστες δυνατές προστριβές ανάμεσά τους.
Ο Εμμανουήλ δεν υποτιμά το ρόλο του, τουναντίον, τον ευγνωμονεί δημοσίως σε κάθε ευκαιρία. Μία ημέρα μετά την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων 2024, μία ανάρτησή του με κοινή φωτογραφία τους στο Παρίσι του απένειμε τα εύσημα σχεδόν καθ’ ολοκληρiα. Ευχαριστώντας τον για όλα.
Στο βάθρο, βέβαια, δεν ήταν ο μόνος ολυμπιονίκης που προπονεί ο πατέρας του. Ο ασύλληπτος Αρμάντ Ντουπλάντις, το «χρυσό» παιδί του στίβου που πέτυχε παγκόσμιο ρεκόρ, στα 6,25μ., με ένα σχεδόν εξωγήινο άλμα, έχει όλα τα χρόνια ενασχόλησής του με το στίβο τον ίδιο μέντορα: ο Αμερικανός πατέρας του, Γκρεγκ, ήταν επικοντιστής στα νιάτα του στις ΗΠΑ και μάλιστα υπόδειγμα μαθητή-αθλητή στο Λουϊζιάνα Στέιτ, αφού αποφοίτησε ως δικηγόρος.
Μάλιστα, το εκπληκτικό είναι ότι ο πατέρας του Μόντο δεν είναι ολικής απασχόλησης κόουτς, αλλά τελεί και ως νομικός σύμβουλος εταιρειών πετρελαίου. Είχε μεγάλη σημασία, δε, ότι το τρίτο από τα τέσσερα παιδιά του Γκρεγκ και της Σουηδής Ελένα μεγάλωσε σε αθλητική οικογένεια, αφού η μητέρα του ήταν αθλήτρια του βόλεϊ και του επτάθλου.
Γενικώς, οι περιπτώσεις πατεράδων που κοουτσάρουν τα παιδιά τους δεν είναι απαραιτήτως κακές, απόδειξη και η συνεργασία του ημίθεου του γκολφ, Τάιγκερ Γουντς, με τον Ερλ, αν και θα πρέπει να μπει ο παράγοντας της ψυχικής υγείας, που πλέον ουδόλως αμελητέος είναι.
Ένα από τα πλέον πολυσυζητημένα «μοντέλα» συνεργασίας ήταν εκείνο του Ρίτσαρντ Γουίλιαμς με τις κόρες του, Βένους και Σερένα. Δύο πρωταθλήτριες του τένις, η δεύτερη εκ των οποίων, μάλιστα, λογίζεται ως η κορυφαία όλων των εποχών στο σπορ. Ο Ρίτσαρντ επικρίθηκε για τις μεθόδους του, αρχής γενομένης από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα, αλλά ουδείς μπορεί να υπολογίσει ποιο είναι το ποσοστό του ρατσισμού στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Δεν συνέβαινε το ίδιο, φερ’ ειπείν, με τους Ρουμάνους Μπέλα και Μάρτα Καρόλι, οι οποίοι έμοιαζαν υποδείγματα προπονητών για την ενόργανη γυμναστική των ΗΠΑ, παρ’ όλο που η Νάντια Κομανέτσι είχε καταστήσει γνωστές τις μεθόδους εργασίας των.
Ο Ρίτσαρντ υπήρξε αυστηρός με τις κόρες του, ωστόσο η οικογένεια Γουίλιαμς ήταν ενωμένη και αρραγής, με αποτέλεσμα τις επιτυχίες των δύο κοριτσιών. Η Σερένα έχει 23 Major και η Βένους επτά στο απλό Γυναικών, οι δυο τους έχουν κερδίσει μαζί 14 Major στο διπλό Γυναικών, ενώ έχουν πέντε χρυσά ολυμπιακά μετάλλια: τα τρία στο διπλό Γυναικών (2000, 2008, 2012), η Βένους το 2000 στο απλό και η Σερένα το 2012 στο απλό.
Είναι μόνο δύο από τις τενίστριες που είχαν για προπονητή τον πατέρα τους, πριν αλλάξουν. Η Κάρολιν Βοσνιάκι, η Μαρία Σαραπόβα, η Σαμπίνε Λισίτσκι, η Μαριόν Μπαρτολί, οι αδελφοί Μπράιαν, άλλοτε κυρίαρχοι στο διπλό Ανδρών, η Τζένιφερ Καπριάτι, η Γελένα Ντόκιτς, η Αγκνιέσκα Ραντβάνσκα, η Μίρζα Ρεζάι, ο Ντόναλντ Γιανγκ, η Μέρι Πιρς, φυσικά η αξεπέραστη Κρις Έβερτ. Ένα ατυχές παράδειγμα συνεργασίας, πάντως, είναι εκείνο του Μπέρναρ Τόμιτς, ο οποίος, όπως ο Τσιτσιπάς, ήταν ένας τενίστας με άπλετο ταλέντο, που δεν ήταν λίγες οι φορές που ξέφευγε στο κορτ.
Ο μπαμπάς θεατής και η διαχείριση
Ο ελληνικός αθλητισμός κρατάει έκδηλο το άρωμα του νεποτισμού. Η απορία για το λόγο που, φερ’ ειπείν, το μπάσκετ δεν βγάζει σουτέρ, μπορεί να αποδοθεί και στους γονείς-επενδυτές, στους γονείς "πληρώνω και θέλω το παιδί μου να παίζει", που ηθελημένα ή άθελά τους εκβιάζουν τον προπονητή-εκπαιδευτή για τα προς το ζην. Επιπλέον, η συμπεριφορά τους προς το παιδί δημιουργεί σημαντικά τραύματα, ενώπιον των οποίων ασφαλώς κάποιος μπορεί να καγχάσει, όμως είναι δεδομένο ότι το παιδί θα τα βρει μπροστά του προϊόντος του χρόνου.Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις που έκανε ο Μιχάι Ποποβίτσι, πατέρας του Ρουμάνου κολυμβητή Νταβίντ, ο οποίος κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στα 200μ. ελεύθερο και το χάλκινο στα 100μ. ελεύθερο στους Ολυμπιακούς Αγώνες 2024. Ο πατέρας του 19χρονου φαινομένου της ευρωπαϊκής κολύμβησης περιέγραψε πώς «αποφασίσαμε εξαρχής να μην υπάρχει οποιουδήποτε είδους πίεση». Είπε ότι δεν ρώτησε ποτέ το γιο του τι έκανε σε μια κούρσα, σε ποια θέση τερμάτισε και ότι «του άρεσε ένα συγκεκριμένο γλυκό από ένα συγκεκριμένο ζαχαροπλαστείο, το οποίο του το αγοράζαμε ανεξαρτήτως θέσης». Ο Μιχάι Ποποβίτσι αποφάνθηκε ότι «οι γονείς δημιουργούν πίεση στα παιδιά τους ρωτώντας τα ποια θέση πήραν και σε τι θέση κατέληξαν οι ανταγωνιστές τους. Ο Νταβίντ μπήκε στην πισίνα επειδή του άρεσε. Όχι για εμάς, αλλά διότι το ήθελε».
Επιπλέον, έκανε θραύση το βίντεο με τη Βρετανίδα, γεννημένη από Γάλλο και Ιταλίδα, Αντρέα Σπεντολίνι-Σιριέι, η οποία ήταν απαρηγόρητη με το χάλκινο μετάλλιο στα 10μ. συγχρονισμού στις καταδύσεις. Ο Φρεντ Σιριέι, ξενοδόχος, την παρηγόρησε με το γλυκύτερο των τρόπων, τονίζοντάς της ότι «είναι σπορ, κάποια μέρα μπορεί να είναι καλή και κάποια όχι» και δείχνοντάς της μηνύματα γονέων οι οποίοι επιδαψίλευαν έπαινο στην κόρη του, λέγοντας πως οι δικές τους κόρες θέλουν να κάνουν συγχρονισμένη κολύμβηση εξαιτίας της.
Το σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει απολύτως σωστό και λάθος. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αθλητή παίζουν μείζονα ρόλο στη διαχείριση. Ο κοινός παρονομαστής, όμως, ανεξαρτήτως επιτυχιών, παραμένει η ανάπτυξη όποιων τραυμάτων στην πραγματική ζωή.
Ο ψυχολόγος Βαγγέλης Βερτόπουλος έγραψε στην "Α" για την ιδιότυπη σχέση γονέων-προπονητών με τα παιδιά τους.
Πρέπει να είμαι ο προπονητής στο δικό μου παιδί;
Από τον Βαγγέλη Βερτόπουλο, ψυχολόγο/αθλητικό ψυχολόγο
Η ερώτηση αυτή δεν έχει μία και μοναδική σωστή απάντηση. Το να προπονεί ένας γονιός το παιδί του μπορεί να είναι μια υπέροχη εμπειρία και για τους δύο, υπό την προϋπόθεση πως και οι δύο είναι ικανοί να διαχειριστούν αυτή τη διττή σχέση. Πολλές φορές όμως αυτό το εγχείρημα μοιάζει περισσότερο με ναρκοπέδιο παρά με μια δημιουργική συνεργασία γονέα – παιδιού που δυναμώνει τη σχέση και χτίζει κοινές εμπειρίες.
Από τη μία πλευρά ο γονιός χρειάζεται να έχει την ικανότητα να ‘γυρνά τον διακόπτη’ όταν είναι στο στάδιο και όταν φεύγει από αυτό. Αλλιώς ελλοχεύει ο κίνδυνος που υπάρχει για όλους τους γονείς αθλητών, δηλαδή να μετατραπεί σε μία καταπιεστική φιγούρα που υφαρπάζει από παιδί την ιδιοκτησία του αθλήματος που κάνει.
Έτσι ο γονέας γίνεται αφεντικό, κάποιος στον οποίο το παιδί πρέπει να δώσει λογαριασμό για την απόδοσή του. Πλέον γίνεται ο προπονητής – πανταχού παρών. Η κριτική και οι συζητήσεις εισβάλλουν στο οικογενειακό τραπέζι και η ζεστή σχέση γονέα – παιδιού φθείρεται.
Επίσης, ο γονιός – προπονητής ενδέχεται να μην έχει ρεαλιστική αντίληψη για τις πραγματικές δυνατότητες του παιδιού του (άλλες φορές να τις υπερεκτιμά και άλλες να τις υποτιμά), να πιέζει υπερβολικά, και να αδικεί το παιδί του ή τα άλλα παιδιά με τις επιλογές του. Συχνά – όπως συμβαίνει και σε πολλούς προπονητές – προσπαθεί να πετύχει τους δικούς του προσωπικούς στόχους μέσω του παιδιού. Όταν ο προπονητής σου δε σου ταιριάζει, επιλέγεις έναν άλλον. Πόσο εύκολο όμως είναι αυτό όταν ο προπονητής σου είναι η μαμά ή ο μπαμπάς;
Οι δυσκολίες δεν προκύπτουν μόνο από τη μεριά του γονέα. Συχνά το παιδί δεν εγκρίνει τις αποφάσεις του γονέα προπονητή του και τον θεωρεί υπεύθυνο για το ότι δεν έπαιξε όσο ήθελε ή για ένα κακό αποτέλεσμα. Σε αυτή την περίπτωση ο ποιοτικός χρόνος στο σπίτι μολύνεται από την κριτική που προέρχεται από το παιδί, ή εντάσεις που μπορεί να προκύψουν στο γήπεδο μεταφέρονται στο σπίτι και στη μεταξύ τους σχέση.
Για να επιστρέψουμε στο αρχικό ερώτημα, η βασική προϋπόθεση για να προπονήσω το παιδί μου, είναι η ποιότητα της σχέσης μου με αυτό και από την ωριμότητα που έχω και εγώ και το παιδί μου για να περιφρουρήσουμε τα όρια αυτής της ιδιαίτερης σχέσης. Αν το παιδί μου με αντιλαμβάνεται ως τον άνθρωπο που του παρέχω ασφάλεια, αποδοχή ανεξαρτήτως αποτελεσμάτων, αγάπη δίχως απωθημένα που περιμένω να μου ικανοποιήσει, τότε θα μπορεί να με εμπιστευτεί και η προπονητική σχέση μας θα είναι ταυτόχρονα παιδαγωγική και δημιουργική. Και θα είναι αποτελεσματική αν εξαρχής έχω βοηθήσει το παιδί μου να καταλάβει πως είμαι δικός του συνεργάτης και βοηθός στους δικούς του στόχους και πως η όποια πίεση και ένταση θα υπάρχει στεγανοποιημένη στο στάδιο. Με αυτά τα χαρακτηριστικά συν τον αμοιβαίο σεβασμό η σχέση γονέα-προπονητή και παιδιού-αθλητή μπορεί να λειτουργήσει και να είναι επωφελής και τους δύο και για τη γονεϊκή σχέση.
