Ντράζεν Νταλίπαγκιτς: Το... μουστάκι του "Πράγια" ανύψωσε το μπάσκετ της Γιουγκοσλαβίας
Ο θρίαμβος της Μανίλα και η "χρυσή" εποχή
Ο μύθος του μπάσκετ της Γιουγκοσλαβίας, Ντράζεν Νταλίπαγκιτς, πέθανε στην ηλικία των 73 και όλες οι δημοκρατίες της πάλαι ποτέ θρηνούν για το θάνατο του "Πράγια", η παρουσία του οποίου θύμιζε την πιο ένδοξη εποχή του μπάσκετ στη χώρα
Λευτερης Ελευθεριου
Τα "ζλάτνι γκόντινα" του μπάσκετ της Γιουγκοσλαβίας δεν θα ήταν τα ίδια χωρίς τον Ντράζεν Νταλίπαγκιτς, που ο θάνατός του στην ηλικία των 73 βύθισε στο πένθος την πάλαι ποτέ. Ο μυστακοφόρος "Πράγια", ο μόνος αθλητής του μπάσκετ που πήρε ψευδώνυμο ποδοσφαιριστή, τον οποίο αντικατέστησε σε ένα παιχνίδι της Βελέζ Μόσταρ, ομάδα στην οποία έπαιζε στην παιδική και την εφηβική ηλικία του, ήταν σημείο κατατεθέν των "χρυσών χρόνων" μιας χώρας που εδώ και 34 χρόνια δεν υπάρχει.
Ο Νταλίπαγκιτς είχε εδώ και πολλά χρόνια πρόβλημα υγείας, όμως η προσφορά του στο παιχνίδι δεν θα ξεχαστεί. Μαζί με τον εμβληματικό Κρέζιμιρ Τσόσιτς, τον Ντράγκαν Κιτσάνοβιτς, τον Μίρζα Ντελίμπασιτς και τον Ζόραν "Μόκα" Σλάβνιτς έγιναν τα σύμβολα της δεκαετίας του '70 για το γιουγκοσλαβικό αθλητισμό και οδήγησαν τους περίφημους "πλάβι" σε επιτυχίες που ανόρθωσαν και το εθνικό αίσθημα. Η Γιουγκοσλαβία, μέσω και αυτών, έγινε ένας αθλητικός γίγαντας και μια χώρα που στα ημέτερα λογιζόταν ως αθλητική σχολή. Ωστόσο, ο Νταλίπαγκιτς δεν ήταν ακριβώς το απότοκο της συγκεκριμένης νόρμας.
Εκπληκτικός σκόρερ, έκανε με ευκολία όλα εκείνα που οι Αμερικανοί τώρα θεωρούν περιζήτητα: σουτ εν στάσει, σουτ ύστερα από την έξοδο από το σκριν και έπειτα από ντρίμπλα. Ήταν επιδραστικός χωρίς να χρειάζεται πολλά στο παρκέ και με εκείνον η Γιουγκοσλαβία κυριάρχησε, βάζοντας από κάτω της ακόμα και τη Σοβιετική Ένωση. Παροιμιώδης παραμένει η εμφάνισή του στο παιχνίδι που έκρινε τον τίτλο στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1978, στη Μανίλα, όταν οι "πλάβι" νίκησαν στην παράταση την "αρκούδα". Την νικούσαν, εξάλλου, τόσο συχνά, που στον τελικό του Eurobasket του 1977, το τρίτο διαδοχικό χρυσό μετάλλιο στη Λιέγη έπειτα από εκείνα στη Μαδρίτη (1973) και το Βελιγράδι (1975), ο Σλάβνιτς και ο Κιτσάνοβιτς έπαιξαν... βόλεϊ στο κέντρο του γυμναστηρίου, κάτι που έκανε έξαλλο τον "προφέσορα" Αλεξάνταρ Νίκολιτς.
Ένα χρόνο νωρίτερα, μάλιστα, μετά το ασημένιο ολυμπιακό μετάλλιο στο Μόντρεαλ και τέσσερα χρόνια πριν το θρίαμβο της Μόσχας, ο "Πράγια" είχε συμμετάσχει στο καμπ των πρωταθλητών του NBA, Μπόστον Σέλτικς. Φαίνεται ότι οι "κέλτες" τον ήθελαν, όμως ο Νταλίπαγκιτς αρνήθηκε να γίνει επαγγελματίας και να μην ξαναλάβει μέρος σε διεθνή διοργάνωση με την εθνική Γιουγκοσλαβίας.
Ο Νταλίπαγκιτς ήταν ο πρώτος σκόρερ του Παγκόσμιου της Μανίλα, το 1978. Το τζαμπ σουτ του έγινε θρυλικό στους κύκλους του μπάσκετ και οι προπονητές του τον αγάπησαν. Το παχύ μουστάκι δεν το αποχωρίστηκε, ούτε βέβαια για να πείσει την τενίστρια Σόντζα Πότζεκ, που είχε ψηφιστεί η πιο όμορφη Γιουγκοσλάβα αθλήτρια του 20ού αιώνα, να τον παντρευτεί. Με τη Σόντζα είχε δύο παιδιά, τη Σάνια και τον Ντάβοριν, που θρηνούν για την απώλεια του πατέρα τους.
Η τελευταία εμπειρία του από το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα δεν ήταν εκείνη που ήθελε. Ήταν εξ αυτών που έπνεαν μένεα για την παράβαση που έκανε ο Βλάντε Ντίβατς στα τελευταία δευτερόλεπτα του αλησμόνητου ημιτελικού με τη Σοβιετική Ένωση στη Βαρκελώνη, στο Παγκόσμιο του 1986. Το μπρος πίσω του νεαρού σέντερ έφερε το τρίποντο του Βάλντις Βάλτερς και την επιστροφή των Σοβιετικών σε παιχνίδι που υστερούσαν εννιά πόντους με 55'' για τη λήξη και είχαν πλησιάσει στους 3 σε μόλις 14'' μετά το τρίποντο του Αρβίντας Σαμπόνις, το κλέψιμο πάνω στον Αλεξάντερ Πέτροβιτς και το νέο σουτ του Βαλερί Τιχονένκο πίσω από τη γραμμή. Η Γιουγκοσλαβία, πάντως, πήρε το χάλκινο μετάλλιο στο μικρό τελικό με τη Βραζιλία και ο Νταλίπαγκιτς αποχώρησε πάνω σε βάθρο.
Ο Νταλίπαγκιτς είχε εδώ και πολλά χρόνια πρόβλημα υγείας, όμως η προσφορά του στο παιχνίδι δεν θα ξεχαστεί. Μαζί με τον εμβληματικό Κρέζιμιρ Τσόσιτς, τον Ντράγκαν Κιτσάνοβιτς, τον Μίρζα Ντελίμπασιτς και τον Ζόραν "Μόκα" Σλάβνιτς έγιναν τα σύμβολα της δεκαετίας του '70 για το γιουγκοσλαβικό αθλητισμό και οδήγησαν τους περίφημους "πλάβι" σε επιτυχίες που ανόρθωσαν και το εθνικό αίσθημα. Η Γιουγκοσλαβία, μέσω και αυτών, έγινε ένας αθλητικός γίγαντας και μια χώρα που στα ημέτερα λογιζόταν ως αθλητική σχολή. Ωστόσο, ο Νταλίπαγκιτς δεν ήταν ακριβώς το απότοκο της συγκεκριμένης νόρμας.
Ντράζεν Νταλιπάγκιτς: Σε πείσμα της... σχολής
Ο αστικός μύθος αναφέρει ότι οι Γιουγκοσλάβοι άφηναν τα παιδιά τους να κάνουν διάφορα σπορ στα μικράτα τους πριν, στην ηλικία των 12, τα στείλουν στο παιχνίδι που εκτιμούσαν πως θα απέδιδαν περισσοτερο. Θεωρούσαν, πάντως, ότι αν ένα παιδί δεν έπαιζε μπάσκετ στο γυμνάσιο, αποκλειόταν να ασχοληθεί με το σπορ στο υψηλότερο επίπεδο. Ο Νταλίπαγκιτς, που ξεκίνησε να παίζει μπάσκετ στα 19, ήταν από εκείνους που έσπασαν τον κανόνα. Ατίθασος στο παρκέ, ο "Πράγια" ήταν από τους πρώτους Γιουγκοσλάβους αθλητές ομαδικού σπορ που μπήκαν στο γυμναστήριο. Ένα από τα παιδιά που προέκυψαν μετά τον πρώτιστο θρίαμβο, το χρυσό στο Παγκόσμιο της Λιουμπλιάνας το 1970. Τα νέα φυντάνια συνταξιοδότησαν, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το εθνόσημο, γρήγορα τους πιονέρους, τον Ίβο Ντανέου, τον Ράτομιρ Τούρντιτς, τον Νίκολα Πλέτσας, ακόμα και τον Πέταρ Σκάνσι. Μόνο το πολύτιμο τάλαντο εκείνης της ομάδας, ο Τσότσιτς, παρέμεινε, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τους πρωταγωνιστές, για να προϋπαντήσει τη νέα γενιά.Εκπληκτικός σκόρερ, έκανε με ευκολία όλα εκείνα που οι Αμερικανοί τώρα θεωρούν περιζήτητα: σουτ εν στάσει, σουτ ύστερα από την έξοδο από το σκριν και έπειτα από ντρίμπλα. Ήταν επιδραστικός χωρίς να χρειάζεται πολλά στο παρκέ και με εκείνον η Γιουγκοσλαβία κυριάρχησε, βάζοντας από κάτω της ακόμα και τη Σοβιετική Ένωση. Παροιμιώδης παραμένει η εμφάνισή του στο παιχνίδι που έκρινε τον τίτλο στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1978, στη Μανίλα, όταν οι "πλάβι" νίκησαν στην παράταση την "αρκούδα". Την νικούσαν, εξάλλου, τόσο συχνά, που στον τελικό του Eurobasket του 1977, το τρίτο διαδοχικό χρυσό μετάλλιο στη Λιέγη έπειτα από εκείνα στη Μαδρίτη (1973) και το Βελιγράδι (1975), ο Σλάβνιτς και ο Κιτσάνοβιτς έπαιξαν... βόλεϊ στο κέντρο του γυμναστηρίου, κάτι που έκανε έξαλλο τον "προφέσορα" Αλεξάνταρ Νίκολιτς.
Ένα χρόνο νωρίτερα, μάλιστα, μετά το ασημένιο ολυμπιακό μετάλλιο στο Μόντρεαλ και τέσσερα χρόνια πριν το θρίαμβο της Μόσχας, ο "Πράγια" είχε συμμετάσχει στο καμπ των πρωταθλητών του NBA, Μπόστον Σέλτικς. Φαίνεται ότι οι "κέλτες" τον ήθελαν, όμως ο Νταλίπαγκιτς αρνήθηκε να γίνει επαγγελματίας και να μην ξαναλάβει μέρος σε διεθνή διοργάνωση με την εθνική Γιουγκοσλαβίας.
Ο Νταλίπαγκιτς ήταν ο πρώτος σκόρερ του Παγκόσμιου της Μανίλα, το 1978. Το τζαμπ σουτ του έγινε θρυλικό στους κύκλους του μπάσκετ και οι προπονητές του τον αγάπησαν. Το παχύ μουστάκι δεν το αποχωρίστηκε, ούτε βέβαια για να πείσει την τενίστρια Σόντζα Πότζεκ, που είχε ψηφιστεί η πιο όμορφη Γιουγκοσλάβα αθλήτρια του 20ού αιώνα, να τον παντρευτεί. Με τη Σόντζα είχε δύο παιδιά, τη Σάνια και τον Ντάβοριν, που θρηνούν για την απώλεια του πατέρα τους.
Η τελευταία εμπειρία του από το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα δεν ήταν εκείνη που ήθελε. Ήταν εξ αυτών που έπνεαν μένεα για την παράβαση που έκανε ο Βλάντε Ντίβατς στα τελευταία δευτερόλεπτα του αλησμόνητου ημιτελικού με τη Σοβιετική Ένωση στη Βαρκελώνη, στο Παγκόσμιο του 1986. Το μπρος πίσω του νεαρού σέντερ έφερε το τρίποντο του Βάλντις Βάλτερς και την επιστροφή των Σοβιετικών σε παιχνίδι που υστερούσαν εννιά πόντους με 55'' για τη λήξη και είχαν πλησιάσει στους 3 σε μόλις 14'' μετά το τρίποντο του Αρβίντας Σαμπόνις, το κλέψιμο πάνω στον Αλεξάντερ Πέτροβιτς και το νέο σουτ του Βαλερί Τιχονένκο πίσω από τη γραμμή. Η Γιουγκοσλαβία, πάντως, πήρε το χάλκινο μετάλλιο στο μικρό τελικό με τη Βραζιλία και ο Νταλίπαγκιτς αποχώρησε πάνω σε βάθρο.
