Το νέο δόγµα Πούτιν - Μέρος 1ο
Ο λόγος του Πούτιν απηχούσε ακριβώς τις φιλοσοφικές θέσεις του Ιβάν Ιλίν, ο οποίος από τη δεκαετία του ’90 χρησιµεύει ως το «ευαγγέλιο» για την ανάσταση της µεγάλης ρωσικής αυτοκρατορίας
Ο Μέγας Ναπολέων, προτού πεθάνει, τον Μάιο του 1821, εξόριστος στα υπερπόντια εδάφη της Αγίας Ελένης, είχε σε ανύποπτο χρόνο εκτιµήσει ότι δύο θα είναι οι παγκόσµιες δυνάµεις που θα κυριαρχήσουν τους επόµενους αιώνες: οι Ηνωµένες Πολιτείες και η Ρωσία. Η Ιστορία σίγουρα δικαίωσε τη διορατικότητά του, ιδίως τα µεγάλα γεγονότα του 20ού αιώνα µε τις δύο παγκόσµιες συγκρούσεις και τον Ψυχρό Πόλεµο.
Στο τέλος του Ψυχρού Πολέµου, τόσο οι Αµερικανοί όσο και οι Ρώσοι ηγέτες ενστερνίστηκαν την υπόσχεση περί στενότερων σχέσεων. Οι πρόεδροι των ΗΠΑ θα έµεναν προσηλωµένοι, σύµφωνα µε τα λόγια του Μπιλ Κλίντον, «σε µια στρατηγική συµµαχία µε τη µετακοµµουνιστική Ρωσία» και στην ενσωµάτωση της Ρωσίας στο διεθνές σύστηµα. Σήµερα, όµως, οι σχέσεις µεταξύ της Ρωσίας και των Ηνωµένων Πολιτειών έχουν επιδεινωθεί και βρίσκονται στο πιο επικίνδυνο σηµείο τους εδώ και δεκαετίες, χειρότερα κι από την ψυχροπολεµική περίοδο. Τι πήγε, λοιπόν, στραβά;
Κατά τη ρωσική άποψη, µεγάλο µέρος της ευθύνης πέφτει στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Σύµφωνα µε αυτό το επιχείρηµα, οι Ηνωµένες Πολιτείες εκµεταλλεύτηκαν τη Ρωσία όταν αυτή ήταν αδύναµη, επεκτείνοντας το NAΤΟ και βοµβαρδίζοντας τη Σερβία το 1999, εισβάλλοντας στο Ιράκ το 2003 και, όπως φαίνεται, βοήθησαν στην ανατροπή φιλορωσικών κυβερνήσεων στη Γεωργία το 2003 και στην Ουκρανία, αρχικά το 2004 και ύστερα το 2014. Η πρώτη προειδοποίηση από τον Πούτιν ήρθε στη ∆ιάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου το 2007, όταν ο Ρώσος πρόεδρος υπερασπίστηκε τη χώρα του µε έντονο τρόπο και ξάφνιασε τους ∆υτικούς παρευρισκοµένους µε αυτή τη νέα γραµµή ανάλυσης: «Βλέπουµε µια όλο και µεγαλύτερη περιφρόνηση για τις βασικές αρχές του ∆ιεθνούς ∆ικαίου. Ενα κράτος, και, φυσικά, πρώτα και κύρια οι Ηνωµένες Πολιτείες, έχει υπερβεί τα εθνικά του σύνορα µε κάθε τρόπο». Η περίοδος σχετικής αρµονίας µεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας άρχισε να καταρρέει το 2011 µε τις ψευτο-«αραβικές ανοίξεις» και τον συριακό εµφύλιο πόλεµο. Η «πολύχρωµη» επανάσταση του 2014 και το πραξικόπηµα του Μαϊντάν στην Ουκρανία σηµατοδότησαν την έναρξη του Νέου Ψυχρού Πολέµου.
Ο Βλαντιµίρ Πούτιν, ως πρώην πράκτορας της KGB, δεν είχε ποτέ την τάση να πιστεύει στην «καλή πίστη» της Ουάσινγκτον. Τον ∆εκέµβριο του 2014 εκφώνησε την ετήσια προεδρική οµιλία προς την Οµοσπονδιακή Συνέλευση στην Αίθουσα Αγίου Γεωργίου του Κρεµλίνου ενώπιον ακροατηρίου άνω των 1.000 ατόµων. Στην οµιλία του αυτή παρέθεσε αναλυτικά για πρώτη φορά τη νέα αντίληψη της κουλτούρας του «ρωσισµού», καθώς οι σκιές µεγάλωναν όλο και περισσότερο στις σχέσεις της Ορθόδοξης Ρωσίας και του φαουστιανού δυτικού κόσµου.
Οπως τόνισε για την προσάρτηση της Κριµαίας: «Ηταν ένα γεγονός ιδιαίτερης σηµασίας για τη χώρα και τον λαό, διότι στην Κριµαία ζει ο λαός µας και η χερσόνησος έχει στρατηγική σηµασία για τη Ρωσία ως πνευµατική πηγή ανάπτυξης ενός πολύπλευρου, αλλά συµπαγούς ρωσικού έθνους και ενός συγκεντρωτικού ρωσικού κράτους. Στην Κριµαία, στην αρχαία πόλη Χερσόνησο ή Κορσούν, όπως την αποκαλούσαν οι αρχαίοι Ρώσοι χρονογράφοι, βαφτίστηκε ο µέγας πρίγκιπας Βλαδίµηρος πριν φέρει τον χριστιανισµό στη Ρωσία. Ο χριστιανισµός ήταν µια ισχυρή πνευµατική, ενοποιητική δύναµη, που βοήθησε να εµπλακούν διάφορες φυλές και φυλετικές ενώσεις του απέραντου ανατολικού σλαβικού κόσµου, µε εθνοτική οµοιότητα, κοινή γλώσσα, κοινά στοιχεία του υλικού πολιτισµού τους και κοινή επικράτεια, στη δηµιουργία ενός ρωσικού έθνους και ρωσικού κράτους. Χάρη σε αυτή την πνευµατική ενότητα οι πρόγονοί µας είδαν για πρώτη φορά και για πάντα τους εαυτούς τους ως ένα ενωµένο έθνος. Ολα αυτά µας επιτρέπουν να πούµε ότι η Κριµαία, η αρχαία Κορσούν ή Χερσόνησος, και η Σεβαστούπολη έχουν ανεκτίµητη πολιτιστική, ακόµα και ιερή σηµασία για τη Ρωσία, όπως το Ορος του Ναού στην Ιερουσαλήµ για τους οπαδούς του Ισλάµ και του ιουδαϊσµού. Και έτσι θα τη θεωρούµε πάντα».
Στο διάγγελµα που απηύθυνε από τηλεοράσεως ο Ρώσος πρόεδρος, τη ∆ευτέρα 21 Φεβρουαρίου 2022, λίγο πριν από την έναρξη της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης», άφησε καθαρά να εννοηθεί ότι την Ουκρανία τη θεωρεί άρρηκτα ενωµένη µε τη Ρωσία «διά του αίµατος και κοινών οικογενειακών δεσµών», αµφισβητώντας ουσιαστικά την ύπαρξη ανεξάρτητου ουκρανικού καθεστώτος.
Ο λόγος του απηχούσε ακριβώς τις φιλοσοφικές θέσεις του Ιβάν Ιλίν, ο οποίος από τη δεκαετία του ’90 χρησιµεύει ως το «ευαγγέλιο» για την ανάσταση της µεγάλης ρωσικής αυτοκρατορίας. Είναι φανερό ότι ο Βλαντιµίρ Πούτιν έχει ασπαστεί αυτό το όραµα ως πολιτικό και πνευµατικό του καθήκον, σύµφωνα µε το περιοδικό «The Spectator», για την οικοδόµηση µιας «ανοιχτής Ευρασίας», από το Βλαδιβοστόκ στην Απω Ανατολή µέχρι τη Λισαβόνα στον Ατλαντικό.
Η δήλωση του Βλαντιµίρ Πούτιν, στις 21 Φεβρουαρίου 2022, ήταν µια απάντηση στις απειλές των ΗΠΑ να χρησιµοποιήσουν πυρηνικά όπλα σε προληπτική βάση εναντίον της Ρωσίας, παρά τη «διαβεβαίωση» του Τζο Μπάιντεν ότι οι ΗΠΑ δεν θα καταφύγουν σε πυρηνική επίθεση «πρώτου πλήγµατος» εναντίον ενός εχθρού της Αµερικής.
«Επιτρέψτε µου να εξηγήσω ότι τα έγγραφα στρατηγικού σχεδιασµού των ΗΠΑ περιέχουν τη δυνατότητα ενός λεγόµενου προληπτικού πλήγµατος κατά των πυραυλικών συστηµάτων του εχθρού. Και ποιος είναι ο κύριος εχθρός για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ; Το ξέρουµε και αυτό. Είναι η Ρωσία. Στα έγγραφα του ΝΑΤΟ η χώρα µας δηλώνεται επίσηµα και άµεσα ως η κύρια απειλή για την ασφάλεια του Βόρειου Ατλαντικού. Και η Ουκρανία θα χρησιµεύσει ως προωθηµένο εφαλτήριο για το χτύπηµα», ανέφερε στην οµιλία του ο Πούτιν.
Το νέο πυρηνικό στρατηγικό δόγµα των ΗΠΑ συνίσταται στην παρουσίαση των πυρηνικών όπλων ως µέσου «αυτοάµυνας» και όχι ως «όπλων µαζικής καταστροφής». Επιπλέον, υπάρχουν ισχυρά οικονοµικά συµφέροντα πίσω από αυτό, τα οποία συνδέονται µε το πρόγραµµα πυρηνικών όπλων ύψους 1,3 τρισεκατοµµυρίων δολαρίων που ξεκίνησε υπό τον πρόεδρο Οµπάµα. Η Ουκρανία είναι το σύµπτωµα ενός «άρρωστου» κόσµου, είπε ο Πούτιν, απευθυνόµενος, στις 27 Οκτωβρίου, στη συνεδρίαση της ολοµέλειας της 19ης ετήσιας συνάντησης (2022) της ∆ιεθνούς Λέσχης Συζητήσεων Βαλντάι (κάτι σαν ρωσικό Νταβός), σε µια ιδιαίτερα σηµαντική οµιλία του, που διήρκεσε πάνω από τέσσερις ώρες και έδωσε τις συντεταγµένες του νέου ρωσικού δόγµατος για τις παγκόσµιες εξελίξεις. Ο Ρώσος πρόεδρος, στην πολύωρη οµιλία του, κινήθηκε στο πλαίσιο του νέου δόγµατος εξωτερικής πολιτικής, που βασίζεται στην έννοια του «ρωσικού κόσµου», µια στρατηγική που ενσωµατώνει εθνικές, πολιτικές και θρησκευτικές ιδέες µαζί: «Η ρωσική οµοσπονδία παρέχει υποστήριξη στους συµπατριώτες της που ζουν στο εξωτερικό όσον αφορά την προάσπιση των δικαιωµάτων τους, τη διασφάλιση των συµφερόντων τους και τη διατήρηση της ρωσικής πολιτισµικής τους ταυτότητας», αναφέρεται. Σηµειώνει ότι οι δεσµοί της Ρωσίας µε τους ρωσόφωνους πληθυσµούς στο εξωτερικό ενίσχυσαν την εικόνα της στη διεθνή σκηνή ως µίας δηµοκρατικής χώρας που αγωνίζεται για τη δηµιουργία ενός πoλυπολικού κόσµου.
Ο πρόεδρος Πoύτιν άσκησε µια εξαντλητική, πολυεπίπεδη κριτική της µονοπολικής παγκοσµιοποίησης από τον Σαίξπηρ µέχρι τη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Σουλεϊµανί, από σκέψεις για την πνευµατικότητα µέχρι τη δοµή του ΟΗΕ, από την Ευρασία ως λίκvo του ανθρώπινου πολιτισµού έως τις σηµαντικές διασυνδέσεις σήµερα των ευρασιατικών χωρών. Η οµιλία του «ζωγράφισε» έναν πίνακα τύπου Μπρίγκελ για το «ιστορικό ορόσηµο» που έχουµε µπροστά µας, εν µέσω «της πιο επικίνδυνης δεκαετίας από το τέλος του Β’ Παγκόσµιου Πολέµου». Επισήµανε δε ότι «η κατάσταση είναι, σε έναν βαθµό, επαναστατική», καθώς «οι ανώτερες τάξεις δεν µπορούν και οι κατώτερες τάξεις δεν θέλουν να ζουν πλέον έτσι». Συνεπώς, όλα παίζονται, καθώς «το µέλλον της νέας παγκόσµιας τάξης διαµορφώνεται µπροστά στα µάτια µας».
*Ραδιοφωνική εκποµπή στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» 90,1 FM µε τον συνεργάτη µου, Λεωνίδα Αποσκίτη.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 7 Ιανουαρίου 2023
Στο τέλος του Ψυχρού Πολέµου, τόσο οι Αµερικανοί όσο και οι Ρώσοι ηγέτες ενστερνίστηκαν την υπόσχεση περί στενότερων σχέσεων. Οι πρόεδροι των ΗΠΑ θα έµεναν προσηλωµένοι, σύµφωνα µε τα λόγια του Μπιλ Κλίντον, «σε µια στρατηγική συµµαχία µε τη µετακοµµουνιστική Ρωσία» και στην ενσωµάτωση της Ρωσίας στο διεθνές σύστηµα. Σήµερα, όµως, οι σχέσεις µεταξύ της Ρωσίας και των Ηνωµένων Πολιτειών έχουν επιδεινωθεί και βρίσκονται στο πιο επικίνδυνο σηµείο τους εδώ και δεκαετίες, χειρότερα κι από την ψυχροπολεµική περίοδο. Τι πήγε, λοιπόν, στραβά;
Κατά τη ρωσική άποψη, µεγάλο µέρος της ευθύνης πέφτει στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Σύµφωνα µε αυτό το επιχείρηµα, οι Ηνωµένες Πολιτείες εκµεταλλεύτηκαν τη Ρωσία όταν αυτή ήταν αδύναµη, επεκτείνοντας το NAΤΟ και βοµβαρδίζοντας τη Σερβία το 1999, εισβάλλοντας στο Ιράκ το 2003 και, όπως φαίνεται, βοήθησαν στην ανατροπή φιλορωσικών κυβερνήσεων στη Γεωργία το 2003 και στην Ουκρανία, αρχικά το 2004 και ύστερα το 2014. Η πρώτη προειδοποίηση από τον Πούτιν ήρθε στη ∆ιάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου το 2007, όταν ο Ρώσος πρόεδρος υπερασπίστηκε τη χώρα του µε έντονο τρόπο και ξάφνιασε τους ∆υτικούς παρευρισκοµένους µε αυτή τη νέα γραµµή ανάλυσης: «Βλέπουµε µια όλο και µεγαλύτερη περιφρόνηση για τις βασικές αρχές του ∆ιεθνούς ∆ικαίου. Ενα κράτος, και, φυσικά, πρώτα και κύρια οι Ηνωµένες Πολιτείες, έχει υπερβεί τα εθνικά του σύνορα µε κάθε τρόπο». Η περίοδος σχετικής αρµονίας µεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας άρχισε να καταρρέει το 2011 µε τις ψευτο-«αραβικές ανοίξεις» και τον συριακό εµφύλιο πόλεµο. Η «πολύχρωµη» επανάσταση του 2014 και το πραξικόπηµα του Μαϊντάν στην Ουκρανία σηµατοδότησαν την έναρξη του Νέου Ψυχρού Πολέµου.
Ο Βλαντιµίρ Πούτιν, ως πρώην πράκτορας της KGB, δεν είχε ποτέ την τάση να πιστεύει στην «καλή πίστη» της Ουάσινγκτον. Τον ∆εκέµβριο του 2014 εκφώνησε την ετήσια προεδρική οµιλία προς την Οµοσπονδιακή Συνέλευση στην Αίθουσα Αγίου Γεωργίου του Κρεµλίνου ενώπιον ακροατηρίου άνω των 1.000 ατόµων. Στην οµιλία του αυτή παρέθεσε αναλυτικά για πρώτη φορά τη νέα αντίληψη της κουλτούρας του «ρωσισµού», καθώς οι σκιές µεγάλωναν όλο και περισσότερο στις σχέσεις της Ορθόδοξης Ρωσίας και του φαουστιανού δυτικού κόσµου.
Οπως τόνισε για την προσάρτηση της Κριµαίας: «Ηταν ένα γεγονός ιδιαίτερης σηµασίας για τη χώρα και τον λαό, διότι στην Κριµαία ζει ο λαός µας και η χερσόνησος έχει στρατηγική σηµασία για τη Ρωσία ως πνευµατική πηγή ανάπτυξης ενός πολύπλευρου, αλλά συµπαγούς ρωσικού έθνους και ενός συγκεντρωτικού ρωσικού κράτους. Στην Κριµαία, στην αρχαία πόλη Χερσόνησο ή Κορσούν, όπως την αποκαλούσαν οι αρχαίοι Ρώσοι χρονογράφοι, βαφτίστηκε ο µέγας πρίγκιπας Βλαδίµηρος πριν φέρει τον χριστιανισµό στη Ρωσία. Ο χριστιανισµός ήταν µια ισχυρή πνευµατική, ενοποιητική δύναµη, που βοήθησε να εµπλακούν διάφορες φυλές και φυλετικές ενώσεις του απέραντου ανατολικού σλαβικού κόσµου, µε εθνοτική οµοιότητα, κοινή γλώσσα, κοινά στοιχεία του υλικού πολιτισµού τους και κοινή επικράτεια, στη δηµιουργία ενός ρωσικού έθνους και ρωσικού κράτους. Χάρη σε αυτή την πνευµατική ενότητα οι πρόγονοί µας είδαν για πρώτη φορά και για πάντα τους εαυτούς τους ως ένα ενωµένο έθνος. Ολα αυτά µας επιτρέπουν να πούµε ότι η Κριµαία, η αρχαία Κορσούν ή Χερσόνησος, και η Σεβαστούπολη έχουν ανεκτίµητη πολιτιστική, ακόµα και ιερή σηµασία για τη Ρωσία, όπως το Ορος του Ναού στην Ιερουσαλήµ για τους οπαδούς του Ισλάµ και του ιουδαϊσµού. Και έτσι θα τη θεωρούµε πάντα».
Στο διάγγελµα που απηύθυνε από τηλεοράσεως ο Ρώσος πρόεδρος, τη ∆ευτέρα 21 Φεβρουαρίου 2022, λίγο πριν από την έναρξη της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης», άφησε καθαρά να εννοηθεί ότι την Ουκρανία τη θεωρεί άρρηκτα ενωµένη µε τη Ρωσία «διά του αίµατος και κοινών οικογενειακών δεσµών», αµφισβητώντας ουσιαστικά την ύπαρξη ανεξάρτητου ουκρανικού καθεστώτος.
Ο λόγος του απηχούσε ακριβώς τις φιλοσοφικές θέσεις του Ιβάν Ιλίν, ο οποίος από τη δεκαετία του ’90 χρησιµεύει ως το «ευαγγέλιο» για την ανάσταση της µεγάλης ρωσικής αυτοκρατορίας. Είναι φανερό ότι ο Βλαντιµίρ Πούτιν έχει ασπαστεί αυτό το όραµα ως πολιτικό και πνευµατικό του καθήκον, σύµφωνα µε το περιοδικό «The Spectator», για την οικοδόµηση µιας «ανοιχτής Ευρασίας», από το Βλαδιβοστόκ στην Απω Ανατολή µέχρι τη Λισαβόνα στον Ατλαντικό.
Η δήλωση του Βλαντιµίρ Πούτιν, στις 21 Φεβρουαρίου 2022, ήταν µια απάντηση στις απειλές των ΗΠΑ να χρησιµοποιήσουν πυρηνικά όπλα σε προληπτική βάση εναντίον της Ρωσίας, παρά τη «διαβεβαίωση» του Τζο Μπάιντεν ότι οι ΗΠΑ δεν θα καταφύγουν σε πυρηνική επίθεση «πρώτου πλήγµατος» εναντίον ενός εχθρού της Αµερικής.
«Επιτρέψτε µου να εξηγήσω ότι τα έγγραφα στρατηγικού σχεδιασµού των ΗΠΑ περιέχουν τη δυνατότητα ενός λεγόµενου προληπτικού πλήγµατος κατά των πυραυλικών συστηµάτων του εχθρού. Και ποιος είναι ο κύριος εχθρός για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ; Το ξέρουµε και αυτό. Είναι η Ρωσία. Στα έγγραφα του ΝΑΤΟ η χώρα µας δηλώνεται επίσηµα και άµεσα ως η κύρια απειλή για την ασφάλεια του Βόρειου Ατλαντικού. Και η Ουκρανία θα χρησιµεύσει ως προωθηµένο εφαλτήριο για το χτύπηµα», ανέφερε στην οµιλία του ο Πούτιν.
Το νέο πυρηνικό στρατηγικό δόγµα των ΗΠΑ συνίσταται στην παρουσίαση των πυρηνικών όπλων ως µέσου «αυτοάµυνας» και όχι ως «όπλων µαζικής καταστροφής». Επιπλέον, υπάρχουν ισχυρά οικονοµικά συµφέροντα πίσω από αυτό, τα οποία συνδέονται µε το πρόγραµµα πυρηνικών όπλων ύψους 1,3 τρισεκατοµµυρίων δολαρίων που ξεκίνησε υπό τον πρόεδρο Οµπάµα. Η Ουκρανία είναι το σύµπτωµα ενός «άρρωστου» κόσµου, είπε ο Πούτιν, απευθυνόµενος, στις 27 Οκτωβρίου, στη συνεδρίαση της ολοµέλειας της 19ης ετήσιας συνάντησης (2022) της ∆ιεθνούς Λέσχης Συζητήσεων Βαλντάι (κάτι σαν ρωσικό Νταβός), σε µια ιδιαίτερα σηµαντική οµιλία του, που διήρκεσε πάνω από τέσσερις ώρες και έδωσε τις συντεταγµένες του νέου ρωσικού δόγµατος για τις παγκόσµιες εξελίξεις. Ο Ρώσος πρόεδρος, στην πολύωρη οµιλία του, κινήθηκε στο πλαίσιο του νέου δόγµατος εξωτερικής πολιτικής, που βασίζεται στην έννοια του «ρωσικού κόσµου», µια στρατηγική που ενσωµατώνει εθνικές, πολιτικές και θρησκευτικές ιδέες µαζί: «Η ρωσική οµοσπονδία παρέχει υποστήριξη στους συµπατριώτες της που ζουν στο εξωτερικό όσον αφορά την προάσπιση των δικαιωµάτων τους, τη διασφάλιση των συµφερόντων τους και τη διατήρηση της ρωσικής πολιτισµικής τους ταυτότητας», αναφέρεται. Σηµειώνει ότι οι δεσµοί της Ρωσίας µε τους ρωσόφωνους πληθυσµούς στο εξωτερικό ενίσχυσαν την εικόνα της στη διεθνή σκηνή ως µίας δηµοκρατικής χώρας που αγωνίζεται για τη δηµιουργία ενός πoλυπολικού κόσµου.
Ο πρόεδρος Πoύτιν άσκησε µια εξαντλητική, πολυεπίπεδη κριτική της µονοπολικής παγκοσµιοποίησης από τον Σαίξπηρ µέχρι τη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Σουλεϊµανί, από σκέψεις για την πνευµατικότητα µέχρι τη δοµή του ΟΗΕ, από την Ευρασία ως λίκvo του ανθρώπινου πολιτισµού έως τις σηµαντικές διασυνδέσεις σήµερα των ευρασιατικών χωρών. Η οµιλία του «ζωγράφισε» έναν πίνακα τύπου Μπρίγκελ για το «ιστορικό ορόσηµο» που έχουµε µπροστά µας, εν µέσω «της πιο επικίνδυνης δεκαετίας από το τέλος του Β’ Παγκόσµιου Πολέµου». Επισήµανε δε ότι «η κατάσταση είναι, σε έναν βαθµό, επαναστατική», καθώς «οι ανώτερες τάξεις δεν µπορούν και οι κατώτερες τάξεις δεν θέλουν να ζουν πλέον έτσι». Συνεπώς, όλα παίζονται, καθώς «το µέλλον της νέας παγκόσµιας τάξης διαµορφώνεται µπροστά στα µάτια µας».
*Ραδιοφωνική εκποµπή στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» 90,1 FM µε τον συνεργάτη µου, Λεωνίδα Αποσκίτη.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 7 Ιανουαρίου 2023
