Ποιος θα είναι ο διάδοχος του Στόλτενµπεργκ στο ΝΑΤΟ
Άρθρο
Μεταξύ των υποψηφίων είναι η Εσθονή πρωθυπουργός, Κάγια Κάλας, και ο Λετονός υπουργός Εξωτερικών, Αρτούρς Κρισιάνις Καρίνς
Στις 12/3/2024 ο Ρουµάνος πρόεδρος, Κλάους Γιοχάνις, ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για να διαδεχθεί τον Γενς Στόλτενµπεργκ στην ηγεσία του ΝΑΤΟ, θέση για την οποία εµφανίζεται ως φαβορί ο Ολλανδός πρωθυπουργός, Μαρκ Ρούτε. Για την εκλογή απαιτείται οµοφωνία και ήδη οι Ούγγροι απέκλεισαν τον Ρούτε. Εντούτοις, δεν θεωρείται καθόλου απίθανο να µεταπεισθεί ο Ορµπαν. Αλλοι υποψήφιοι µέχρι στιγµής είναι η Εσθονή πρωθυπουργός, Κάγια Κάλας, και ο Λετονός υπουργός Εξωτερικών, Αρτούρς Κρισιάνις Καρίνς. Ο Γενς Στόλτενµπεργκ έχει µείνει στο τιµόνι του ΝΑΤΟ σχεδόν µία δεκαετία και του ζητήθηκε να παραµείνει πολλές φορές, ακόµα κι όταν θέλησε να αναλάβει διευθυντής της Νορβηγικής Κεντρικής Τράπεζας – Οικονοµικά είχε σπουδάσει, άλλωστε. Είχε δηλώσει την επιθυµία του να αποχωρήσει και µάλιστα είχε ήδη αποδεχτεί τη θέση στην τράπεζα, όταν τον πίεσαν να κάνει µεταβολή. Θεωρείτο από όλους επαρκώς στωικός και ειδικά επί προεδρίας Τραµπ όλοι θεωρούσαν τον Στόλτενµπεργκ µοναδικό ως δίαυλο επικοινωνίας. Η θητεία του λήγει τον Νοέµβριο του 2024 και θεωρείται βέβαιο ότι αυτή τη φορά αποκλείεται να την ανανεώσει. Για τον διορισµό του νέου γενικού γραµµατέα απαιτείται οµοφωνία των 32 κρατώνµελών της Συµµαχίας. Ο Ρούτε είναι αρκετά γνωστός ως ηγέτης της Ολλανδίας.
Οι άλλοι δύο υποψήφιοι έχουν έντονο το αντιρωσικό µένος, καθώς οι οικογένειές τους είχαν διωχθεί από τους Σοβιετικούς. Ο Κλάους Γιοχάνις είναι 65 ετών και έχει γερµανική καταγωγή. Θεωρείται Σάξονας της Τρανσυλβανίας. Οι γονείς του, Ρουµάνοι γερµανικής καταγωγής, ξαναγύρισαν στη Γερµανία το 1992, όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ενωση. Εκεί, στο Βίρτσµπουργκ της Γερµανίας, παραµένουν οι περισσότεροι συγγενείς του. Ο ίδιος δεν ακολούθησε την οικογένειά του στη Γερµανία, επειδή η γυναίκα του, που είναι Ρουµάνα, προτίµησε να µείνουν στη Ρουµανία. Σπούδασε Φυσική και εργάστηκε ως καθηγητής Φυσικής και εν συνεχεία ως σχολικός επιθεωρητής. Αναµείχθηκε στην πολιτική για πρώτη φορά το 2000, όταν εξελέγη δήµαρχος, εκπροσωπώντας το ∆ηµοκρατικό Φόρουµ Γερµανών στη Ρουµανία. Συνέχισε να επανεκλέγεται µέχρι το 2012. Σηµειωτέον ότι πλέον είναι ελάχιστοι οι Γερµανοί στη Ρουµανία (ούτε 2%), αλλά εκείνος εκλεγόταν µε 80%. Το 2013 προσχώρησε στο Εθνικό Φιλελεύθερο Κόµµα. Μέσα σε έναν χρόνο εξελέγη πρώτος αντιπρόεδρός του και το 2014 πρόεδρος. Εξελέγη πρόεδρος στη χώρα του το 2014 και είναι ηγέτης του Εθνικού Φιλελεύθερου Κόµµατος, ενώ παλιότερα ήταν επί 11 χρόνια πρόεδρος του Φόρουµ των Γερµανών της Ρουµανίας. Ανήκει στην Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία, δηλαδή στη γερµανόφωνη Προτεσταντική Εκκλησία της Τρανσυλβανίας. Είναι κι αυτός ένθερµος οπαδός της φιλοδυτικής εξωτερικής πολιτικής.
Ο Γιοχάνις αποφάσισε να διεκδικήσει τη θέση του γενικού γραµµατέα του ΝΑΤΟ διότι έχει µεγάλη εµπειρία στην πολιτική των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών, «της πρώτης γραµµής του ΝΑΤΟ», και, όπως είπε, «το ΝΑΤΟ πρέπει να ανανεώσει την προοπτική του για την αποστολή του. Η Ανατολική Ευρώπη έχει πολύτιµη συµβολή στις συνοµιλίες και τις αποφάσεις της Συµµαχίας». Ο Αρτούρς Κρισιάνις Καρίνς είναι 60 ετών. Γεννήθηκε στις ΗΠΑ από γονείς µετανάστες, που είχαν αντιδράσει στην ένταξη της Λετονίας στο σοβιετικό µπλοκ το 1944. Εχει αµερικανική κουλτούρα, σπούδασε σε αµερικανικά πανεπιστήµια Γλωσσολογία και ξαναγύρισε το 1997 στη Λετονία, όπου και έστησε µια επιχείρηση κατεψυγµένων. Πέντε χρόνια µετά ίδρυσε το κόµµα Νέα Εποχή, που µετεξελίχθηκε σε Νέα Ενότητα. Εξελέγη βουλευτής και έγινε υπουργός Οικονοµικών το 2004. Από το 2009 έως το 2019 εκλεγόταν ευρωβουλευτής. Επιλέχθηκε ως υποψήφιος για την πρωθυπουργία από το κόµµα Νέα Ενότητα στις εκλογές του 2018, αλλά το κόµµα του βγήκε 13ο σε ποσοστά. Εντούτοις, έπειτα από πολύµηνες διαβουλεύσεις µε µεγαλύτερα κόµµατα, ο πρόεδρος Ράιµοντς Βέγιονις όρισε τον Καρίνς ως υποψήφιο κοινής αποδοχής για να σχηµατίσει κυβέρνηση. Ορκίστηκε και ανέλαβε καθήκοντα στις 23 Ιανουαρίου του 2019. Η Κάγια Κάλας είναι 46 ετών και γεννήθηκε στο Ταλίν.
Ο παππούς της ήταν ένας από τους ιδρυτές της ∆ηµοκρατίας της Εσθονίας το 1918 και ο πρώτος αρχηγός της εσθονικής Αστυνοµίας από το 1918 έως το 1919. Οι γονείς της διώχθηκαν από το σοβιετικό καθεστώς. Ο πατέρας της αναµείχθηκε αργότερα στην πολιτική, εξελέγη πρωθυπουργός στη χώρα του και κατέληξε επίτροπος στην Κοµισιόν. Η Κάλας σπούδασε Νοµικά και ∆ιοίκηση Επιχειρήσεων. ∆ικηγορεί από το 2002. Το 2010 εντάχθηκε στο Εσθονικό Μεταρρυθµιστικό Κόµµα. Το 2014 εξελέγη ευρωβουλευτής µε 21.000 ψήφους. Στην Ευρωβουλή υπηρέτησε στην Επιτροπή Βιοµηχανίας, αλλά και στην Προστασία Καταναλωτών. Ηταν αντιπρόεδρος της Αντιπροσωπείας στην Επιτροπή Κοινοβουλευτικής Συνεργασίας Ε.Ε.-Ουκρανίας, καθώς και µέλος της αντιπροσωπείας στην επιτροπή για τις σχέσεις µε τις ΗΠΑ. Ασχολήθηκε και µε τα δικαιώµατα των µικροµεσαίων επιχειρήσεων και είναι κατά των συνόρων στον ψηφιακό κόσµο. Φαίνεται να υποστηρίζει την καινοτοµία και είναι υπέρ της προστασίας της ιδιωτικής ζωής στην ψηφιακή αγορά. Το 2017 ξαναγύρισε στην πατρίδα της, γιατί την πρότεινε ως αρχηγό του Κόµµατος Μεταρρυθµίσεων ο απερχόµενος ηγέτης. Υπό την ηγεσία της, το 2019, το κόµµα έλαβε το 29% των ψήφων. Οταν το 2021 παραιτήθηκε ο πρωθυπουργός, η Κάλας σχηµάτισε κυβέρνηση συνασπισµού υπό την ηγεσία του Κόµµατος της Μεταρρύθµισης µε το Κεντρώο Κόµµα.
Παραιτήθηκε το 2022 για να σχηµατίσει νέα κυβέρνηση συνασπισµού, η οποία µε αλλαγές παραµένει στην εξουσία. Πολλά κράτη-µέλη της Συµµαχίας στηρίζουν τον 57χρονο απερχόµενο Ολλανδό πρωθυπουργό, Μαρκ Ρούτε, για διάδοχο του Στόλτενµπεργκ. Το όνοµά του ακούγεται ολοένα και περισσότερο τελευταία για τη θέση του γενικού γραµµατέα του ΝΑΤΟ και επίσης στηρίζεται από τις ΗΠΑ, τη Γερµανία και τη Βρετανία. Την προηγούµενη εβδοµάδα η Ουγγαρία εξέφρασε ανοιχτά τη διαφωνία της για την υποψηφιότητα Ρούτε, καθώς ο Ολλανδός πολιτικός είχε εκνευριστεί µε τον Ούγγρο ηγέτη και είχε πει: «Αν δεν αρέσουµε στην Ουγγαρία, ας σηκωθεί να φύγει από την Ε.Ε.». Σύµφωνα µε ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, επειδή θεωρείται βαρύνουσα η γνώµη των ΗΠΑ, τον Μπάιντεν προσέγγισαν για την συγκεκριµένη θέση η ∆ανή πρωθυπουργός, Μέτε Φρεντέρικσεν, και ο πρώην υπουργός Αµυνας της Βρετανίας Μπεν Γουάλας. Ο Μπάιντεν όµως τους είπε ότι έχει ήδη λάβει τις αποφάσεις του και αυτό τους έκανε να µην κατέλθουν ως υποψήφιοι. Αυτά τα βιογραφικά πάντως δεν «λένε» και πολλά επί της ουσίας. Ο Στόλτενµπεργκ, στο κάτω-κάτω, στα νιάτα του ήταν µαρξιστής-λενινιστής. Και πήρε το «χρίσµα» από τις ΗΠΑ για την ηγεσία του ΝΑΤΟ, παρότι είχε διαδηλώσει στην πρεσβεία τους για τον πόλεµο στο Βιετνάµ, σε µια διαδήλωση όπου οι µαχητικοί Νορβηγοί είχαν σπάσει παράθυρα της πρεσβείας και είχαν συλληφθεί τότε πολλοί φίλοι του Γενς. Εχουν λοιπόν, όπως φαίνεται, οι καιροί γυρίσµατα…
Οι άλλοι δύο υποψήφιοι έχουν έντονο το αντιρωσικό µένος, καθώς οι οικογένειές τους είχαν διωχθεί από τους Σοβιετικούς. Ο Κλάους Γιοχάνις είναι 65 ετών και έχει γερµανική καταγωγή. Θεωρείται Σάξονας της Τρανσυλβανίας. Οι γονείς του, Ρουµάνοι γερµανικής καταγωγής, ξαναγύρισαν στη Γερµανία το 1992, όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ενωση. Εκεί, στο Βίρτσµπουργκ της Γερµανίας, παραµένουν οι περισσότεροι συγγενείς του. Ο ίδιος δεν ακολούθησε την οικογένειά του στη Γερµανία, επειδή η γυναίκα του, που είναι Ρουµάνα, προτίµησε να µείνουν στη Ρουµανία. Σπούδασε Φυσική και εργάστηκε ως καθηγητής Φυσικής και εν συνεχεία ως σχολικός επιθεωρητής. Αναµείχθηκε στην πολιτική για πρώτη φορά το 2000, όταν εξελέγη δήµαρχος, εκπροσωπώντας το ∆ηµοκρατικό Φόρουµ Γερµανών στη Ρουµανία. Συνέχισε να επανεκλέγεται µέχρι το 2012. Σηµειωτέον ότι πλέον είναι ελάχιστοι οι Γερµανοί στη Ρουµανία (ούτε 2%), αλλά εκείνος εκλεγόταν µε 80%. Το 2013 προσχώρησε στο Εθνικό Φιλελεύθερο Κόµµα. Μέσα σε έναν χρόνο εξελέγη πρώτος αντιπρόεδρός του και το 2014 πρόεδρος. Εξελέγη πρόεδρος στη χώρα του το 2014 και είναι ηγέτης του Εθνικού Φιλελεύθερου Κόµµατος, ενώ παλιότερα ήταν επί 11 χρόνια πρόεδρος του Φόρουµ των Γερµανών της Ρουµανίας. Ανήκει στην Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία, δηλαδή στη γερµανόφωνη Προτεσταντική Εκκλησία της Τρανσυλβανίας. Είναι κι αυτός ένθερµος οπαδός της φιλοδυτικής εξωτερικής πολιτικής.
Ο Γιοχάνις αποφάσισε να διεκδικήσει τη θέση του γενικού γραµµατέα του ΝΑΤΟ διότι έχει µεγάλη εµπειρία στην πολιτική των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών, «της πρώτης γραµµής του ΝΑΤΟ», και, όπως είπε, «το ΝΑΤΟ πρέπει να ανανεώσει την προοπτική του για την αποστολή του. Η Ανατολική Ευρώπη έχει πολύτιµη συµβολή στις συνοµιλίες και τις αποφάσεις της Συµµαχίας». Ο Αρτούρς Κρισιάνις Καρίνς είναι 60 ετών. Γεννήθηκε στις ΗΠΑ από γονείς µετανάστες, που είχαν αντιδράσει στην ένταξη της Λετονίας στο σοβιετικό µπλοκ το 1944. Εχει αµερικανική κουλτούρα, σπούδασε σε αµερικανικά πανεπιστήµια Γλωσσολογία και ξαναγύρισε το 1997 στη Λετονία, όπου και έστησε µια επιχείρηση κατεψυγµένων. Πέντε χρόνια µετά ίδρυσε το κόµµα Νέα Εποχή, που µετεξελίχθηκε σε Νέα Ενότητα. Εξελέγη βουλευτής και έγινε υπουργός Οικονοµικών το 2004. Από το 2009 έως το 2019 εκλεγόταν ευρωβουλευτής. Επιλέχθηκε ως υποψήφιος για την πρωθυπουργία από το κόµµα Νέα Ενότητα στις εκλογές του 2018, αλλά το κόµµα του βγήκε 13ο σε ποσοστά. Εντούτοις, έπειτα από πολύµηνες διαβουλεύσεις µε µεγαλύτερα κόµµατα, ο πρόεδρος Ράιµοντς Βέγιονις όρισε τον Καρίνς ως υποψήφιο κοινής αποδοχής για να σχηµατίσει κυβέρνηση. Ορκίστηκε και ανέλαβε καθήκοντα στις 23 Ιανουαρίου του 2019. Η Κάγια Κάλας είναι 46 ετών και γεννήθηκε στο Ταλίν.
Ο παππούς της ήταν ένας από τους ιδρυτές της ∆ηµοκρατίας της Εσθονίας το 1918 και ο πρώτος αρχηγός της εσθονικής Αστυνοµίας από το 1918 έως το 1919. Οι γονείς της διώχθηκαν από το σοβιετικό καθεστώς. Ο πατέρας της αναµείχθηκε αργότερα στην πολιτική, εξελέγη πρωθυπουργός στη χώρα του και κατέληξε επίτροπος στην Κοµισιόν. Η Κάλας σπούδασε Νοµικά και ∆ιοίκηση Επιχειρήσεων. ∆ικηγορεί από το 2002. Το 2010 εντάχθηκε στο Εσθονικό Μεταρρυθµιστικό Κόµµα. Το 2014 εξελέγη ευρωβουλευτής µε 21.000 ψήφους. Στην Ευρωβουλή υπηρέτησε στην Επιτροπή Βιοµηχανίας, αλλά και στην Προστασία Καταναλωτών. Ηταν αντιπρόεδρος της Αντιπροσωπείας στην Επιτροπή Κοινοβουλευτικής Συνεργασίας Ε.Ε.-Ουκρανίας, καθώς και µέλος της αντιπροσωπείας στην επιτροπή για τις σχέσεις µε τις ΗΠΑ. Ασχολήθηκε και µε τα δικαιώµατα των µικροµεσαίων επιχειρήσεων και είναι κατά των συνόρων στον ψηφιακό κόσµο. Φαίνεται να υποστηρίζει την καινοτοµία και είναι υπέρ της προστασίας της ιδιωτικής ζωής στην ψηφιακή αγορά. Το 2017 ξαναγύρισε στην πατρίδα της, γιατί την πρότεινε ως αρχηγό του Κόµµατος Μεταρρυθµίσεων ο απερχόµενος ηγέτης. Υπό την ηγεσία της, το 2019, το κόµµα έλαβε το 29% των ψήφων. Οταν το 2021 παραιτήθηκε ο πρωθυπουργός, η Κάλας σχηµάτισε κυβέρνηση συνασπισµού υπό την ηγεσία του Κόµµατος της Μεταρρύθµισης µε το Κεντρώο Κόµµα.
Παραιτήθηκε το 2022 για να σχηµατίσει νέα κυβέρνηση συνασπισµού, η οποία µε αλλαγές παραµένει στην εξουσία. Πολλά κράτη-µέλη της Συµµαχίας στηρίζουν τον 57χρονο απερχόµενο Ολλανδό πρωθυπουργό, Μαρκ Ρούτε, για διάδοχο του Στόλτενµπεργκ. Το όνοµά του ακούγεται ολοένα και περισσότερο τελευταία για τη θέση του γενικού γραµµατέα του ΝΑΤΟ και επίσης στηρίζεται από τις ΗΠΑ, τη Γερµανία και τη Βρετανία. Την προηγούµενη εβδοµάδα η Ουγγαρία εξέφρασε ανοιχτά τη διαφωνία της για την υποψηφιότητα Ρούτε, καθώς ο Ολλανδός πολιτικός είχε εκνευριστεί µε τον Ούγγρο ηγέτη και είχε πει: «Αν δεν αρέσουµε στην Ουγγαρία, ας σηκωθεί να φύγει από την Ε.Ε.». Σύµφωνα µε ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, επειδή θεωρείται βαρύνουσα η γνώµη των ΗΠΑ, τον Μπάιντεν προσέγγισαν για την συγκεκριµένη θέση η ∆ανή πρωθυπουργός, Μέτε Φρεντέρικσεν, και ο πρώην υπουργός Αµυνας της Βρετανίας Μπεν Γουάλας. Ο Μπάιντεν όµως τους είπε ότι έχει ήδη λάβει τις αποφάσεις του και αυτό τους έκανε να µην κατέλθουν ως υποψήφιοι. Αυτά τα βιογραφικά πάντως δεν «λένε» και πολλά επί της ουσίας. Ο Στόλτενµπεργκ, στο κάτω-κάτω, στα νιάτα του ήταν µαρξιστής-λενινιστής. Και πήρε το «χρίσµα» από τις ΗΠΑ για την ηγεσία του ΝΑΤΟ, παρότι είχε διαδηλώσει στην πρεσβεία τους για τον πόλεµο στο Βιετνάµ, σε µια διαδήλωση όπου οι µαχητικοί Νορβηγοί είχαν σπάσει παράθυρα της πρεσβείας και είχαν συλληφθεί τότε πολλοί φίλοι του Γενς. Εχουν λοιπόν, όπως φαίνεται, οι καιροί γυρίσµατα…