''Οριστική λύση''
Ο εξ απορρήτων
Η εδώ και καιρό προαναγγελθείσα ιρανική αντίδραση εκδηλώθηκε με τη μορφή εκτεταμένης πυραυλικής επίθεσης κυρίως εναντίον ισραηλινών αεροπορικών βάσεων
Η εδώ και καιρό προαναγγελθείσα ιρανική αντίδραση εκδηλώθηκε με τη μορφή εκτεταμένης πυραυλικής επίθεσης κυρίως εναντίον ισραηλινών αεροπορικών βάσεων. Το Ισραήλ απειλεί με αντίποινα, ενώ η Τεχεράνη «σφύριξε» λήξη, εκτός κι αν δεχθεί ισραηλινή επίθεση, οπότε θα προκύψει κλιμάκωση και πιθανώς γενίκευση.
Σύμφωνα με την άποψη ειδικών και σε αντίθεση με την επικρατούσα, στερεοτυπική αντίληψη, το Ιράν είναι ορθολογικός και προσεκτικός δρων και θέλει να αποφύγει μια εκτεταμένη σύγκρουση. Τον εν λόγω ισχυρισμό επιβεβαιώνει και η στάση της Τεχεράνης, που λίγο μετά την επίθεση έδωσε μήνυμα αποκλιμάκωσης. Ομως, όλα θα εξαρτηθούν και από τη στάση που θα κρατήσει το Ισραήλ, τη στιγμή που διεξάγει επιχειρήσεις κατά της «Χεζμπολάχ» στον Λίβανο και ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται, αν κι όχι με την ίδια ένταση.
Ο πόλεμος με το Ιράν ήταν εδώ και χρόνια επιθυμητή εξέλιξη από μερίδα της ισραηλινής πολιτικοστρατιωτικής ηγεσίας, με τη λογική ότι πρέπει να δοθεί «οριστική λύση». Βεβαίως, το Ισραήλ ποντάρει στην εμπλοκή των ΗΠΑ, προσδοκώντας αυτές να «καθαρίσουν» για λογαριασμό του το παιχνίδι. Ο εγκλωβισμός στην αντίληψη της «αποφασιστικής νίκης» είναι διαχρονική παθογένεια του Ισραήλ, η οποία προέκυψε από τις διαδοχικές στρατιωτικές επιτυχίες του εναντίον των αραβικών στρατών τις πρώτες δεκαετίες μετά τη δημιουργία του εβραϊκού κράτους. Ομως, κάθε νίκη του Ισραήλ, αντί για ειρήνευση, οδηγούσε σε ακόμα μια πολεμική σύγκρουση.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι ισραηλινές εισβολές στον Λίβανο δεν πέτυχαν τον αντικειμενικό σκοπό τους. Στον πρώτο πόλεμο, το 1982, ο ισραηλινός Στρατός, παρ’ όλες τις αρχικές επιτυχίες του, κυρίως στον αέρα, εγκλωβίστηκε σε μάχες φθοράς. Επίσης, η επιχείρηση αμαυρώθηκε από τις σφαγές των προσφύγων στα στρατόπεδα Σάμπρα και Σατίλα από χριστιανικές πολιτοφυλακές, με την ανοχή των Ισραηλινών. Στον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου, το 2006, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις απέτυχαν με ταπεινωτικό τρόπο να καταφέρουν συντριπτικό πλήγμα στη μικροσκοπική τότε «Χεζμπολάχ».
Οι IDF (ισραηλινές δυνάμεις άμυνας) εφάρμοσαν ένα αμφιλεγόμενο νέο δόγμα, τις επιχειρήσεις EBO (Εffects Based Operations), βασισμένες εν μέρει σε θεωρίες Γάλλων μεταμοντέρνων φιλοσόφων... Μετά την αποτυχία αυτή, σταμάτησαν τα «πρωτοποριακά» πειράματα και ξαναγύρισαν στις παραδοσιακές μεθόδους μάχης, με θετικά αποτελέσματα, όπως φάνηκε στην επιχείρηση «Cast Lead» μερικά χρόνια μετά και στη συνέχεια σε άλλες επιχειρήσεις εναντίον της «Χαμάς».
Η εμμονή του Ισραήλ σε μια «τελική νίκη» διά των όπλων έναντι του Ιράν παροξύνθηκε μετά την επίθεση της «Χαμάς» πριν από έναν χρόνο. Το Τελ Αβίβ θεωρεί το Ιράν κορυφαία απειλή και θέλει να την εξαλείψει με «αποφασιστικό πόλεμο». Η λογική αυτή, όμως, που προϋποθέτει πως θα συμπαρασύρει στη σύγκρουση τις ΗΠΑ, πάσχει και ορθότατα έχουν ενδοιασμούς οι Αμερικανοί. Είναι σχεδόν αδύνατον να καταληφθεί το Ιράν, όπως συνέβη με το Ιράκ, ακόμα και να επιβληθεί διά της βίας αλλαγή καθεστώτος. Ακόμα κι αν δεν αντιδράσουν Κίνα και Ρωσία, μια τέτοια επιχείρηση υπερβαίνει τις δυνατότητες των Αμερικανών.
Κατά συνέπεια, μένει το εργαλείο των μαζικών βομβαρδισμών. Είναι, όμως, πολύ δύσκολο, έως αδύνατον, να υποστεί συντριπτικό πλήγμα η στρατιωτική υποδομή του Ιράν. Εδώ και χρόνια προετοιμάζεται για ένα είδος «επαυξημένου» ασύμμετρου πολέμου με τις ΗΠΑ. Αν ήταν πρόβλημα οι υπόγειες εγκαταστάσεις της «Χαμάς», αυτές του Ιράν είναι άλυτος γρίφος. Το Ιράν εκτιμάται πως έχει κατασκευάσει έναν ολόκληρο υπόγειο κόσμο σε ορεινούς όγκους, όπου κρύβονται τα πιο επικίνδυνα οπλικά του συστήματα. Οι υπόγειες αυτές υποδομές πολύ δύσκολα μπορούν να εντοπιστούν και πολύ πιο δύσκολα να προσβληθούν ακόμα και με ειδικά όπλα, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών μικρής ισχύος. Αυτό ισχύει και για τις δύο πυρηνικές του εγκαταστάσεις στο Φορντόου και τη Νατάνζ, ιδιαίτερα στη δεύτερη. Εκτός αυτών, ένας μαζικός βομβαρδισμός θα προκαλέσει την αναβίωση και την επιτάχυνση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Τα τούνελ στα βουνά είναι μέρος των υπόγειων υποδομών του Ιράν, οι οποίες βρίσκονται και σε πόλεις.
Οι ιρανικές ένοπλες δυνάμεις δίνουν έμφαση σε μεθοδολογίες κάλυψης, απόκρυψης, παραλλαγής και παραπλάνησης, διαθέτοντας πλήθος εγκαταστάσεων κα μουφλαρισμένων σε πολιτικά κτίρια. Επίσης, οι «Φρουροί της Επανάστασης», που αποτελούν δεύτερο στρατό, παράλληλα με τις «κανονικές» ένοπλες δυνάμεις, διαθέτουν πλήθος καινοτόμων και ασύμμετρων ικανοτήτων, ξεκινώντας από το ιδιόρρυθμο πολεμικό τους δόγμα, τον περιβόητο «πόλεμο ψηφιδωτού» («mosaic warfare»).
Ο «πόλεμος ψηφιδωτού» είναι μια άκρως αποκεντρωτική, σχεδόν χαοτική μεθοδολογία μάχης, η οποία αποσκοπεί στο να αδρανοποιήσει την αεροπορική ισχύ του αντιπάλου μέσω μιας άμορφης, ρευστής δομής, χωρίς κεντρικά στοιχεία. Επιτυγχάνει, έτσι, «άρνηση αποτελέσματος» στις προσπάθειες του αντιπάλου να την καταστρέψει, προσβάλλοντας κομβικά της στοιχεία. Η μεθοδολογία αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης φιλοσοφίας ασύμμετρου πολέμου που εφαρμόζει το Ιράν και η οποία αποσκοπεί να αποφύγει την επαφή με τα ισχυρά σημεία της δομής του αντιπάλου και να τον προσβάλει με μεθόδους που δεν είναι προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει. Γι’ αυτόν τον σκοπό έχει αναπτύξει σειρά από κατηγορίες οπλικών συστημάτων, στις οποίες εντάσσονται, μεταξύ των άλλων:
Δεν θα πρέπει να υποτιμώνται και οι ικανότητες του Ιράν, ιδιαίτερα όσον αφορά την αεράμυνα. Μεταξύ των άλλων, διαθέτει και ραντάρ, για τα οποία υποστηρίζει ότι είναι ικανά να εντοπίζουν και αεροσκάφη Stealth, όπως τα F-35.
Μια αμερικανική επίθεση στο Ιράν πιθανώς θα εξελιχθεί σε ενεργειακό εφιάλτη. Το Ιράν έχει την ικανότητα να κλείσει ή, έστω, να περιορίσει δραστικά τη ναυσιπλοΐα στα Στενά του Ορμούζ, από όπου διέρχεται πολύ μεγάλο μέρος των πετρελαϊκών ροών, περίπου το 25%. Σε αυτή την περίπτωση, λοιπόν, η τιμή του πετρελαίου θα εκτοξευόταν, με τη Ρωσία να αναδεικνύεται σε μεγάλη κερδισμένη οικονομικά. Το μεγάλο θύμα θα είναι η Ευρώπη, δεδομένου ότι οι οικονομίες της Ασίας, ιδιαίτερα η Κίνα, έχουν προνομιακή πρόσβαση στους ρωσικούς υδρογονάνθρακες και δεν θα αντιμετωπίσουν ενεργειακή ανεπάρκεια.
*Δημοσιεύτηκε στην «Απογευματινή»
Σύμφωνα με την άποψη ειδικών και σε αντίθεση με την επικρατούσα, στερεοτυπική αντίληψη, το Ιράν είναι ορθολογικός και προσεκτικός δρων και θέλει να αποφύγει μια εκτεταμένη σύγκρουση. Τον εν λόγω ισχυρισμό επιβεβαιώνει και η στάση της Τεχεράνης, που λίγο μετά την επίθεση έδωσε μήνυμα αποκλιμάκωσης. Ομως, όλα θα εξαρτηθούν και από τη στάση που θα κρατήσει το Ισραήλ, τη στιγμή που διεξάγει επιχειρήσεις κατά της «Χεζμπολάχ» στον Λίβανο και ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται, αν κι όχι με την ίδια ένταση.
Ο πόλεμος με το Ιράν ήταν εδώ και χρόνια επιθυμητή εξέλιξη από μερίδα της ισραηλινής πολιτικοστρατιωτικής ηγεσίας, με τη λογική ότι πρέπει να δοθεί «οριστική λύση». Βεβαίως, το Ισραήλ ποντάρει στην εμπλοκή των ΗΠΑ, προσδοκώντας αυτές να «καθαρίσουν» για λογαριασμό του το παιχνίδι. Ο εγκλωβισμός στην αντίληψη της «αποφασιστικής νίκης» είναι διαχρονική παθογένεια του Ισραήλ, η οποία προέκυψε από τις διαδοχικές στρατιωτικές επιτυχίες του εναντίον των αραβικών στρατών τις πρώτες δεκαετίες μετά τη δημιουργία του εβραϊκού κράτους. Ομως, κάθε νίκη του Ισραήλ, αντί για ειρήνευση, οδηγούσε σε ακόμα μια πολεμική σύγκρουση.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι ισραηλινές εισβολές στον Λίβανο δεν πέτυχαν τον αντικειμενικό σκοπό τους. Στον πρώτο πόλεμο, το 1982, ο ισραηλινός Στρατός, παρ’ όλες τις αρχικές επιτυχίες του, κυρίως στον αέρα, εγκλωβίστηκε σε μάχες φθοράς. Επίσης, η επιχείρηση αμαυρώθηκε από τις σφαγές των προσφύγων στα στρατόπεδα Σάμπρα και Σατίλα από χριστιανικές πολιτοφυλακές, με την ανοχή των Ισραηλινών. Στον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου, το 2006, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις απέτυχαν με ταπεινωτικό τρόπο να καταφέρουν συντριπτικό πλήγμα στη μικροσκοπική τότε «Χεζμπολάχ».
Οι IDF (ισραηλινές δυνάμεις άμυνας) εφάρμοσαν ένα αμφιλεγόμενο νέο δόγμα, τις επιχειρήσεις EBO (Εffects Based Operations), βασισμένες εν μέρει σε θεωρίες Γάλλων μεταμοντέρνων φιλοσόφων... Μετά την αποτυχία αυτή, σταμάτησαν τα «πρωτοποριακά» πειράματα και ξαναγύρισαν στις παραδοσιακές μεθόδους μάχης, με θετικά αποτελέσματα, όπως φάνηκε στην επιχείρηση «Cast Lead» μερικά χρόνια μετά και στη συνέχεια σε άλλες επιχειρήσεις εναντίον της «Χαμάς».
Η εμμονή του Ισραήλ σε μια «τελική νίκη» διά των όπλων έναντι του Ιράν παροξύνθηκε μετά την επίθεση της «Χαμάς» πριν από έναν χρόνο. Το Τελ Αβίβ θεωρεί το Ιράν κορυφαία απειλή και θέλει να την εξαλείψει με «αποφασιστικό πόλεμο». Η λογική αυτή, όμως, που προϋποθέτει πως θα συμπαρασύρει στη σύγκρουση τις ΗΠΑ, πάσχει και ορθότατα έχουν ενδοιασμούς οι Αμερικανοί. Είναι σχεδόν αδύνατον να καταληφθεί το Ιράν, όπως συνέβη με το Ιράκ, ακόμα και να επιβληθεί διά της βίας αλλαγή καθεστώτος. Ακόμα κι αν δεν αντιδράσουν Κίνα και Ρωσία, μια τέτοια επιχείρηση υπερβαίνει τις δυνατότητες των Αμερικανών.
Κατά συνέπεια, μένει το εργαλείο των μαζικών βομβαρδισμών. Είναι, όμως, πολύ δύσκολο, έως αδύνατον, να υποστεί συντριπτικό πλήγμα η στρατιωτική υποδομή του Ιράν. Εδώ και χρόνια προετοιμάζεται για ένα είδος «επαυξημένου» ασύμμετρου πολέμου με τις ΗΠΑ. Αν ήταν πρόβλημα οι υπόγειες εγκαταστάσεις της «Χαμάς», αυτές του Ιράν είναι άλυτος γρίφος. Το Ιράν εκτιμάται πως έχει κατασκευάσει έναν ολόκληρο υπόγειο κόσμο σε ορεινούς όγκους, όπου κρύβονται τα πιο επικίνδυνα οπλικά του συστήματα. Οι υπόγειες αυτές υποδομές πολύ δύσκολα μπορούν να εντοπιστούν και πολύ πιο δύσκολα να προσβληθούν ακόμα και με ειδικά όπλα, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών μικρής ισχύος. Αυτό ισχύει και για τις δύο πυρηνικές του εγκαταστάσεις στο Φορντόου και τη Νατάνζ, ιδιαίτερα στη δεύτερη. Εκτός αυτών, ένας μαζικός βομβαρδισμός θα προκαλέσει την αναβίωση και την επιτάχυνση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Τα τούνελ στα βουνά είναι μέρος των υπόγειων υποδομών του Ιράν, οι οποίες βρίσκονται και σε πόλεις.
Οι ιρανικές ένοπλες δυνάμεις δίνουν έμφαση σε μεθοδολογίες κάλυψης, απόκρυψης, παραλλαγής και παραπλάνησης, διαθέτοντας πλήθος εγκαταστάσεων κα μουφλαρισμένων σε πολιτικά κτίρια. Επίσης, οι «Φρουροί της Επανάστασης», που αποτελούν δεύτερο στρατό, παράλληλα με τις «κανονικές» ένοπλες δυνάμεις, διαθέτουν πλήθος καινοτόμων και ασύμμετρων ικανοτήτων, ξεκινώντας από το ιδιόρρυθμο πολεμικό τους δόγμα, τον περιβόητο «πόλεμο ψηφιδωτού» («mosaic warfare»).
Ο «πόλεμος ψηφιδωτού» είναι μια άκρως αποκεντρωτική, σχεδόν χαοτική μεθοδολογία μάχης, η οποία αποσκοπεί στο να αδρανοποιήσει την αεροπορική ισχύ του αντιπάλου μέσω μιας άμορφης, ρευστής δομής, χωρίς κεντρικά στοιχεία. Επιτυγχάνει, έτσι, «άρνηση αποτελέσματος» στις προσπάθειες του αντιπάλου να την καταστρέψει, προσβάλλοντας κομβικά της στοιχεία. Η μεθοδολογία αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης φιλοσοφίας ασύμμετρου πολέμου που εφαρμόζει το Ιράν και η οποία αποσκοπεί να αποφύγει την επαφή με τα ισχυρά σημεία της δομής του αντιπάλου και να τον προσβάλει με μεθόδους που δεν είναι προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει. Γι’ αυτόν τον σκοπό έχει αναπτύξει σειρά από κατηγορίες οπλικών συστημάτων, στις οποίες εντάσσονται, μεταξύ των άλλων:
- Αντιπλοϊκοί βαλλιστικοί πύραυλοι (ASBM) διαφόρων τύπων και εκδόσεων. Το πρώτο όπλο αυτής της κατηγορίας ήταν ο πύραυλος Khalij Fars, ο οποίος είχε πρωτοεμφανιστεί το 2011, αλλά έκτοτε έχουν προκύψει πολύ πιο εξελιγμένες σχεδιάσεις.
- Μίνι υποβρύχια, όπως είναι τα Ghadir, εφοδιασμένα με τορπίλες, αλλά και πυραύλους Cruise.
- Ημικαταδυόμενες τορπιλάκατοι (SPSS), εφοδιασμένες με συμβατικές τορπίλες, όσο και τορπίλες υπερσπηλαίωσης (supercavitation) Hoot, που είναι αντίγραφα των σοβιετικών Shkval.
- Σμήνη από ταχύπλοα, πιθανώς σε συνδυασμό με ρομποτικά σκάφη επιφανείας (USV) διαφόρων τύπων. Τα σκάφη αυτά μπορεί να διαθέτουν όπλα διαφόρων τύπων, ακόμα και μικρούς πυραύλους Cruise, να μεταφέρουν μη επανδρωμένα αεροχήματα (UAVs) ή να είναι φορτωμένα εκρηκτικά, αποσκοπώντας να ανατιναχθούν πάνω σε πλοία του αντιπάλου (VBIED).
- Μη επανδρωμένα υποβρύχια οχήμα τα (UUVs) σε διάφορες διαμορφώσεις και ρόλους.
Δεν θα πρέπει να υποτιμώνται και οι ικανότητες του Ιράν, ιδιαίτερα όσον αφορά την αεράμυνα. Μεταξύ των άλλων, διαθέτει και ραντάρ, για τα οποία υποστηρίζει ότι είναι ικανά να εντοπίζουν και αεροσκάφη Stealth, όπως τα F-35.
Μια αμερικανική επίθεση στο Ιράν πιθανώς θα εξελιχθεί σε ενεργειακό εφιάλτη. Το Ιράν έχει την ικανότητα να κλείσει ή, έστω, να περιορίσει δραστικά τη ναυσιπλοΐα στα Στενά του Ορμούζ, από όπου διέρχεται πολύ μεγάλο μέρος των πετρελαϊκών ροών, περίπου το 25%. Σε αυτή την περίπτωση, λοιπόν, η τιμή του πετρελαίου θα εκτοξευόταν, με τη Ρωσία να αναδεικνύεται σε μεγάλη κερδισμένη οικονομικά. Το μεγάλο θύμα θα είναι η Ευρώπη, δεδομένου ότι οι οικονομίες της Ασίας, ιδιαίτερα η Κίνα, έχουν προνομιακή πρόσβαση στους ρωσικούς υδρογονάνθρακες και δεν θα αντιμετωπίσουν ενεργειακή ανεπάρκεια.
*Δημοσιεύτηκε στην «Απογευματινή»
