Οκτώβρης 2023, και στην εκπομπή «Ο Εξαρχείων» φιλοξενούμε, με τον Σπύρο Δημητρίου και τον Λεωνίδα Αποσκίτη, τον εκλεκτό φίλο και ενεργειακό και πολιτικό αναλυτή, Γιώργο Αδαλή. Παλιά μας τέχνη κόσκινο κάθε Πέμπτη ο Αδαλής να μας οδοιπορεί στα μελλούμενα της γεωπολιτικής και της ενέργειας. Και πάντα να επαληθεύεται. Εναν χρόνο μετά, θεωρώ χρέος τιμής να απομαγνητοφωνήσω την εκπομπή μας αυτή, μιας και ό,τι προέβλεψε επαληθεύτηκε. Οδοιπορικό, λοιπόν, στον Οκτώβρη του 2023, παραχωρώντας το δικαίωμα στον αόριστο να λειτουργεί σαν τετελεσμένος μέλλων.

Η απρόκλητη επίθεση της «Χαμάς», και μάλιστα έπειτα από μία διετία σχετικής ύφεσης, προκάλεσε τα αντίποινα του Ισραήλ. Σε επίπεδο γεωοικονομίας, σύμφωνα με μοντέλα, η Μέση Ανατολή έχει 5:1 βαρύτητα σε σχέση με τον Καύκασο. Πράγμα που αποδεικνύεται από την ανάλυση ιστορικών γεγονότων και δεδομένων, που θα κάνουμε παρακάτω, ξεκινώντας από την παραδοχή ότι ο πόλεμος Ισραήλ-«Χαμάς» σχεδόν εξαφάνισε από τη σκαλέτα των ειδήσεων τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Την περίοδο 1973-2010 καταγράφηκαν εννέα κρίσεις που επηρέασαν την παγκόσμια οικονομία, ακόμα και σε βάθος 12 μηνών από τότε που ξέσπασαν. Οπως η τιμή του χρυσού (σ.σ.: αποτελεί το καταφύγιο σε περιόδους κρίσεων) στο 12μηνο και η Wall Street επίσης σε 12μηνο. Αδιαμφισβήτητα, ο Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ το 1973 ήταν αυτός που είχε τον μεγαλύτερο αντίκτυπο σε σύγκριση με τις υπόλοιπες κρίσεις.

Το στοιχείο αυτό δεν μπορεί κάποιος να το προσπεράσει, ούτε να υπεκφύγει λέγοντας: «Αλλοι καιροί τότε, άλλοι σήμερα». Διότι οι καιροί μπορεί να αλλάζουν, αλλά δύο πράγματα δεν έχουν αλλάξει και δεν πρόκειται να αλλάξουν ποτέ στη δυτική οικονομία: Ο φόβος και η απληστία των επενδυτών. Και η Μέση Ανατολή προκαλεί πενταπλάσιο volatility στις τιμές των δεικτών και των επενδυτικών προϊόντων σε σχέση με εξίσου επικίνδυνες ζώνες του πλανήτη. Μπορεί Ισραήλ και Παλαιστίνη να μην είναι πετρελαιοπαραγωγές χώρες, αλλά βρίσκονται σε περιοχή η οποία διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στην παγκόσμια αγορά ενέργειας (35% της παγκόσμιας αγοράς). Με την οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2020 και έδωσε τρία πολεμικά μέτωπα (Καζακστάν, Ουκρανία και Αρμενία) έρχεται τώρα αθροιστικά μία νέα αραβοϊσραηλινή κρίση, που μοιάζει σαν «Αρμαγεδδώνας».

ΗΠΑ και Ε.Ε. δεν μπορούν να διαχειριστούν ταυτόχρονα βοήθεια προς Ουκρανία και Ισραήλ, αν και κάποιοι εκεί βλέπουν ως ευκαιρία την κρίση στη Γάζα, επειδή η βοήθεια προς την Ουκρανία μπορεί να γίνει πακέτο με τη βοήθεια προς το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, για να παρακαμφθούν αντιδράσεις στο Κογκρέσο. Η επιμονή των Ρεπουμπλικάνων για διακοπή της χρηματοδότησης της Ουκρανίας οδήγησε στο πρωτοφανές γεγονός της «καρατόμησης» του προέδρου της Βουλής, Κέβιν ΜακΚάρθι. Η εισβολή της «Χαμάς» -πέραν όσων έχουν συζητηθεί σε διπλωματικό και γεωπολιτικό επίπεδο- έχει και μερικές κρυφές πτυχές, τις οποίες πρέπει να εξετάσουμε, διότι δεν υπήρχαν στο παρελθόν. Προσδίδουν, μάλιστα, επιπρόσθετο ειδικό βάρος στην εν εξελίξει κρίση στη Μέση Ανατολή. Πρόκειται για ένα κουβάρι πολύπλευρων ενεργειακών ζητημάτων. Η χερσαία επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα δεν μπορεί να γίνει εύκολα και άμεσα, όπως φαντάζονταν κάποιοι.

Εχουν περάσει 11 ημέρες και η χερσαία επίθεση δεν έχει αρχίσει, σε αντίθεση με όσα διαβεβαίωναν mainstream media. Ας δούμε παράγοντες άγνωστους, οι οποίοι, όμως, βρίσκονται στην κορυφή της λίστας όσων χαράσσουν την πολιτική μεγάλων χωρών και πολυεθνικών. Η BP, η οποία πρόσφατα «καρατόμησε» τον CEO της, Μπέρναρντ Λούνεϊ, διαβεβαιώνει αυτές τις ημέρες ότι η επένδυσή της από κοινού με την ADNOC Drilling (κρατική εταιρεία πετρελαίου των εμιράτων), ύψους 2 δισ. δολ., προχωράει κανονικά στο Ισραήλ. Η BP μαζί με τα εμιράτα θα επενδύσουν κανονικά (με μερίδιο 50% εκάστη πλευρά) στην ισραηλινή εταιρεία φυσικού αερίου NewMed.

Σκοπός της ανακοίνωσης ήταν να καθησυχάσει τους επενδυτές και τους εμπόρους γι’ αυτό το πολύπλοκο ενεργειακό σχέδιο, το οποίο σαφώς και πλήττεται από τον πόλεμο Ισραήλ-«Χαμάς». Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. H NewMed Energy είναι ο πλειοψηφικός μέτοχος και ο master φορέας εκμετάλλευσης του κολοσσιαίου ενεργειακού πεδίου φυσικού αερίου Λεβιάθαν, με ποσοστό 45,3%. Προφανώς, οι γεωπολιτικές εντάσεις αυξάνουν δραστικά το ημερήσιο κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων στην περιοχή.

Εκτός της ανάφλεξης στη Γάζα, περισσότερο φοβούνται τη «Χεζμπολάχ», διότι έχει καλύτερο εξοπλισμό από τη «Χαμάς», ικανό να πλήξει τέτοιου είδους εγκαταστάσεις. Και τόσο στις ΗΠΑ όσο και στα εμιράτα αντιλαμβάνονται ότι με την εμπόλεμη ζώνη σε έξαρση κανείς δεν θα επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια, με τις σουνιτικές και τις σιιτικές οργανώσεις να θέλουν να διαλύσουν τις συμφωνίες αυτές, που έγιναν με πολύ κόπο. Με τον αριθμό των νεκρών να αυξάνεται ραγδαία, με θύματα χιλιάδες αμάχους και ακόμα περισσότερους τραυματίες, με ομήρους υπό κράτηση, είναι πολύ δύσκολο να προχωρήσουν πολιτικά τέτοιες συνεργατικές ενεργειακές επενδύσεις. Αυτό, όμως, δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Τον περασμένο Αύγουστο, η γαλλική Total εγκατέστησε το πρώτο της γεωτρύπανο στα ανοιχτά των ακτών του Λιβάνου, πολύ κοντά στο Ισραήλ, με σκοπό να ξεκινήσει γεωτρήσεις.

Ο Λίβανος, μετά την καταστροφική έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού, βρίσκεται σε οικονομική κρίση, με τη φτώχεια να καλπάζει και το νόμισμά του να έχει υποτιμηθεί κατά 97% από τότε... Η επένδυση θα έφερνε έσοδα στον Λίβανο από την Total, την ιταλική ENI και την κρατική Qatar Energy, που συμμετέχουν στην κοινοπραξία. Για να ανοίξει ο δρόμος της εκμετάλλευσης του κοιτάσματος, προέκυψε με ισχυρή παρέμβαση των ΗΠΑ η ιστορική συμφωνία Λιβάνου-Ισραήλ για την ΑΟΖ. Κι αυτό, όμως, το επενδυτικό σχέδιο διατρέχει κίνδυνο διακοπής του.

Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε τους αγωγούς που φέρνουν πετρέλαιο μέσω Τουρκίας από την κουρδικό Βόρειο Ιράκ, τη Μοσούλη και το Κιρκούκ, καθώς και αέριο από το Αζερμπαϊτζάν (Μπακού). Οι αγωγοί καταλήγουν στο λιμάνι Τσεϊχάν, κοντά στη Συρία. Ας μην ξεχνάμε και τις εγκαταστάσεις στο αιγυπτιακό κοίτασμα Ζορ, όπου επενδυτές είναι μεγάλοι ευρωπαϊκοί και ρωσικοί όμιλοι. Ούτε τη συμφωνία Ισραήλ-Αιγύπτου για εισαγωγές-εξαγωγές φυσικού αερίου.

Τέλος, στην ίδια περιοχή βρίσκονται και τα κοιτάσματα της Κύπρου, αλλά και το υπό ανέγερση (ρωσικής κατασκευής) πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου. Ας προσθέσουμε στην εικόνα και τα κινητά διυλιστήρια πετρελαίου της Συρίας, τα δύο του Ισραήλ και τα διυλιστήρια της Αιγύπτου. Κι όσο φεύγουμε από τη Μεσόγειο προς τον Περσικό τόσο χειροτερεύουν τα πράγματα από άποψη ασφάλειας επενδύσεων σε κοιτάσματα, έρευνες και υποδομές. Κινεζικές, ρωσικές, αγγλικές, αμερικανικές, γαλλικές, ασιατικές έως και λατινοαμερικανικές εταιρείες έχουν ενεργή παρουσία, ειδικά στο Ιράκ. Και, βεβαίως, παραδοσιακά οι μεγάλοι παίκτες έχουν επενδύσεις στις μοναρχίες του Κόλπου. Το κλίμα είχε αρχίσει να βελτιώνεται στην Υεμένη λόγω εξομάλυνσης των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας-Ιράν, αλλά και των «Συμφωνιών του Αβραάμ»...


*Δημοσιεύτηκε στα «Παραπολιτικά»