Υπάρχουν δύο απλές ερωτήσεις που κανείς δεν έχει κάνει: 1. Θα χρειαζόταν η Ελλάδα πρώτα να ανακηρύξει και μετά να οριοθετήσει την ΑΟΖ της, εάν γνώριζε ότι δεν υπάρχει ούτε μία σταγόνα υδρογονανθράκων στις θάλασσές της; 2. Γιατί να ασχοληθούμε με το θέμα της ΑΟΖ, όταν η υφαλοκρηπίδα θα μπορούσε να λύσει αντίστοιχα ζητήματα;

Οι εξίσου απλές απαντήσεις συνοψίζονται στα ακόλουθα: Και βέβαια θα χρειαζόταν η ανακήρυξη της ΑΟΖ. Πάνω απ’ όλα, η ΑΟΖ της Ελλάδας είναι τα θαλάσσια σύνορά της και πρέπει να την υπερασπιζόμαστε, όπως υπερασπιζόμαστε τα ηπειρωτικά μας σύνορα. Η ΑΟΖ δεν περιλαμβάνει μόνο τον βυθό της υφαλοκρηπίδας, αλλά και άλλα σημαντικά στοιχεία, όπως αυτά της αλιείας, της ρύπανσης του περιβάλλοντος και της παραγωγής ενέργειας από τα ύδατα, τα ρεύματα και τους ανέμους.

Η πλειονότητα των κρατών που ανακήρυξαν ΑΟΖ δεν έχουν ούτε μία σταγόνα υδρογονανθράκων, αλλά την ανακήρυξαν για να προστατέψουν την αλιεία τους. Επίσης, τη δεκαετία του 1980 η τότε Σοβιετική Ενωση, η Τουρκία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία οριοθέτησαν την ΑΟΖ της Μαύρης Θάλασσας χωρίς καν να γνωρίζουν εάν αυτή είχε κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Το ίδιο έκαναν και δύο κράτη της Μεσογείου, η Αίγυπτος και το Μαρόκο, χωρίς να τους απασχολεί αρχικά εάν υπήρχαν υδρογονάνθρακες στην περιοχή τους.

Υπάρχουν, όμως, και μερικά αμείλικτα ερωτήματα που απαντούν στα παραπάνω, καθώς φαίνεται ότι οι οπαδοί της υφαλοκρηπίδας δεν ενδιαφέρονται να προφυλάξουν τους Ελληνες ψαράδες από τους Τούρκους ψαράδες και από το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό, που τους παρενοχλεί στο Αιγαίο. Δεν αντιλαμβάνονται ότι, όταν ο Θεόδωρος Καρυώτης, πριν από τριάντα δύο χρόνια, αντιλήφθηκε την αξία της ΑΟΖ και άρχισε να γράφει και να επιμένει, παρόλο που όλοι τον αγνοούσαν, δεν έγραψε για πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Στα γραπτά του ανέφερε ότι η ΑΟΖ δεν περιλαμβάνει μόνο τον βυθό των θαλασσών, αλλά και την αλιεία, την αιολική ενέργεια και το περιβάλλον.

Πού βρίσκονταν όλοι οι οπαδοί της υφαλοκρηπίδας, ακαδημαϊκοί και δημοσιογράφοι, όταν το 2004 ο Τάσσος Παπαδόπουλος ανακήρυξε την ΑΟΖ; Επρεπε να παρέμβουν τότε και να του πουν: «Κύριε Πρόεδρε, γιατί ασχολείστε με την ΑΟΖ; Πετρέλαιο δεν θέλετε να βρείτε; Αυτό, κύριε Πρόεδρε, βρίσκεται στην υφαλοκρηπίδα και όχι στην ΑΟΖ». Πολύ αργότερα έπρεπε βέβαια να παρέμβουν, όταν οι Ισραηλινοί και οι Κύπριοι σκέφτονταν να κάνουν οριοθέτηση της ΑΟΖ, μιας και θέλανε να αρχίσουν έρευνες για υδρογονάνθρακες, και να τους πουν: «Είστε άσχετοι, γιατί, για να βρείτε τον ορυκτό σας πλούτο, πρέπει να κάνετε οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και όχι ΑΟΖ!». Είναι οι ίδιοι που όχι μόνο αγνοούν την αξία της ΑΟΖ, αλλά προσπαθούν να μας πείσουν ότι το Ισραήλ και η Κύπρος κακώς έκαναν οριοθέτηση της ΑΟΖ και ότι έχουν απεμπολήσει τα εθνικά τους συμφέροντα, μιας και αγνόησαν την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Είναι ξεκάθαρο σε όλους ότι η οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στην Κύπρο και στο Ισραήλ αποτελεί μια σημαντική οριοθέτηση, αλλά ότι ταυτόχρονα τα κράτη αυτά έχουν προχωρήσει σε θαλάσσιες έρευνες για την εξεύρεση πετρελαίου και φυσικού αερίου και δεν σχεδιάζουν να οριοθετήσουν την υφαλοκρηπίδα τους.

Εκείνο που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι το γεγονός ότι οι ακαδημαϊκοί και οι δημοσιογράφοι που είναι οπαδοί της υφαλοκρηπίδας έμμεσα επικροτούν τη θέση της Τουρκίας, η οποία επιμένει ότι η υφαλοκρηπίδα είναι το ζητούμενο και για πάνω από τριάντα χρόνια τώρα εξακολουθεί να συζητά με την Ελλάδα το θέμα της υφαλοκρηπίδας και να μη θέλει να συζητήσει το θέμα της ΑΟΖ. Πώς ξεχνάνε ότι η Τουρκία δεν υπέγραψε και δεν επικύρωσε τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, λόγω της ύπαρξης της ΑΟΖ; Εδώ, βέβαια, πρέπει να αναφέρουμε κάτι που δεν είναι γνωστό, ότι το Ισραήλ είναι το μοναδικό κράτος που έχει οριοθετήσει ΑΟΖ χωρίς πρώτα να την ανακηρύξει. Το Δίκαιο της Θάλασσας δεν έχει κάποιο άρθρο που να προβλέπει αυτή τη θέση. Αλλά έχει γραφτεί ότι: «Η δικαιοδοσία στην ΑΟΖ μπορεί μόνο να εξασκηθεί με τον όρο ότι έχει προηγουμένως δημιουργηθεί με βάση τους νόμους του παράκτιου κράτους. Αυτός ο όρος αναφορικά με τη δημιουργία της είναι απολύτως αναγκαίος. Χωρίς αυτόν, το παράκτιο κράτος δεν διαθέτει ΑΟΖ (διαθέτει βέβαια πάντα υφαλοκρηπίδα)». [The concept of the Exclusive Economic Ζone (ΕΕΖ), International Union for Conservation of Nature, 25 Οκτωβρίου 2012].

Στην πραγματικότητα, ήταν μια ερμηνεία του Αρθρου 77 της Σύμβασης, με την οποία μπορούσε κάποιος να βγάλει το συμπέρασμα ότι, για να υφίσταται και να διαθέτει κυριαρχικά δικαιώματα, μια ΑΟΖ πρέπει πρώτα να έχει δημιουργηθεί. Το Αρθρο 77 του UNCLOS αναφέρει: «Τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους πάνω στην υφαλοκρηπίδα δεν εξαρτώνται από μια εκφρασμένη ανακήρυξη». Κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα καταβάλλεται από ορισμένους μια συστηματική προσπάθεια να μειωθεί η αξία της ΑΟΖ, επιδιώκοντας, μάλιστα, να μας πείσουν ότι αυτή δεν αποτελεί παρά «μόδα». Με σκοπιμότητα παραλείπουν, βέβαια, να αναφέρουν ότι εδώ και μερικά χρόνια κανένα κράτος δεν έχει προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ζητώντας μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, αλλά ζητώντας ταυτόχρονα και την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Ετσι, έχει ξεκινήσει μια έντονη συζήτηση για το θέμα της ΑΟΖ και ξαφνικά έχουν αρχίσει να εμφανίζονται και φανατικοί εχθροί της, αυτόκλητοι εμπειρογνώμονες του κρίσιμου αυτού εθνικού θέματος, οι οποίοι συζητούν με μεγάλη άνεση ένα επιστημονικό θέμα, χωρίς, βέβαια, να έχουν καν μελετήσει τα απαραίτητα κείμενα.

Το κύριο πρόβλημα της Ελλάδας στην ελληνοτουρκική διένεξη είναι ξεκάθαρα η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία δεν έχει αλλάξει καθόλου τα τελευταία τριάντα χρόνια. Οι Αμερικανοί, από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι τον Αντώνη Σαμαρά, παίζουν το ίδιο τραγούδι στο βιολί τους, λέγοντας στις ελληνικές κυβερνήσεις ότι δεν πρέπει να κάνουν μια μονομερή ανακήρυξη ΑΟΖ χωρίς να τα βρουν με την Τουρκία, παριστάνοντας ότι δεν γνωρίζουν πως η ανακήρυξη ΑΟΖ είναι πάντα μια μονομερής πράξη, όπως ακριβώς έκαναν και αυτοί το 1983.

Μια από τις πιο σημαντικές δηλώσεις, από αμερικανικής πλευράς, έγινε στις 27 Ιουλίου 2011 από τον βοηθό υπουργό Εξωτερικών Φίλιπ Γκόρντον, ο οποίος σε συνάντησή του με δημοσιογράφους στην Αθήνα έκανε ξεκάθαρα την απαράδεκτη δήλωση: «Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να αποφεύγονται μονομερή βήματα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν τα δικαιώματα των χωρών για την ανακήρυξη Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών, αλλά... δεν νομίζουμε ότι θα ήταν προς το συμφέρον της Ελλάδας να το πράξει χωρίς πλήρη συνεργασία με τους γείτονές της, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης».

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά