Από θύματα, θύτες σε μια λωρίδα γης - Mέρος 2ο
Άρθρο γνώμης
Η βιβλική ιστοριογραφία συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωση μιας εθνικής συνείδησης, επιβεβαιώνοντας τη σύνδεση με τη «Γη του Ισραήλ»
Κατά τη διάρκεια των μακρών αιώνων της μουσουλμανικής κυριαρχίας στην Παλαιστίνη, οι ισλαμιστές ηγέτες ενεργούσαν άλλοτε ως βάναυσοι καταπιεστές και άλλοτε ως ήπιοι δυνάστες. Οταν, όμως, οι χριστιανοί σταυροφόροι κατέλαβαν την Ιερουσαλήμ, δολοφόνησαν κάθε Εβραίο που ζούσε εκεί. Η συνείδηση ότι ζούσαν στην εξορία ήταν κοινή για τους Εβραίους σε όλον τον κόσμο. H άνοδος του σιωνισμού στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν ένα νέο πολιτικό κίνημα στην εβραϊκή ζωή. O Τέοντορ Χερτσλ (1860-1904) ήταν αυτός που μετέτρεψε τον σιωνισμό σε διεθνές κίνημα, καθώς είχε εμμονή με το όραμα ενός ανανεωμένου εβραϊκού κράτους.
Κατά τα πρώτα χρόνια της σιωνιστικής του δραστηριότητας, ο Χερτσλ ανάλωσε το μεγαλύτερο μέρος των προσπαθειών του στο να εξασφαλίσει την υποστήριξη του σουλτάνου της Τουρκίας, o οποίος ήλεγχε τότε την Παλαιστίνη, καθώς και του σημαντικότερου υποστηρικτή του σουλτάνου στην Ευρώπη, του Γερμανού Κάιζερ. Επειτα από αρκετά χρόνια άκαρπων διαπραγματεύσεων, οι προσπάθειές του μετατοπίστηκαν προς την Αγγλία, η οποία αποδείχθηκε διορατική. Το 1917, δεκατρία χρόνια μετά τον θάνατο του Χερτσλ, η Αγγλία απέσπασε τον έλεγχο της Παλαιστίνης από την Τουρκία και εξέδωσε τη Διακήρυξη Μπάλφουρ για μια εβραϊκή πατρίδα στην Παλαιστίνη. Η Βασιλεία της Ελβετίας, όπου έγινε το πρώτο σιωνιστικό συνέδριο, το 1897, δεν είχε ποτέ εβραϊκό πληθυσμό μεγαλύτερο από μερικές χιλιάδες. Αλλά στη Γερμανία, που τότε ήταν το σημαντικότερο κέντρο της εβραϊκής ζωής στη Δυτική Ευρώπη, οι ηγετικές μορφές του εβραϊσμού δεν ήθελαν να έχουν καμία σχέση με τον Χερτσλ ή το κίνημά του.
Στο ετήσιο σιωνιστικό συνέδριο που έγινε το 1903 ο Χερτσλ, απογοητευμένος από την άρνηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων να ιδρυθεί κράτος στην Παλαιστίνη, φαίνεται να δέχθηκε την προσφορά μεγάλων εκτάσεων γης από τους Βρετανούς στην Ουγκάντα, που ήταν τότε αποικία τους. Ομως, στην πρόταση αντέδρασαν πολλοί αντιπρόσωποι, ιδιαίτερα εκείνοι που εκπροσωπούσαν τους διωκόμενους Εβραίους της Ρωσίας, και τον αμφισβήτησαν. Παρά τις αντιδράσεις κι έπειτα από πολλές ώρες έντονης συζήτησης, η πλειοψηφία των αντιπροσώπων αποφάσισε να σταλεί μια εβραϊκή αντιπροσωπεία στην Ουγκάντα, για να εξετάσει τον χώρο. Με λίγα λόγια, αν η πρόταση του Χερτσλ είχε περάσει, η εβραϊκή πατρίδα σήμερα θα μπορούσε να είναι η Ουγκάντα και όχι το Ισραήλ.
Τελικά, στα τέλη της δεκαετίας του ’40, μετά τη συστηματική σφαγή των Εβραίων στην Ευρώπη από το Γ’ Ράιχ, ο κόσμος δικαίως έβλεπε το Ισραήλ ως το καταφύγιο των διωκόμενων και των εκτοπισμένων. Μια ευρεία δημόσια συμπάθεια που επικράτησε για τους επιζήσαντες από το Ολοκαύτωμα συνετέλεσε στη δημιουργία ενός κράτους στα εδάφη της Βρετανικής Εντολής της Παλαιστίνης (γι’ αυτούς, του αρχαίου Ισραήλ), το οποίο θα ήταν ασφαλής παράδεισος γι’ αυτούς. Το 1950, το ισραηλινό Κοινοβούλιο (η Κνεσέτ) πέρασε τον Νόμο της Επιστροφής, που έδινε αυτόματα δικαιώματα στους Εβραίους και τους απογόνους τους όσον αφορά την παραμονή και την ισραηλινή υπηκοότητα. Επρόκειτο για τον πρώτο Βασικό Νόμο, που προσέδιδε νομική υπόσταση σε αυτό που είχε αναγγείλει η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, ορίζοντας: «Κάθε Εβραίος έχει το δικαίωμα να έρθει σε αυτήν τη χώρα ως ολέχ (παλιννοστών), εκτός αν: α) εμπλέκεται σε δραστηριότητα που κατευθύνεται εναντίον του εβραϊκού λαού ή β) είναι πιθανόν να θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία ή την ασφάλεια του κράτους». Τη δεκαετία του ’50, εξαιτίας της αραβο-ισραηλινής σύγκρουσης, εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίοι που ζούσαν σε αραβικές χώρες μετανάστευσαν στο Ισραήλ, φέρνοντας μαζί με τα λιγοστά τους υπάρχοντα και τις ποικίλες αραβικές τους κουλτούρες.
Ομως, ο Νόμος της Επιστροφής δεν αρκούσε για να καταστήσει το Ισραήλ «ασφαλή παράδεισο» για τους διωκόμενους στο παρελθόν, διότι ήταν άμεσο παράγωγο μιας εθνικιστικής κοσμοθεωρίας, σχεδιασμένης να παράσχει «μια νομική βάση για την ιδέα ότι το κράτος του Ισραήλ ανήκει στους απανταχού Εβραίους», όπως αναφέρει ο Σλόμο Σαντ (αυστριακής καταγωγής Ισραηλινός μετασιωνιστής ιστορικός και σοσιαλιστής) στο βιβλίο του με τίτλο «Πώς επινοήθηκαν οι Εβραίοι». Οπως διακήρυττε ο Μπεν Γκουριόν: «Αυτό δεν είναι ένα εβραϊκό κράτος μόνο επειδή οι περισσότεροι κάτοικοί του είναι Εβραίοι. Είναι ένα κράτος για τους Εβραίους, όπου κι αν βρίσκονται, και για όποιον Εβραίο επιθυμεί να έρθει εδώ». Κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών του Ισραήλ, όλες οι διανοητικές ελίτ βοήθησαν στη θεμελίωση της ιδεολογικής τριάδας «Βίβλος - Εθνος - Γη του Ισραήλ» και η Βίβλος κατέστη ο παράγοντας-κλειδί στη διαμόρφωση του «αναγεννημένου» κράτους. Η βιβλική ιστοριογραφία συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωση μιας εθνικής συνείδησης, επιβεβαιώνοντας τη σύνδεση με τη «Γη του Ισραήλ». Με τη σταδιακή, παγκοσμίως μοναδική ταύτιση κράτους-έθνους και θρησκείας ολοκληρώθηκε η μετάλλαξη του αρχικού, σοσιαλιστικού, σιωνισμού στην ακραία νεοφιλελεύθερη εθνικιστική εκδοχή, που εκφράζει σήμερα ο Νετανιάχου. Μια συνέχεια του ριζοσπαστικού σιωνισμού, που δίνει προτεραιότητα στον Στρατό και στις μυστικές υπηρεσίες, κρατάει αδιάλλακτη στάση στο Παλαιστινιακό και προωθεί τους εποικισμούς μαζί με την καταστολή.
Σήμερα, το κόμμα Λικούντ του Νετανιάχου και οι ακροδεξιοί συνεργάτες του υποστηρίζουν τη μονολιθική κυριαρχία του Ισραήλ σε όλα τα ιστορικά εβραϊκά εδάφη, αρνούμενο τη λύση δύο κρατών με τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους. Οι βαθιές ρίζες του Λικούντ είναι στον ακραίο εθνικισμό των οργανώσεων «Λεχί» και «Ιργκούν», που οραματίζονταν ένα ολοκληρωτικό εθνικιστικό κράτος, βασισμένο στην «αιματολογική καθαρότητα» των Εβραίων. Η σιωνιστική οργάνωση «Λεχί» («Μαχητές της ελευθερίας για το Ισραήλ») ιδρύθηκε από τον Εβραίο ποιητή Αβραάμ Στερν, ο οποίος διαφωνούσε με τη μετριοπαθή στάση απέναντι στους Βρετανούς που θεωρούσε ότι ακολουθούσε o Νταβίντ Μπεν Γκουριόν, η ηγετική φυσιογνωμία στην εβραϊκή κοινότητα της Παλαιστίνης εκείνη την εποχή. Η «Λεχί» προωθούσε την αντιβρετανική τρομοκρατία και τις δολοφονίες μέσα κι έξω από το Ισραήλ αξιωματούχων Βρετανών, Αράβων, ακόμα και αντιφρονούντων Εβραίων.
H «Λεχί» είχε φθάσει να προτείνει ακόμα και συμμαχία με τη ναζιστική Γερμανία το 1941, όταν σχεδόν όλοι οι Εβραίοι συσπειρώθηκαν πίσω από τη Βρετανία για να πολεμήσουν τον ναζισμό, τον μεγαλύτερο εχθρό. Το 1948, ένα εβραϊκής ιδιοκτησίας πλοίο, φορτωμένο με τον απολύτως απαραίτητο οπλισμό και εθελοντές που πήγαιναν να πολεμήσουν στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ, δέχτηκε πυρά και βυθίστηκε. Η βύθιση του «Altalena», όπως λεγόταν το πλοίο, δεν έγινε από λάθος, αλλά με τις εντολές του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπεν Γκουριόν, ο οποίος αργότερα δήλωσε: «Ευλογημένο να είναι το όπλο που έβαλε φωτιά στο πλοίο».
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά
Κατά τα πρώτα χρόνια της σιωνιστικής του δραστηριότητας, ο Χερτσλ ανάλωσε το μεγαλύτερο μέρος των προσπαθειών του στο να εξασφαλίσει την υποστήριξη του σουλτάνου της Τουρκίας, o οποίος ήλεγχε τότε την Παλαιστίνη, καθώς και του σημαντικότερου υποστηρικτή του σουλτάνου στην Ευρώπη, του Γερμανού Κάιζερ. Επειτα από αρκετά χρόνια άκαρπων διαπραγματεύσεων, οι προσπάθειές του μετατοπίστηκαν προς την Αγγλία, η οποία αποδείχθηκε διορατική. Το 1917, δεκατρία χρόνια μετά τον θάνατο του Χερτσλ, η Αγγλία απέσπασε τον έλεγχο της Παλαιστίνης από την Τουρκία και εξέδωσε τη Διακήρυξη Μπάλφουρ για μια εβραϊκή πατρίδα στην Παλαιστίνη. Η Βασιλεία της Ελβετίας, όπου έγινε το πρώτο σιωνιστικό συνέδριο, το 1897, δεν είχε ποτέ εβραϊκό πληθυσμό μεγαλύτερο από μερικές χιλιάδες. Αλλά στη Γερμανία, που τότε ήταν το σημαντικότερο κέντρο της εβραϊκής ζωής στη Δυτική Ευρώπη, οι ηγετικές μορφές του εβραϊσμού δεν ήθελαν να έχουν καμία σχέση με τον Χερτσλ ή το κίνημά του.
Στο ετήσιο σιωνιστικό συνέδριο που έγινε το 1903 ο Χερτσλ, απογοητευμένος από την άρνηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων να ιδρυθεί κράτος στην Παλαιστίνη, φαίνεται να δέχθηκε την προσφορά μεγάλων εκτάσεων γης από τους Βρετανούς στην Ουγκάντα, που ήταν τότε αποικία τους. Ομως, στην πρόταση αντέδρασαν πολλοί αντιπρόσωποι, ιδιαίτερα εκείνοι που εκπροσωπούσαν τους διωκόμενους Εβραίους της Ρωσίας, και τον αμφισβήτησαν. Παρά τις αντιδράσεις κι έπειτα από πολλές ώρες έντονης συζήτησης, η πλειοψηφία των αντιπροσώπων αποφάσισε να σταλεί μια εβραϊκή αντιπροσωπεία στην Ουγκάντα, για να εξετάσει τον χώρο. Με λίγα λόγια, αν η πρόταση του Χερτσλ είχε περάσει, η εβραϊκή πατρίδα σήμερα θα μπορούσε να είναι η Ουγκάντα και όχι το Ισραήλ.
Τελικά, στα τέλη της δεκαετίας του ’40, μετά τη συστηματική σφαγή των Εβραίων στην Ευρώπη από το Γ’ Ράιχ, ο κόσμος δικαίως έβλεπε το Ισραήλ ως το καταφύγιο των διωκόμενων και των εκτοπισμένων. Μια ευρεία δημόσια συμπάθεια που επικράτησε για τους επιζήσαντες από το Ολοκαύτωμα συνετέλεσε στη δημιουργία ενός κράτους στα εδάφη της Βρετανικής Εντολής της Παλαιστίνης (γι’ αυτούς, του αρχαίου Ισραήλ), το οποίο θα ήταν ασφαλής παράδεισος γι’ αυτούς. Το 1950, το ισραηλινό Κοινοβούλιο (η Κνεσέτ) πέρασε τον Νόμο της Επιστροφής, που έδινε αυτόματα δικαιώματα στους Εβραίους και τους απογόνους τους όσον αφορά την παραμονή και την ισραηλινή υπηκοότητα. Επρόκειτο για τον πρώτο Βασικό Νόμο, που προσέδιδε νομική υπόσταση σε αυτό που είχε αναγγείλει η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, ορίζοντας: «Κάθε Εβραίος έχει το δικαίωμα να έρθει σε αυτήν τη χώρα ως ολέχ (παλιννοστών), εκτός αν: α) εμπλέκεται σε δραστηριότητα που κατευθύνεται εναντίον του εβραϊκού λαού ή β) είναι πιθανόν να θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία ή την ασφάλεια του κράτους». Τη δεκαετία του ’50, εξαιτίας της αραβο-ισραηλινής σύγκρουσης, εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίοι που ζούσαν σε αραβικές χώρες μετανάστευσαν στο Ισραήλ, φέρνοντας μαζί με τα λιγοστά τους υπάρχοντα και τις ποικίλες αραβικές τους κουλτούρες.
Ομως, ο Νόμος της Επιστροφής δεν αρκούσε για να καταστήσει το Ισραήλ «ασφαλή παράδεισο» για τους διωκόμενους στο παρελθόν, διότι ήταν άμεσο παράγωγο μιας εθνικιστικής κοσμοθεωρίας, σχεδιασμένης να παράσχει «μια νομική βάση για την ιδέα ότι το κράτος του Ισραήλ ανήκει στους απανταχού Εβραίους», όπως αναφέρει ο Σλόμο Σαντ (αυστριακής καταγωγής Ισραηλινός μετασιωνιστής ιστορικός και σοσιαλιστής) στο βιβλίο του με τίτλο «Πώς επινοήθηκαν οι Εβραίοι». Οπως διακήρυττε ο Μπεν Γκουριόν: «Αυτό δεν είναι ένα εβραϊκό κράτος μόνο επειδή οι περισσότεροι κάτοικοί του είναι Εβραίοι. Είναι ένα κράτος για τους Εβραίους, όπου κι αν βρίσκονται, και για όποιον Εβραίο επιθυμεί να έρθει εδώ». Κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών του Ισραήλ, όλες οι διανοητικές ελίτ βοήθησαν στη θεμελίωση της ιδεολογικής τριάδας «Βίβλος - Εθνος - Γη του Ισραήλ» και η Βίβλος κατέστη ο παράγοντας-κλειδί στη διαμόρφωση του «αναγεννημένου» κράτους. Η βιβλική ιστοριογραφία συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωση μιας εθνικής συνείδησης, επιβεβαιώνοντας τη σύνδεση με τη «Γη του Ισραήλ». Με τη σταδιακή, παγκοσμίως μοναδική ταύτιση κράτους-έθνους και θρησκείας ολοκληρώθηκε η μετάλλαξη του αρχικού, σοσιαλιστικού, σιωνισμού στην ακραία νεοφιλελεύθερη εθνικιστική εκδοχή, που εκφράζει σήμερα ο Νετανιάχου. Μια συνέχεια του ριζοσπαστικού σιωνισμού, που δίνει προτεραιότητα στον Στρατό και στις μυστικές υπηρεσίες, κρατάει αδιάλλακτη στάση στο Παλαιστινιακό και προωθεί τους εποικισμούς μαζί με την καταστολή.
Σήμερα, το κόμμα Λικούντ του Νετανιάχου και οι ακροδεξιοί συνεργάτες του υποστηρίζουν τη μονολιθική κυριαρχία του Ισραήλ σε όλα τα ιστορικά εβραϊκά εδάφη, αρνούμενο τη λύση δύο κρατών με τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους. Οι βαθιές ρίζες του Λικούντ είναι στον ακραίο εθνικισμό των οργανώσεων «Λεχί» και «Ιργκούν», που οραματίζονταν ένα ολοκληρωτικό εθνικιστικό κράτος, βασισμένο στην «αιματολογική καθαρότητα» των Εβραίων. Η σιωνιστική οργάνωση «Λεχί» («Μαχητές της ελευθερίας για το Ισραήλ») ιδρύθηκε από τον Εβραίο ποιητή Αβραάμ Στερν, ο οποίος διαφωνούσε με τη μετριοπαθή στάση απέναντι στους Βρετανούς που θεωρούσε ότι ακολουθούσε o Νταβίντ Μπεν Γκουριόν, η ηγετική φυσιογνωμία στην εβραϊκή κοινότητα της Παλαιστίνης εκείνη την εποχή. Η «Λεχί» προωθούσε την αντιβρετανική τρομοκρατία και τις δολοφονίες μέσα κι έξω από το Ισραήλ αξιωματούχων Βρετανών, Αράβων, ακόμα και αντιφρονούντων Εβραίων.
H «Λεχί» είχε φθάσει να προτείνει ακόμα και συμμαχία με τη ναζιστική Γερμανία το 1941, όταν σχεδόν όλοι οι Εβραίοι συσπειρώθηκαν πίσω από τη Βρετανία για να πολεμήσουν τον ναζισμό, τον μεγαλύτερο εχθρό. Το 1948, ένα εβραϊκής ιδιοκτησίας πλοίο, φορτωμένο με τον απολύτως απαραίτητο οπλισμό και εθελοντές που πήγαιναν να πολεμήσουν στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ, δέχτηκε πυρά και βυθίστηκε. Η βύθιση του «Altalena», όπως λεγόταν το πλοίο, δεν έγινε από λάθος, αλλά με τις εντολές του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπεν Γκουριόν, ο οποίος αργότερα δήλωσε: «Ευλογημένο να είναι το όπλο που έβαλε φωτιά στο πλοίο».
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά
