Στις εκλογές της 24ης Ιουνίου η επικράτηση του Τούρκου προέδρου ήταν καθολική αναφορικά με τις προεδρικές, ενώ σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, παρά την απώλεια 19- 20 εδρών του κυβερνώντος κόμματος, AKP, η ισχυρή προεκλογική σύμπραξη με τον ακροδεξιό ηγέτη Μπαχτσελί (του κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, ΜΗP) του παρέχει ισχυρότατη κοινοβουλευτική πλειοψηφία για την εφαρμογή του προγράμματός του, βάσει του νέου, ισχυρότατου προεδρικού συστήματος διακυβέρνησης, και την υιοθέτηση των 18 και πλέον αλλαγών που ενέκρινε ο τουρκικός λαός στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου του 2017. Βάσει των νέων δεδομένων, θα ήθελα να κάνω μια σειρά επισημάνσεων.

Πρώτον

Οι επιπτώσεις της επικράτησης Ερντογάν θα είναι, πλέον, ενδυναμωμένες και πολυδιάστατες σε όλο το φάσμα των θεμάτων της εξωτερικής, αμυντικής, πολιτιστικής έως και ευρύτερης πολιτικής της Αγκυρας. Η Τουρκία θα εξακολουθήσει να διατηρεί υψηλούς τόνους και παρουσία σε θέματα Μέσης Ανατολής - Υπερκαυκασίας - Βαλκανίων - Ανατολικής Μεσογείου - Αφρικής και σε θέματα διασυμμαχικά - ενδοϊσλαμικά - καταπολέμησης της τρομοκρατίας κ.ά, ενώ θα προσπαθήσει να ενισχύσει ακόμα πιο πολύ τη θέση του στην περιοχή της Μεσοποταμίας. Εκτιμώ ότι θα εξακολουθήσει να επιδιώκει διεύρυνση της τουρκικής παρουσίας και ανατολικά του Ευφράτη στη Βόρεια και ΒΑ Συρία, κάτι που θα εξακολουθήσει να προκαλεί σοβαρούς τριγμούς στις σχέσεις του με τις ΗΠΑ. Οι αεροπορικοί και άλλοι βομβαρδισμοί κατά των Κούρδων στο βουνό Καντίλ θα συνεχίζονται, ενώ θα επεκτείνει τις 11 μικρές βάσεις που έχει εγκαταστήσει με άκρα μυστικότητα στο Ιρακινό Κουρδιστάν.

Δεύτερον. Δεν υπάρχει περίπτωση τουρκικής αποχώρησης από το ΝΑΤΟ. Η Αγκυρα κυρίως βρίσκεται σε «αντιπαράθεση» με τους Αμερικανούς και εκβιάζει καταστάσεις. Δεν έχει παρατηρηθεί μέσα στους κόλπους του ΝΑΤΟ, στη διάρκεια των τελευταίων τριών χρόνων, κάποια έντονη εσωτερική διάσταση απόψεων της Τουρκίας με τις άλλες σύμμαχες χώρες. Δεν έχει υπάρξει καμία σοβαρή διαφοροποίησή της στο Βορειοατλαντικό Συμβούλιο, στην Επιτροπή Αμυντικού Σχεδιασμού, σε θέματα πυρηνικής στρατηγικής, δομής δυνάμεων, αντιπυραυλικής άμυνας, αποστολής στρατιωτικών τμημάτων της Συμμαχίας σε άλλα σημεία του πλανήτη κ.λπ. Αντίθετα, παρατηρείται μια λογική παρουσία της Αγκυρας μέσω συμμετοχικών διαδικασιών στο Στρατηγείο Χερσαίων Δυνάμεων στη Σμύρνη, μια δυναμική αναβάθμιση του εγκεκριμένου από το ΝΑΤΟ Κέντρου Αριστείας για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας στην Αγκυρα, αλλά και στο πολυεθνικό Σώμα Ταχείας Ανάπτυξης / Αντίδρασης στην Κωνσταντινούπολη. Παράλληλα, η Τουρκία διατηρεί κανονική παρουσία στις αποστολές του ΝΑΤΟ σε Κόσοβο και Αφγανιστάν. Ο Ερντογάν έχει αποφύγει τις εντάσεις σε πολυμερή βάση. «Κοντράρεται» με τις ΗΠΑ σε διμερή θέματα, όπως και με το Βερολίνο, κάτι που είδαμε στην περίπτωση της αποχώρησης, τελικά, των γερμανικών αεροσκαφών από Ιντσιρλίκ / Αδανα. 

Τρίτον Η ισχυρή -επί του παρόντος- συμμαχία με τον Μπαχτσελί θα ενδυναμώνει παράλληλα την εσωτερική εθνικιστική ατζέντα, αφού τα δύο κόμματα συγκλίνουν στον μεγαλοϊδεατικό ρεβιζιονισμό και διατηρούν υπολογίσιμες επαφές με κράτη του ισλαμικού κόσμου, της Μέσης Ανατολής, του Καυκάσου κ.ά. Ο Ερντογάν θα επιδιώξει την εκ νέου εκλογή της Τουρκίας μέσα στα προσεχή δύο χρόνια ως μη μόνιμου μέλους του ΣΑ/ΟΗΕ και αναμένεται να τύχει υποστήριξης από τα μουσουλμανικά - αφρικανικά και ασιατικά κράτη. Αλλωστε, έχει πραγματοποιήσει πολλά ταξίδια σε Αφρική - Ασία - Λατινική Αμερική, ενώ μέσα από το G20 θα έχει την υποστήριξη κρατών, όπως του Μεξικού, της Νότιας Κορέας, της Ινδονησίας κ.ά. Προφανώς, η επί του παρόντος καλή σχέση της Αγκυρας με τη Μόσχα και το Πεκίνο θα ενισχύει κάποιες θέσεις του, ενώ σε αρκετά ζητήματα θα είναι δύσκολο για τη Δύση να τον μπλοκάρει, αφού οι εκβιαστικές τακτικές του είναι γνωστές και αρκετά επιτυχείς τα τελευταία χρόνια. Εκτιμώ ότι μέσα στη διάρκεια της νέας προεδρικής θητείας του θα προσπαθήσει να εμφανίσει ότι η χώρα του είναι στους κορυφαίους διεθνείς παράγοντες μέσα σε έναν ασταθή, πολυπολικό και ρευστό κόσμο. 

Τέταρτον

Το θέμα των Κούρδων θα εξακολουθεί να κυριαρχεί στην Τουρκία, ενώ η ικανοποιητική εμφάνιση του φυλακισμένου ηγέτη του HDP σε προεδρικό και κοινοβουλευτικό επίπεδο έδειξε αρκετά. Η εκ νέου δυναμική εμφάνιση του κόμματος στις περιοχές Χακάρι, Βαν, Ντιγιαρμπακίρ, Σιρνάκ κ.α. με υψηλά ποσοστά, αλλά και εκείνα που έλαβε σε μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα, όπως σε Αττάλεια - Αγκυρα – Κωνσταντινούπολη 
- Σμύρνη κ.α., αναμφίβολα θα έχουν σταδιακά αντίκτυπο στην εσωτερική πλευρά της χώρας. Πολλά θα κριθούν και από τις εξελίξεις στη Β. Συρία, αλλά και από τις αμερικανο-κουρδικές σχέσεις. Παρά τις εσωτερικές διαφορές τους, οι Κούρδοι εξακολουθούν να διαδραματίζουν τον δικό τους ρόλο στην ευρύτερη περιοχή. Υποστηρίζονται από το Ισραήλ, ενώ στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών στη Μεσοποταμία συνέδραμαν στις δυτικές επιχειρήσεις για την ανακατάληψη ιρακινών και συριακών πόλεων, κάτι που το λαμβάνουν υπόψη τους οι Αμερικανοί (αναφέρομαι στο χερσαίο μέρος της Συμμαχίας των 69 κρατών με την επωνυμία Ιnherent Resolve).

Πέμπτον

Τα ενεργειακά θα καθορίσουν πολλά μέσα στην προσεχή πενταετία, ειδικά στον στρατηγικής σημασίας χώρο της Ανατολικής Μεσογείου. Οι ενεργειακοί πόροι θα σχετίζονται ποικιλόμορφα με το Κυπριακό, ενώ εκτιμώ ότι -εκτός αν υπάρξουν σαρωτικές αλλαγές- η Αγκυρα θα συνεχίσει την αποσταθεροποιητική της παρουσία στην περιοχή. Οι ανταγωνισμοί θα ενταθούν, ειδικά όταν προχωρήσει σε γεωτρήσεις σε οικόπεδα (κυρίως σε μη αδειοδοτημένα) της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Το πλωτό γεωτρύπανο «Πορθητής» θα είναι η αιχμή του δόρατος της τουρκικής ενεργειακής εμπλοκής, ενώ δεν μπορεί να αποκλειστεί μια νέα σειρά εντάσεων, που μπορούν να προκαλέσουν θερμό επεισόδιο. Η Κύπρος είναι σε αδύναμη θέση και να μην περιμένει να έρθουν σε υποστήριξη των στρατιωτικών και άλλων εμφανέστατων αδυναμιών της το Τελ Αβίβ ή το Κάιρο. Και ας ληφθεί υπόψη ότι από την παρακώλυση των γεωτρήσεων στον ενεργειακό τομέα απέναντι στην ιταλική ΕΝΙ έχουν ήδη προκληθεί ανησυχίες έως και κάποιες μη εμφανείς επιπλοκές...

Έκτον

Τα τεράστια και φρενήρη εξοπλιστικά προγράμματα της Τουρκίας στη νέα εποχή Ερντογάν αναμένεται να εξελιχθούν με ακόμα πιο γρήγορους ρυθμούς, ενώ η εγχώρια παραγωγή διευρύνεται με γεωμετρική πρόοδο. Η Αγκυρα, πλέον, μέσα στα επόμενα 10 χρόνια θα κατασκευάζει σχεδόν τα πάντα, ενώ με αμείωτη ένταση θα συνεχίζονται τα συμπαραγωγικά αεροναυτικά εξοπλιστικά προγράμματα. Ειλικρινά, λυπάμαι γιατί είμαστε ουραγοί, ενώ κάποιοι ή ζουν σε παράλληλο σύμπαν ή ασυναρτησιολογούν σε ελληνικά ΜΜΕ ή δεν γνωρίζουν τις εντυπωσιακές μελλοντικές ενέργειες της Τουρκίας σε βάθος, αναφορικά με τον καθοριστικό τομέα της αμυντικής βιομηχανίας.

Έβδομον

 Πολλά, ασφαλώς, θα κριθούν στη δεύτερη προεδρική θητεία του Ερντογάν, σε ό,τι σχετίζεται με τις ΗΠΑ, και μάλιστα σε μια περίοδο αναδιάταξης των διμερών σχέσεων των Αμερικανών με πολλές χώρες. Η εντυπωσιακή πρόοδος της Τουρκίας έχει ανησυχήσει τους Ισραηλινούς, ενώ τα ισχυρά συμφέροντα των ΗΠΑ στη Μ. Ανατολή και την Αραβική Χερσόνησο προβληματίζονται από τη διείσδυση των Ρώσων και των Ιρανών. Οι ΗΠΑ δεν θέλουν με τίποτα να χάσουν τις βάσεις κατασκοπείας και αντιπυραυλικής άμυνας έως και εκείνης του Ιντσιρλίκ, αλλά η ένταση των τελευταίων δύο χρόνων έχει ενδυναμώσει τους γενικότερους προβληματισμούς. Η έκδοση του ιμάμη Γκιουλέν, που είναι ο θανάσιμος εχθρός του Τούρκου προέδρου, είναι μια επιλογή προς κάποιας μορφής αποκλιμάκωση, αλλά δεν είναι και εύκολη... στο να υλοποιηθεί. 

Όγδοον

Το Προσφυγικό είναι σε φάση ιδιαίτερα οριακή, ενώ καθορίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις δύσκολες σχέσεις της Αγκυρας με την Ευρώπη. Νέα υποτροπή δεν μπορεί να αποκλειστεί, ενώ ο σημαντικός αριθμός αντισυστημικών κυβερνήσεων σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες προσθέτει επιπρόσθετους πονοκεφάλους. Σε συνδυασμό με τις παράλληλες και ανεξέλεγκτες τάσεις στην Κεντρική Μεσόγειο, ενδέχεται να πυροδοτήσει νέες εντάσεις με απρόβλεπτες επιπτώσεις. Ας μη λησμονούμε ότι η λαθρομετανάστευση και τα προσφυγικά ρεύματα είναι ασύμμετρες απειλές και η Τουρκία έχει να διαδραματίσει κυρίαρχο ρόλο, που μπορεί να επιφέρει απερίγραπτες καταστάσεις στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με τα ενδογενή προβλήματα και τις χαοτικές διαφορές μεταξύ των μελών της... Ο Ερντογάν θα συνεχίζει να «εκβιάζει» μέσω του Προσφυγικού. 

Ένατον

Σε ό,τι αφορά το Αιγαίο και την Κύπρο, ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις. Ο Τούρκος πρόεδρος είναι βαθύτατα αναθεωρητής και νεο-οθωμανός οραματιστής. Επιδιώκει υπολογίσιμες διασυνοριακές και άλλες αλλαγές προς ανατολάς και δυσμάς. Εχει εντάξει τις ρεβιζιονιστικές θέσεις του από κοινού με τα γιγαντιαία εξοπλιστικά προγράμματα στην υπηρεσία των συμφερόντων του. Συνεπώς, η αμφισβήτηση της ελληνικής ΑΟΖ και της ελληνικότητας νησίδων και βραχονησίδων του Αιγαίου Πελάγους, η συνέχιση της αμφισβήτησης των ορίων του εναερίου χώρου μας και οι ύπουλες έως και υβριστικές κινήσεις σε βάρος μας θα συνεχιστούν. Ήταν τεράστιο το λάθος μας να αποχωρήσουμε το 1974 από το στρατιωτικό σκέλος της Ατλαντικής Συμμαχίας, γιατί στο διάστημα 1974-1980 η Τουρκία κάλυψε δικές μας αρμοδιότητες στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Εκτοτε οι τουρκικοί σχεδιασμοί και ενέργειες προκαλούν σοβαρότατα κενά στον αεροναυτικό τομέα μας και έχουν αδυνατίσει σε πολλά σημεία τις αντιδράσεις μας. Στην Κύπρο μια εφικτή και δίκαιη λύση δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα, ενώ οι τουρκικοί και τουρκοκυπριακοί σχεδιασμοί έχουν καταστεί όλο και πιο επιθετικοί και ουσιαστικά οι συνεχείς προκλήσεις των Τούρκων στην κυπριακή ΑΟΖ αποτελούν μορφή «τρίτου Αττίλα»... Η προκλητική συμπεριφορά της Αγκυρας από τη Μαρμαρίδα μέχρι τις ακτές του Λιβάνου θα συνεχισθεί, χωρίς να αποκλείω τοπικές εντάσεις και θερμές αντιδράσεις...

Δέκατον

Οι πρόσφατες τουρκικές εκλογές για την προεδρία της χώρας καθώς και για το Κοινοβούλιο θα έχουν καταλυτικές επιπτώσεις για την παρουσία της Αγκυρας στον μεσογειακό, μεσανατολικό και ευρύτερο γεωπολιτικό και γεωοικονομικό χάρτη. Μπορεί η οικονομία της χώρας να μαστίζεται από υπολογίσιμα προβλήματα, αλλά ο Ερντογάν έχει τα σχέδιά του. Οι λεκτικές εξάρσεις, οι προκλητικές ενέργειες, οι μίνι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή, οι πρόσκαιρες-αμφιλεγόμενες συμμαχίες του, η εκτενής και πολυδιάστατη προπαγανδιστική του μηχανή, η εκμετάλλευση των Τούρκων μεταναστών σε διάφορα κράτη και τα φαραωνικά έργα του στον Βόσπορο, στην Ανατολική Θράκη και στην Ανατολία θα συνεχισθούν προς το 2023, στοχεύοντας στον έναν αιώνα σύγχρονης Τουρκίας. Ως εκ τούτου, οι κίνδυνοι και οι απειλές για την Ελλάδα, την Κύπρο και τα άλλα κράτη της περιοχής θα αυξηθούν. Μέσω των πρόσφατων επιχειρήσεων του τουρκικού στρατού σε Ευφράτη και Αφρίν, οι Τούρκοι «σφυγμομετρούν» τις αντιδράσεις και τη στάση όλων των κρατών της περιοχής. Και, φυσικά, χαράσσουν τα επόμενα βήματά τους. Εκτιμώ ότι τα προσεχή χρόνια θα είναι πάρα πολύ δύσκολα για τον Ελληνισμό, ενώ η μη ύπαρξη ισχυρών και ικανών ηγετών από τη δική μας πλευρά θα χειροτερεύσει ακόμα περισσότερο τα πράγματα.