Δύο παρατηρήσεις για τον Γιάνη Βαρουφάκη
Σήμερα το βραδάκι, στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, παρουσιάζεται η ελληνική έκδοση του τελευταίου βιβλίου του Γιάνη Βαρουφάκη, για το οποίο τόση φασαρία είχε ξεσηκωθεί πριν από λίγο καιρό. Μια καταγραφή –όσο κι αν είναι προφανώς υποκειμενική– μιας ταραγμένης περιόδου, πολλαπλά κρίσιμης για τη σύγχρονη Ιστορία της χώρας και της ΕΕ, το «Ανίκητοι ηττημένοι» είναι το δίχως άλλο ένα σημαντικό βιβλίο.
Μ’ αυτή την ευκαιρία, ωστόσο, θα ήθελα να κάνω δυο παρατηρήσεις για το «φαινόμενο Βαρουφάκη». Πρώτα απ’ όλα, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον το πώς όλο το πολιτικό σκηνικό που προέκυψε μετά το ορόσημο του καλοκαιριού του 2015 ομονοεί σε ένα πράγμα: το μίσος του για τον Γιάνη Βαρουφάκη. Από τις κατηγορίες για έλλειμμα «σοβαρότητας» και τον χαρακτηρισμό του ως συγγραφέα «viper» ως τα αυθαιρέτως αυξομειούμενα δισεκατομμύρια που υποτίθεται ότι μας κόστισε ως διαπραγματευτής, σύσσωμο το πολιτικό προσωπικό, αριστερό και δεξιό, από τους εναπομείναντες ριζοσπάστες του ΣΥΡΙΖΑ ως τους ανακάμπτοντες ακροδεξιούς της ΝΔ, όλοι υπερθεματίζουν στην καταδίκη του Βαρουφάκη.
Θα πει κανείς, όλοι αυτοί έχουν βέβαια ομονοήσει σε τουλάχιστον κάτι ακόμη: το αναπόδραστο των μνημονιακών πολιτικών. Ασφαλώς. Κι εδώ είναι η όχι και τόσο δυσδιάκριτη εξήγηση του μίσους: ο άνθρωπος αυτός δεν έπαψε ποτέ να υποστηρίζει την άποψη ότι οι μνημονιακές πολιτικές είναι αδιέξοδες και καταστροφικές και να επιχειρηματολογεί ότι πρέπει να αλλάξουν. Όχι όμως φωνασκώντας και υποδυόμενος τον μαινόμενο ελλαδόψυχο γερμανομάχο.
Αυτό είναι το εκνευριστικό με τον Βαρουφάκη: δεν επικαλείται, σαν άλλους, κάποια μεταφυσική πίστη σε έναν τιμωρό λαό, του οποίου τάχατες αυτός είναι μπροστάρης. Εξακολουθεί να πιστεύει και να διακηρύσσει ότι υπάρχει μια σειρά εφαρμόσιμων πολιτικών που θα βελτίωνε τα πράγματα. Είναι, τρόπον τινά, πιο τεχνοκράτης από τους τεχνοκράτες: τους διορθώνει τα οικονομικά, τους πιάνει αδιάβαστους και τους προτείνει τι θα πρέπει να κάνουν.
Εδώ, όμως –κι αυτή είναι η δεύτερη παρατήρηση– είναι το πρόβλημα με τον Γιάνη Βαρουφάκη, που τίποτε δεν έχει να κάνει με τον εκνευρισμό που προκαλεί στους πολιτικούς: το αν θα μπορούσαν ή όχι να εφαρμοστούν άλλες πολιτικές, το αν υπάρχουν άλλες «εφαρμόσιμες» πολιτικές, δεν είναι το καθαυτό πολιτικό ζήτημα. Το καθαυτό πολιτικό ζήτημα είναι πώς φτάνουμε να έχουμε τη δυνατότητα να τις εφαρμόσουμε. Πώς κάνουμε πολιτική, δηλαδή. Τι κάνουμε; Κόμμα; Διαδήλωση; Συλλογή υπογραφών; Συνδικαλισμό; Επανάσταση;
Για να είμαι δίκαιος, δεν είναι ότι τα βάζει και κανένας άλλος μ’ αυτό το ερώτημα. Όμως, αν κανείς θέλει να κάνει πολιτική, είναι το πολιτικό πρόβλημα που πρέπει να λύσει.
Σε κάθε περίπτωση, νιώθω ευτυχής που ο Γιάνης Βαρουφάκης παραμένει ενεργός στον δημόσιο λόγο. Αν μη τι άλλο, επειδή πιστεύω ότι είναι θετικό να σου απευθύνεται κανείς πότε πότε με κάτι λίγο πιο περίπλοκο από το «είμαστε ανοιχτοί στις επενδύσεις» ή το «η Ελλάδα είναι Βενεζουέλα»...
