Η δικαίωση του… Μπόρχες
Tώρα που το θέμα έχει «κρυώσει» και μπορούμε να δούμε τα πράγματα ψυχραιμότερα, σκέφτομαι μήπως αδικήσαμε τους 106 φοιτητές του Πανεπιστημίου Πατρών.
Τώρα που το θέμα έχει «κρυώσει» και μπορούμε να δούμε τα πράγματα ψυχραιμότερα, σκέφτομαι μήπως αδικήσαμε τους 106 φοιτητές του Πανεπιστημίου Πατρών - ξέρετε, αυτούς που αντέγραψαν την ίδια εργασία. Μήπως, αντί για ομαδικό παράπτωμα, έχουμε ενώπιόν μας μια θαυμαστή μαζική ενσάρκωση των εμπνεύσεων του… Μπόρχες;
Ο Αργεντινός συγγραφέας, στο διήγημά του «Πιερ Μενάρ, συγγραφέας του Δον Κιχώτη» (που έχει -κατά σύμπτωση- μορφή δοκιμίου), παρουσίαζε τον -φανταστικό- ομώνυμο διανοούμενο, συνεργάτη των εγκυρότερων περιοδικών του Παρισιού. Ο Μενάρ, λοιπόν, αποφάσισε κάποια στιγμή να γράψει τον «Δον Κιχώτη». Όχι έναν νέο, τον «Δον Κιχώτη» του Θερβάντες. Όχι, όμως, να τον αντιγράψει. Να τον γράψει εξαρχής, αλλά ίδιον. Με τα λόγια του Μπόρχες: «Η αξιοθαύμαστη φιλοδοξία του ήταν να γεννήσει μερικές σελίδες που θα συνέπιπταν -λέξη προς λέξη, γραμμή προς γραμμή- με εκείνες του Μιγκέλ ντε Θερβάντες». Και όντως ο Μενάρ κατόρθωσε να γράψει δύο ολόκληρα κεφάλαια του «Δον Κιχώτη» καθώς και απόσπασμα από ένα ακόμη.
Δεν είναι εδώ η θέση να σταθούμε στην άποψη του Μπόρχες ότι όλα έχουν ήδη γραφεί (άρα και αυτό το κείμενο που διαβάζετε τώρα). Αν, όμως, ο ήρωάς του έγραψε κατά λέξη δυόμισι κεφάλαια του «Δον Κιχώτη», μήπως 106 σύγχρονοι Μενάρ στην Πάτρα έγραψαν κατά λέξη την ίδια άσκηση - χωρίς κανείς τους να την έχει αντιγράψει;
Μην πει κανείς ότι αυτό δεν γίνεται επειδή επρόκειτο για «δυναμικά μαθηματικά υποδείγματα». Αν μπορεί κανείς να συγγράψει κατά λέξη ολόκληρα κεφάλαια ενός αριστουργήματος της λογοτεχνίας, είναι αδύνατον να εμπνευσθούν 106 άτομα το ίδιο… «υπόδειγμα»; Ούτε είναι πρόβλημα ότι, κατά πως αναφέρθηκε, αυτή την εργασία κάποιος την είχε ήδη κάνει στο παρελθόν.
Ο Μενάρ έγραψε ξανά τον «Δον Κιχώτη» αιώνες μετά την αρχική του συγγραφή. Ακόμη και ο Μπόρχες δεν φαντάστηκε δύο άτομα να εμπνέονται ταυτόχρονα το ίδιο πρωτότυπο μυθιστόρημα - πολλώ μάλλον 106 άτομα την ίδια πρωτότυπη άσκηση. Αν το δει κανείς έτσι, το ατόπημα της ΔΑΠ δεν ήταν ότι υπερασπίστηκε τους φοιτητές, αλλά ότι, αντί για τον Μπόρχες, παρέπεμψε στη «18η Μπρυμαίρ» του Μαρξ.
«Το ξέρω πως αυτό που λέω ακούγεται παράλογο» (όπως και ο Μπόρχες είχε σημειώσει). Όταν όμως τόσοι άνθρωποι θεωρούν -ακόμη- αξιόπιστο τον Τσίπρα, ο… Μενάρ θα μας φανεί παράλογος;