"Να δοκιµάσουµε και κάποιον άλλον": το πολιτικό δόγµα των καιρών µας, που βγάζει αρχηγούς και κυβερνήσεις
Άρθρο γνώμης
Δύο παράγοντες επιδρούν καταλυτικά στις επιλογές των πολιτών. Η βαθιά επίδραση των social media και ένας σκοτεινός μηχανισμός fake news και παραπληροφόρησης
Τα παλιά χρόνια οι ιδεολογίες έπαιζαν σηµαντικό έως καθοριστικό ρόλο στη σύνθεση των κοµµάτων και την ανάδειξη ηγεσιών. Ακόµα και σήµερα χρησιµοποιούµε τις ταµπέλες «∆εξιά» ή «Αριστερά», «Σοσιαλδηµοκρατία», «Συντηρητικοί», επιχειρώντας να στεγάσουµε, κάτω από αυτές, πολιτικά σχήµατα µε... υβριδική πλέον ταυτότητα. Με το πέρασµα του χρόνου -και πολλές κρίσεις, θεσµικές και οικονοµικές, µετά- οι κοµµατικές δοµές αποσυντέθηκαν, οι ταµπέλες απαξιώθηκαν. Στην Ιταλία, οι νεότεροι δεν γνωρίζουν τι είναι Χριστιανοδηµοκρατία ή τι ήταν το πάλαι ποτέ κραταιό Κοµµουνιστικό Κόµµα Ιταλίας. Τα πρόσωπα άρχισαν να παίζουν τον καθοριστικό ή και αποκλειστικό ρόλο στα κόµµατα.
Στη ρίζα των τεκτονικών πολιτικών αλλαγών βρίσκεται η βαθιά παγκόσµια κρίση του 2008. Στη χώρα µας µετασχηµατίστηκε σε δραµατική δεκαετή κρίση χρέους, που µας έκανε φτωχότερους, µας έστειλε στον πάτο των ευρωπαϊκών δεικτών ευηµερίας και ανάπτυξης και λίγο έλειψε να µας στείλει εκτός ευρώ. Τίποτα δεν ήταν ίδιο µε πριν. Στις ΗΠΑ εκλέχτηκε «αδιαµεσολάβητα» ο πάµπλουτος (και καταχρεωµένος, ειρήσθω εν παρόδω), επί χρόνια πρωταγωνιστής των µιντιακών σόου, Ντ. Τραµπ, που επιστρέφει δριµύτερος στις φετινές προεδρικές εκλογές.
Αλλά και στην Ευρώπη, παραδοσιακά σχήµατα και γνώριµοι ηγέτες παραπαίουν ή και εξαφανίζονται από τον πολιτικό χάρτη. Στο µεταξύ, κόµµατα και σχηµατισµοί αδιαφορούν για ιδεολογίες, πολιτικά προγράµµατα και πραγµατικές λύσεις, επενδύοντας σε σχήµατα του τύπου «να πάµε µπροστά», «να µη γυρίσουµε πίσω». Εθελοτυφλούν στις επιπτώσεις που έχουν στην κοινή γνώµη οι περιφερειακοί πόλεµοι, η ακρίβεια, το Μεταναστευτικό. Την ίδια ώρα, δύο παράγοντες επιδρούν καταλυτικά στις επιλογές των πολιτών. Ο ένας είναι η βαθιά επίδραση των social media, που αναγκάζουν ακόµα και ηγέτες προηγούµενων εποχών και σχολών να επιδίδονται σε «τικ-τοκιές». Ο άλλος, ένας σκοτεινός µηχανισµός fake news και παραπληροφόρησης, που τα τελευταία χρόνια εκπορεύεται και ενισχύεται από τη Ρωσία του Πούτιν και άλλα κέντρα. Τα «άνθη του κακού» όµως δεν είναι αυτοφυή. Ευδοκιµούν και αναπτύσσονται στην πραγµατικά δύσκολη οικονοµική κατάσταση που βιώνουν εκατοµµύρια Ευρωπαίοι πολίτες, στο πολιτικό έλλειµµα της ευρωπαϊκής ηγεσίας, στον παχυδερµισµό της παντοδύναµης γραφειοκρατίας.
Κι έτσι φτάνουν πολλοί, όπως φάνηκε στις τελευταίες ευρωεκλογές, και µάλιστα νεότερων ηλικιών, να αναζητούν να δοκιµάσουν κάτι ή «κάποιον άλλον» είτε από απελπισία είτε από οργή είτε από τα αδιέξοδα που βιώνουν. Αίφνης, ενισχύονται παράγοντες της Ακροδεξιάς, όπως ο Ολλανδός Βίλντερς (φωτ.) ή ο 29χρονος γαµπρός της Μαρίν Λεπέν, Μπαρντελά, ο οποίος παρεµπιπτόντως κάνει µεγάλη καριέρα στα social του τύπου «είµαι ένας από εσάς», ή ο πρώην ποδοσφαιριστής και παρ’ ολίγον παπάς Αντρέ Βεντούρα, επικεφαλής του ακροδεξιού Chega, που ενισχύεται στην Πορτογαλία. Στη Γερµανία, το κόµµα της κ. Wagenknecht, αριστερής προέλευσης αλλά µε σκληρή αντιµεταναστευτική ατζέντα, πήρε από το πουθενά 6,2% και 6 έδρες, την ώρα που η «µητρική» Die Linke καταποντιζόταν µε 2,7% και 3 έδρες. Για την Κύπρο και τον 24χρονο influencer Φειδία τα γνωρίζετε ήδη...
Η συνταγή «να δοκιµάσουµε και κάποιον άλλον» δεν µπορούσε να µην έχει εφαρµογή και στη χώρα µας. Μόνο που και αυτό γίνεται µε... ντόπια συστατικά. ∆ύο είναι τα πρόσφατα παραδείγµατα. Το ένα αφορά την αλλαγή ηγεσίας στον ΣΥΡΙΖΑ, µετά την περσινή εκλογική συντριβή και την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα. Στις εκλογές «από τη βάση» -κανόνας εκλογής πλέον στη χώρα µας για όλα τα κόµµατα- πολλοί προσήλθαν πρώτη φορά να ψηφίσουν, αφού έγιναν µέλη του ΣΥΡΙΖΑ έναντι συνδροµής 2 ευρώ. Η εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη ήταν κεραυνός εν αιθρία όχι µόνο για τα ιστορικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ -συµπεριλαµβανοµένου και του πρώην προέδρου του- αλλά για το σύνολο του πολιτικού συστήµατος. Σε δεύτερη φάση, ενόψει ευρωεκλογών, η όποια προγραµµατική ατζέντα υποκαταστάθηκε από την υπερπροβολή του προέδρου στα social και τις τηλεοράσεις. Το περιεχόµενο του «Γεια σας, µε λένε Στέφανο και έχω κάτι να σας πω» παραµένει ζητούµενο.
Το περασµένο φθινόπωρο, στον ∆ήµο Αθηναίων έγινε η µεγάλη έκπληξη. Το φαβορί, ο Κ. Μπακογιάννης, ηττήθηκε στον δεύτερο γύρο των εκλογών από το αουτσάιντερ, Χάρη ∆ούκα, που στον πρώτο γύρο είχε µόλις 14,2%. Καθηγητής Πολυτεχνείου, µε ελάχιστα πολιτικά «ένσηµα» -υπεύθυνος τοµέα Ενέργειας του ΠΑΣΟΚ από το τέλος του 2022- βρέθηκε στον δηµαρχιακό θώκο, υποσχόµενος µεταξύ άλλων και πτώση κατά 5 βαθµούς Κελσίου της θερµοκρασίας στο καµίνι της πρωτεύουσας. Οµως αίφνης, µετά τη µέτρια επίδοση του ΠΑΣΟΚ στις ευρωεκλογές, και καθώς άνοιγε η συζήτηση για πιθανή διαδοχή στην προεδρία του κόµµατος, ο Χάρης ∆ούκας εµφανίζεται στο προσκήνιο ως πιθανός αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ή και της Κεντροαριστεράς, µόλις έξι µήνες µετά την ανάληψη των καθηκόντων του ως δηµάρχου.
Ήρθαν για να µείνουν; Θα το δείξουν ο χρόνος, τα Συνέδρια και οι... κάλπες. Είναι η ελληνική εκδοχή του «να δοκιµάσουµε κάποιον άλλον»; Θα δείξει. Βέβαια, ανάµεσα στην υπάρχουσα πολιτική τάξη και τους επίδοξους πρωταγωνιστές νέας κοπής µεσολαβεί ο παράγοντας «κανένας», όπως έδειξε η θηριώδης αποχή από τις ευρωεκλογές. Αλλά στην πολιτική τίποτα δεν είναι θέσφατο.
*Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή στις 23 Ιουνίου
Στη ρίζα των τεκτονικών πολιτικών αλλαγών βρίσκεται η βαθιά παγκόσµια κρίση του 2008. Στη χώρα µας µετασχηµατίστηκε σε δραµατική δεκαετή κρίση χρέους, που µας έκανε φτωχότερους, µας έστειλε στον πάτο των ευρωπαϊκών δεικτών ευηµερίας και ανάπτυξης και λίγο έλειψε να µας στείλει εκτός ευρώ. Τίποτα δεν ήταν ίδιο µε πριν. Στις ΗΠΑ εκλέχτηκε «αδιαµεσολάβητα» ο πάµπλουτος (και καταχρεωµένος, ειρήσθω εν παρόδω), επί χρόνια πρωταγωνιστής των µιντιακών σόου, Ντ. Τραµπ, που επιστρέφει δριµύτερος στις φετινές προεδρικές εκλογές.
Αλλά και στην Ευρώπη, παραδοσιακά σχήµατα και γνώριµοι ηγέτες παραπαίουν ή και εξαφανίζονται από τον πολιτικό χάρτη. Στο µεταξύ, κόµµατα και σχηµατισµοί αδιαφορούν για ιδεολογίες, πολιτικά προγράµµατα και πραγµατικές λύσεις, επενδύοντας σε σχήµατα του τύπου «να πάµε µπροστά», «να µη γυρίσουµε πίσω». Εθελοτυφλούν στις επιπτώσεις που έχουν στην κοινή γνώµη οι περιφερειακοί πόλεµοι, η ακρίβεια, το Μεταναστευτικό. Την ίδια ώρα, δύο παράγοντες επιδρούν καταλυτικά στις επιλογές των πολιτών. Ο ένας είναι η βαθιά επίδραση των social media, που αναγκάζουν ακόµα και ηγέτες προηγούµενων εποχών και σχολών να επιδίδονται σε «τικ-τοκιές». Ο άλλος, ένας σκοτεινός µηχανισµός fake news και παραπληροφόρησης, που τα τελευταία χρόνια εκπορεύεται και ενισχύεται από τη Ρωσία του Πούτιν και άλλα κέντρα. Τα «άνθη του κακού» όµως δεν είναι αυτοφυή. Ευδοκιµούν και αναπτύσσονται στην πραγµατικά δύσκολη οικονοµική κατάσταση που βιώνουν εκατοµµύρια Ευρωπαίοι πολίτες, στο πολιτικό έλλειµµα της ευρωπαϊκής ηγεσίας, στον παχυδερµισµό της παντοδύναµης γραφειοκρατίας.
Κι έτσι φτάνουν πολλοί, όπως φάνηκε στις τελευταίες ευρωεκλογές, και µάλιστα νεότερων ηλικιών, να αναζητούν να δοκιµάσουν κάτι ή «κάποιον άλλον» είτε από απελπισία είτε από οργή είτε από τα αδιέξοδα που βιώνουν. Αίφνης, ενισχύονται παράγοντες της Ακροδεξιάς, όπως ο Ολλανδός Βίλντερς (φωτ.) ή ο 29χρονος γαµπρός της Μαρίν Λεπέν, Μπαρντελά, ο οποίος παρεµπιπτόντως κάνει µεγάλη καριέρα στα social του τύπου «είµαι ένας από εσάς», ή ο πρώην ποδοσφαιριστής και παρ’ ολίγον παπάς Αντρέ Βεντούρα, επικεφαλής του ακροδεξιού Chega, που ενισχύεται στην Πορτογαλία. Στη Γερµανία, το κόµµα της κ. Wagenknecht, αριστερής προέλευσης αλλά µε σκληρή αντιµεταναστευτική ατζέντα, πήρε από το πουθενά 6,2% και 6 έδρες, την ώρα που η «µητρική» Die Linke καταποντιζόταν µε 2,7% και 3 έδρες. Για την Κύπρο και τον 24χρονο influencer Φειδία τα γνωρίζετε ήδη...
Η συνταγή «να δοκιµάσουµε και κάποιον άλλον» δεν µπορούσε να µην έχει εφαρµογή και στη χώρα µας. Μόνο που και αυτό γίνεται µε... ντόπια συστατικά. ∆ύο είναι τα πρόσφατα παραδείγµατα. Το ένα αφορά την αλλαγή ηγεσίας στον ΣΥΡΙΖΑ, µετά την περσινή εκλογική συντριβή και την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα. Στις εκλογές «από τη βάση» -κανόνας εκλογής πλέον στη χώρα µας για όλα τα κόµµατα- πολλοί προσήλθαν πρώτη φορά να ψηφίσουν, αφού έγιναν µέλη του ΣΥΡΙΖΑ έναντι συνδροµής 2 ευρώ. Η εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη ήταν κεραυνός εν αιθρία όχι µόνο για τα ιστορικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ -συµπεριλαµβανοµένου και του πρώην προέδρου του- αλλά για το σύνολο του πολιτικού συστήµατος. Σε δεύτερη φάση, ενόψει ευρωεκλογών, η όποια προγραµµατική ατζέντα υποκαταστάθηκε από την υπερπροβολή του προέδρου στα social και τις τηλεοράσεις. Το περιεχόµενο του «Γεια σας, µε λένε Στέφανο και έχω κάτι να σας πω» παραµένει ζητούµενο.
Το περασµένο φθινόπωρο, στον ∆ήµο Αθηναίων έγινε η µεγάλη έκπληξη. Το φαβορί, ο Κ. Μπακογιάννης, ηττήθηκε στον δεύτερο γύρο των εκλογών από το αουτσάιντερ, Χάρη ∆ούκα, που στον πρώτο γύρο είχε µόλις 14,2%. Καθηγητής Πολυτεχνείου, µε ελάχιστα πολιτικά «ένσηµα» -υπεύθυνος τοµέα Ενέργειας του ΠΑΣΟΚ από το τέλος του 2022- βρέθηκε στον δηµαρχιακό θώκο, υποσχόµενος µεταξύ άλλων και πτώση κατά 5 βαθµούς Κελσίου της θερµοκρασίας στο καµίνι της πρωτεύουσας. Οµως αίφνης, µετά τη µέτρια επίδοση του ΠΑΣΟΚ στις ευρωεκλογές, και καθώς άνοιγε η συζήτηση για πιθανή διαδοχή στην προεδρία του κόµµατος, ο Χάρης ∆ούκας εµφανίζεται στο προσκήνιο ως πιθανός αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ή και της Κεντροαριστεράς, µόλις έξι µήνες µετά την ανάληψη των καθηκόντων του ως δηµάρχου.
Ήρθαν για να µείνουν; Θα το δείξουν ο χρόνος, τα Συνέδρια και οι... κάλπες. Είναι η ελληνική εκδοχή του «να δοκιµάσουµε κάποιον άλλον»; Θα δείξει. Βέβαια, ανάµεσα στην υπάρχουσα πολιτική τάξη και τους επίδοξους πρωταγωνιστές νέας κοπής µεσολαβεί ο παράγοντας «κανένας», όπως έδειξε η θηριώδης αποχή από τις ευρωεκλογές. Αλλά στην πολιτική τίποτα δεν είναι θέσφατο.
*Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή στις 23 Ιουνίου