Η σύγκληση της... σύγκλισης, τα αλλεπάλληλα θρίλερ και η ανάσταση νεκρών στο τοπίο των Μέσων Ενηµέρωσης
Άρθρο γνώμης
Το πρόβλημα της κακοποίησης της γλώσσας μας αναπαράγεται και με την εμφάνιση και τη χρήση νέων Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας
Η σύγκληση της Κεντρικής Επιτροπής θα κρίνει τη σύγκλιση των δυνάµεων της Αριστεράς; Ή µήπως η σύγκλιση της Κεντρικής Επιτροπής θα κρίνει τη σύγκληση των δυνάµεων της Αριστεράς; Η σύγχυση για τη σωστή χρήση των δύο όρων είναι ευθέως ανάλογη των διεργασιών που συντελούνται αυτήν την περίοδο στα δύο µεγαλύτερα κόµµατα της αντιπολίτευσης. Οσο πιο εντατικές και αβέβαιες είναι αυτές τόσο πιο µεγάλο το µπέρδεµα. Το λάθος το συναντάς ξανά και ξανά σε κείµενα και αναλύσεις σε sites, σε συνοδευτικούς τίτλους τηλεοπτικών ρεπορτάζ. Είναι ένα επαναλαµβανόµενο λάθος, ένα σύµπτωµα που φανερώνει την αδιαφορία πολλών δηµοσιογράφων να εµπεδώσουν τη σωστή χρήση τους. Είναι ένα ιδιότυπο βαρόµετρο στα κενά χρήσης της γλώσσας µας.
Βεβαίως δεν είναι υποχρεωµένος κάποιος να διδαχθεί το µάθηµα της ετυµολογίας για να ανακαλύψει τη ρίζα του λάθους, ότι η σύγκληση προέρχεται από το συγκαλώ και η σύγκλιση από το συγκλίνω. Θα ήταν βεβαίως σωτήριο για έναν που φιλοδοξεί τα δικά του κείµενα να διαβαστούν από χιλιάδες αναγνώστες.
Ακόµη και σε εφηµερίδες, που επιβιώνουν µε την ψυχή στο στόµα, εκπλήσσεται κανείς µε τις... καραµπόλες που βγάζουν µάτι. «Και σαν πρώτα αντριωµένη» ήταν ο πρωτοσέλιδος τίτλος αθλητικής εφηµερίδας, που στην απόπειρά της να εξυµνήσει την υπερπροσπάθεια της εθνικής οµάδας µπάσκετ, στα προηµιτελικά, άλλαξε τα φώτα στον ∆ιονύσιο Σολωµό. Με την ευκαιρία, τα σχόλια για την παραποίηση του προφορικού λόγου από ορισµένους συναδέλφους που περιέγραψαν ολυµπιακά αγωνίσµατα ακόµη δίνουν και παίρνουν.
Ας αφήσουµε κάποιους που τόλµησαν να χρησιµοποιήσουν τα αγγλικά τους για να πάρουν συνεντεύξεις από πρωταθλητές µας. «The duty is OK until now» ανοίγει τη συζήτηση µε τον Γουόκαπ συνάδελφος, αφήνοντάς µας να ψάχνουµε τι σόι ιδιωµατισµός είναι αυτός, άγνωστος και σε δασκάλους της Αγγλικής.
Το πρόβληµα της κακοποίησης της γλώσσας µας αναπαράγεται και µε την εµφάνιση και τη χρήση νέων Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Σε συνέντευξη του Νίκου Ανδρουλάκη σε ιστοσελίδα, ο κεντρικός τίτλος είναι: «Η Νέα ∆ηµοκρατία το 2009 χρεοκόπησε την οικονοµία της χώρας και σήµερα τους θεσµούς της». Στην πραγµατικότητα, αυτά που χρεοκοπούν είναι η οικονοµία και οι θεσµοί, µε βάση την ορθή χρήση του ρήµατος. Υπάρχει και το µαρτύριο της σταγόνας, στην έκφραση µε το ποτήρι. Αυτό που ξεχειλίζει είναι το ποτήρι και όχι η σταγόνα. Αυτό δεν µας εµποδίζει να κάνουµε κατάχρηση της έκφρασης «η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι», αντί του «η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει». Είναι λίγο... σιδηρόδροµος, αλλά δεν είναι το σωστό; Ξεχειλίζουν τα ποτάµια, οι λίµνες, αλλά όχι οι σταγόνες που πέφτουν αργά και βασανιστικά...
Μία άλλη ενδηµική νόσος του επαγγέλµατος είναι η κατάχρηση του όρου «θρίλερ». Αυτό συµβαίνει εδώ και χρόνια στην τηλεόραση, όµως και οι ιστοσελίδες δεν το βάζουν κάτω. Θρίλερ η εξαφάνιση, θρίλερ η αναζήτηση, θρίλερ στην παράταση, θρίλερ µε τις τιµές του ρεύµατος, θρίλερ µε το πότε θα χτυπήσει το Ιράν το Ισραήλ και πάει λέγοντας. Βέβαια, είναι στιγµές που για µια έκτακτη είδηση προσφεύγεις σε κλισέ για να προλάβεις τον χρόνο. Αλλά είναι, παράλληλα, και η εύκολη λύση, η παραίτηση να βρεις κάτι εναλλακτικό για να µην εξοµοιώνονται, στο τέλος της ηµέρας, τα ασήµαντα µε τα πραγµατικά δράµατα στη ζωή.
Αφήνω για το τέλος την... ανάσταση νεκρών που επιχειρούν πολλά ηλεκτρονικά Μέσα Ενηµέρωσης. Πρόκειται για έναν τίτλο-καραµέλα, που εµφανίζεται συνήθως σε θάνατο ενός προβεβληµένου προσώπου: «Εφυγε» από τη ζωή. Γιατί τα εισαγωγικά; Μήπως έτσι δεν υπονοείται ότι αυτός που έφυγε από τη ζωή δεν έφυγε στην πραγµατικότητα, αλλά ζει ανάµεσά µας; Μακάβριο, µα επαναλαµβανόµενο...
∆εχόµαστε καθηµερινά ένα σφυροκόπηµα ασυνταξίας και ανορθογραφίας. Οι δηµοσιογράφοι είναι οι µεσάζοντες, πολλές φορές, για την αναπαραγωγή των ατελειών που όµως έχουν αποδέκτες τους τούς τηλεθεατές, τους αναγνώστες των ιστοσελίδων και των social media. Πώς διορθώνεται το κακό; Οχι πως πολλοί συνάδελφοι της γενιάς µας δεν τα έκαναν µαντάρα στη χρήση της γλώσσας. Αλλά στις εφηµερίδες υπήρχε πάντα -και υπάρχει ακόµα και σήµερα- τµήµα διορθωτών, που συµµάζευε τα ασυµµάζευτα. Αποτελούνταν από εξαιρετικά καταρτισµένους συναδέλφους, τους είχαµε όλοι σε υπόληψη. Σήµερα, κάνουν βήµατα στην κατεύθυνση αυτή και ορισµένες ιστοσελίδες ενηµερωτικού χαρακτήρα. Αλλά οι διορθωτές είναι µια λύση, όχι η λύση.
Η προσπάθεια του κάθε δηµοσιογράφου να βρει τρόπους για να καλύψει τα κενά που κουβαλάει από το εκπαιδευτικό µας σύστηµα είναι το κλειδί της επιτυχίας. ∆εν µπορεί απόφοιτος τµήµατος Μέσων Επικοινωνίας σε πανεπιστηµιακό ίδρυµα να µπαίνει στο παιχνίδι της ενηµέρωσης, χωρίς να διακρίνει το «τι κάνετε;» από το «τι κάνεται;». Σε κάθε περίπτωση, δεν γίνεται να αρκείται κάποιος από τους συναδέλφους µας σε αυτά που αποκτά µε την εµπειρία στο επάγγελµα και να βολεύεται. Ο Τεντόγλου πήρε το χρυσό, αλλά δήλωσε «δεν τα πήγα καλά», «θα ήθελα κάτι παραπάνω». Το αίσθηµα αυτάρκειας είναι το µεγαλύτερο εµπόδιο για τη βελτίωση των δικών µας επιδόσεων. Κι ας µη µου πει κάποιος ότι αυτά είναι ψιλά -και όχι... ψηλά- γράµµατα...