Το ανεξήγητο σασπένς µε τα κινητά, η πλήξη στις σχολικές αίθουσες και η έκρηξη της βίας
Άρθρο γνώμης
Δεν θα ήταν ελπιδοφόρο σημάδι αν η διανόηση του τόπου αυτού έδινε βάρος στο τι πρέπει πραγματικά να γίνει για τη δημιουργική επιστροφή στα θρανία;
Η απαγόρευση των κινητών στις αίθουσες άναψε µια σπίθα ενδιαφέροντος στους βαριεστηµένους µαθητές, ένα αντίδοτο για τις πληκτικές πρώτες µέρες στη σχολική αίθουσα. Αλλοι αναζήτησαν τρόπους παράνοµης επικοινωνίας, π.χ. µε δεύτερο κινητό. Αλλοι, µε αφορµή την εξαγγελία για φωριαµούς, όπου θα κλειδώνονται τα κινητά, φοβούνται κύµα κλοπών και υποκλοπών από τους επιτήδειους. Οι πιο πολλοί βαριούνται και περιµένουν να χτυπήσει το κουδούνι για να τελειώσει το µαρτύριο της στέρησης του smartphone. Κάποιοι µαθητές, δυστυχώς, απειλούν µε θράσος καθηγητές ότι «θα τους σπάσουν τα µούτρα». Να δούµε φέτος αν οι πατροπαράδοτες καταλήψεις θα συµπεριλάβουν κάποιο αίτηµα για τα κινητά...
Και καθώς το όλο σύστηµα προσπαθεί να συνέλθει από το σοκ της στέρησης κινητών στις σχολικές αίθουσες, η υπόλοιπη µη εκπαιδευτική δραστηριότητα συνεχίζεται απρόσκοπτα. Αρχή µε το βαρυφορτωµένο πρόγραµµα εκτός σχολείου: φροντιστήρια, ξένες γλώσσες -µπορεί και τα δύο ταυτόχρονα-, χορός, πολεµικές τέχνες, µπάσκετ αποµυζούν µεγάλες ποσότητες ενέργειας των µαθητών, εκτός σχολείου εννοείται. Ιδιαίτερη η δοκιµασία των µαθητών των τάξεων του Λυκείου.
Στον ελεύθερο χρόνο -κυρίως τα Σαββατοκύριακα- τα apps, τα διαδραστικά παιχνίδια στον computer, τσιγάρο, η trap µουσική στις γειτονιές, ουσίες και βεβαίως η κατάχρηση του κινητού, τα ατελείωτα SMS που στερούνται στην τάξη, οι γκρίζες παρέες... Κάπου εδώ εισβάλλουν στις σχολικές αίθουσες η πλήξη και η βία. Πήρε δηµοσιότητα ο ξυλοδαρµός της 14χρονης στη Γλυφάδα, µε τις γύρω παρέες να παρακολουθούν αµέτοχες. ∆εν είναι το µόνο περιστατικό... Αλλά βγήκε στο φως ένα από τα πιο απεχθή.
Σχετικά µε τα αίτια της επίθεσης, η εκπρόσωπος της ΕΛ.ΑΣ. δήλωσε: «Είναι ασήµαντες οι αφορµές σε όλα τα περιστατικά... ∆υστυχώς, βλέπουµε έντονα κάποια περιστατικά µε το άνοιγµα των σχολείων». Στον πυρήνα του προβλήµατος παραµένει το ερώτηµα: Τι γίνεται µέσα στα σχολεία; Τι είναι αυτό που ωθεί εφήβους να επιδίδονται σε βιαιότητες «δι’ ασήµαντον αφορµήν»; Γιατί όλοι διαπιστώνουν το αδειανό πουκάµισο και όλοι, µα όλοι αδιαφορούν: πολιτεία, καθηγητές, γονείς, µαθητές;
Το πρόβληµα δεν είναι καινούργιο ούτε µόνο «ελληνικό». Οι αστοχίες του συστήµατος υπονοµεύουν την ανάγκη η εκπαιδευτική διαδικασία να διαµορφώνει ολοκληρωµένους χαρακτήρες. Κακά τα ψέµατα, οι πιθανότητες λιγοστεύουν χρόνο µε τον χρόνο, είναι αντιστρόφως ανάλογες µε τα φαινόµενα κενότητας στις αίθουσες και βίας εντός και εκτός σχολείου. «Το δυτικό εκπαιδευτικό σύστηµα έχει µπει εδώ και είκοσι χρόνια σε φάση επιταχυνόµενης διάλυσης».
Αυτά έγραφε ο Κορνήλιος Καστοριάδης στα τέλη της δεκαετίας του ’90! Και πώς προσδιόριζε το βασικό σύµπτωµα της κρίσης; Η αναφορά του µας καταπλήσσει για το σήµερα και για τα δικά µας: «Ούτε οι µαθητές ούτε οι δάσκαλοι ενδιαφέρονται πια γι’ αυτό που συµβαίνει µέσα στο σχολείο σαν τέτοιο και οι µετέχοντες δεν επενδύουν πια στην παιδεία ως παιδεία.
Για τους εκπαιδευτικούς έχει γίνει αγγαρεία προς το ζην, ενώ για τους µαθητές, για τους οποίους έχει πάψει να είναι το µοναδικό άνοιγµα προς τον εξωοικογενειακό κόσµο και οι οποίοι δεν έχουν ακόµα την απαιτούµενη ηλικία (ή ψυχική δοµή) ώστε να µπορούν να τη δουν ως εργαλειακή επένδυση (ολοένα προβληµατικότερης άλλωστε αποδοτικότητας), έχει καταντήσει µια βαρετή υποχρέωση. Με δυο λόγια, το ζητούµενο είναι η απόκτηση ενός ‘‘χαρτιού’’ που θα επιτρέπει την άσκηση ενός επαγγέλµατος (εφόσον βρει κανείς δουλειά)» (Κορνήλιος Καστοριάδης, «Η άνοδος της ασηµαντότητας», Εκδόσεις Υψιλον). Αν µπορεί να σηµειωθεί κάτι, σχεδόν 30 χρόνια µετά, είναι πως η διάλυση του εκπαιδευτικού συστήµατος στην Ελλάδα έχει ήδη λάβει µόνιµα παραµορφωτικά χαρακτηριστικά.
Και παίζουν πολλοί παράγοντες. Η αδιαφορία της οικογένειας, η αφασία πολλών εκπαιδευτικών, που πλέον δεν υπηρετούν το µοντέλο της αναντίρρητης αυθεντίας. Η απόλυτη κυριαρχία του καταναλωτισµού. Η αίσθηση ότι οι µεγαλύτεροι έχουν βολευτεί και η σχεδόν βεβαιότητά τους ότι το µέλλον τους προδιαγράφεται δυσοίωνο. Η αποδυνάµωση συλλογικών δραστηριοτήτων, πολιτικών, πολιτισµικών, θρησκευτικών. Η περιθωριοποίηση κινηµάτων που κάποτε ενέπνεαν τις νεότερες γενιές. Η γραφειοκρατική µετάλλαξη των κοµµάτων και η αποξένωσή τους από τη «βάση».
Το λυκόφως στα αισθήµατα αλληλεγγύης και συλλογικότητας µέσα στις σχολικές αίθουσες, µε µοναδικό καταφύγιο για πολλούς τον ατοµισµό. Η θυσία του µοντέρνου στον µοντερνισµό. Η έκπτωση της αξίας µιας ευρύτερης µόρφωσης και σύγχρονης γνώσης µέσα στο σχολείο. Πώς θα ξεφύγουµε απ’ όλα αυτά; Μήπως πλέον δεν αρκεί να κοπιάζουν τα πολιτικά κόµµατα να συνθέτουν µεγαλόπνοες προτάσεις για εκπαιδευτική µεταρρύθµιση, χωρίς αντίκρισµα στην πραγµατική ζωή; Μήπως αυτό το κενό που υπάρχει καλύπτεται µε µια υπερτροφική συζήτηση για τα κινητά, τις µονοήµερες αποβολές στο τάδε σχολείο, το τι σκαρφίζονται οι µαθητές για να αποκαταστήσουν την ψηφιακή τους αυτοπραγµάτωση µέσω του smartphone -όλα αυτά µε την απαραίτητη µιντιακή υποστήριξη;
∆εν θα ήταν ελπιδοφόρο σηµάδι αν η διανόηση του τόπου αυτού έδινε βάρος στο τι πρέπει πραγµατικά να γίνει για τη δηµιουργική επιστροφή στα θρανία; ∆εν θα άξιζε να αναζητήσει το πολιτικό σύστηµα σηµεία συναίνεσης και συνέχειας στις ασκούµενες ή αναγκαίες εκπαιδευτικές επιλογές; Υπάρχει δρόµος για µια εκπαιδευτική ανάταξη ή µήπως η πορεία που ακολουθούµε παθητικά, µοιρολατρικά είναι πια µη αντιστρεπτή;
Και καθώς το όλο σύστηµα προσπαθεί να συνέλθει από το σοκ της στέρησης κινητών στις σχολικές αίθουσες, η υπόλοιπη µη εκπαιδευτική δραστηριότητα συνεχίζεται απρόσκοπτα. Αρχή µε το βαρυφορτωµένο πρόγραµµα εκτός σχολείου: φροντιστήρια, ξένες γλώσσες -µπορεί και τα δύο ταυτόχρονα-, χορός, πολεµικές τέχνες, µπάσκετ αποµυζούν µεγάλες ποσότητες ενέργειας των µαθητών, εκτός σχολείου εννοείται. Ιδιαίτερη η δοκιµασία των µαθητών των τάξεων του Λυκείου.
Στον ελεύθερο χρόνο -κυρίως τα Σαββατοκύριακα- τα apps, τα διαδραστικά παιχνίδια στον computer, τσιγάρο, η trap µουσική στις γειτονιές, ουσίες και βεβαίως η κατάχρηση του κινητού, τα ατελείωτα SMS που στερούνται στην τάξη, οι γκρίζες παρέες... Κάπου εδώ εισβάλλουν στις σχολικές αίθουσες η πλήξη και η βία. Πήρε δηµοσιότητα ο ξυλοδαρµός της 14χρονης στη Γλυφάδα, µε τις γύρω παρέες να παρακολουθούν αµέτοχες. ∆εν είναι το µόνο περιστατικό... Αλλά βγήκε στο φως ένα από τα πιο απεχθή.
Σχετικά µε τα αίτια της επίθεσης, η εκπρόσωπος της ΕΛ.ΑΣ. δήλωσε: «Είναι ασήµαντες οι αφορµές σε όλα τα περιστατικά... ∆υστυχώς, βλέπουµε έντονα κάποια περιστατικά µε το άνοιγµα των σχολείων». Στον πυρήνα του προβλήµατος παραµένει το ερώτηµα: Τι γίνεται µέσα στα σχολεία; Τι είναι αυτό που ωθεί εφήβους να επιδίδονται σε βιαιότητες «δι’ ασήµαντον αφορµήν»; Γιατί όλοι διαπιστώνουν το αδειανό πουκάµισο και όλοι, µα όλοι αδιαφορούν: πολιτεία, καθηγητές, γονείς, µαθητές;
Το πρόβληµα δεν είναι καινούργιο ούτε µόνο «ελληνικό». Οι αστοχίες του συστήµατος υπονοµεύουν την ανάγκη η εκπαιδευτική διαδικασία να διαµορφώνει ολοκληρωµένους χαρακτήρες. Κακά τα ψέµατα, οι πιθανότητες λιγοστεύουν χρόνο µε τον χρόνο, είναι αντιστρόφως ανάλογες µε τα φαινόµενα κενότητας στις αίθουσες και βίας εντός και εκτός σχολείου. «Το δυτικό εκπαιδευτικό σύστηµα έχει µπει εδώ και είκοσι χρόνια σε φάση επιταχυνόµενης διάλυσης».
Αυτά έγραφε ο Κορνήλιος Καστοριάδης στα τέλη της δεκαετίας του ’90! Και πώς προσδιόριζε το βασικό σύµπτωµα της κρίσης; Η αναφορά του µας καταπλήσσει για το σήµερα και για τα δικά µας: «Ούτε οι µαθητές ούτε οι δάσκαλοι ενδιαφέρονται πια γι’ αυτό που συµβαίνει µέσα στο σχολείο σαν τέτοιο και οι µετέχοντες δεν επενδύουν πια στην παιδεία ως παιδεία.
Για τους εκπαιδευτικούς έχει γίνει αγγαρεία προς το ζην, ενώ για τους µαθητές, για τους οποίους έχει πάψει να είναι το µοναδικό άνοιγµα προς τον εξωοικογενειακό κόσµο και οι οποίοι δεν έχουν ακόµα την απαιτούµενη ηλικία (ή ψυχική δοµή) ώστε να µπορούν να τη δουν ως εργαλειακή επένδυση (ολοένα προβληµατικότερης άλλωστε αποδοτικότητας), έχει καταντήσει µια βαρετή υποχρέωση. Με δυο λόγια, το ζητούµενο είναι η απόκτηση ενός ‘‘χαρτιού’’ που θα επιτρέπει την άσκηση ενός επαγγέλµατος (εφόσον βρει κανείς δουλειά)» (Κορνήλιος Καστοριάδης, «Η άνοδος της ασηµαντότητας», Εκδόσεις Υψιλον). Αν µπορεί να σηµειωθεί κάτι, σχεδόν 30 χρόνια µετά, είναι πως η διάλυση του εκπαιδευτικού συστήµατος στην Ελλάδα έχει ήδη λάβει µόνιµα παραµορφωτικά χαρακτηριστικά.
Και παίζουν πολλοί παράγοντες. Η αδιαφορία της οικογένειας, η αφασία πολλών εκπαιδευτικών, που πλέον δεν υπηρετούν το µοντέλο της αναντίρρητης αυθεντίας. Η απόλυτη κυριαρχία του καταναλωτισµού. Η αίσθηση ότι οι µεγαλύτεροι έχουν βολευτεί και η σχεδόν βεβαιότητά τους ότι το µέλλον τους προδιαγράφεται δυσοίωνο. Η αποδυνάµωση συλλογικών δραστηριοτήτων, πολιτικών, πολιτισµικών, θρησκευτικών. Η περιθωριοποίηση κινηµάτων που κάποτε ενέπνεαν τις νεότερες γενιές. Η γραφειοκρατική µετάλλαξη των κοµµάτων και η αποξένωσή τους από τη «βάση».
Το λυκόφως στα αισθήµατα αλληλεγγύης και συλλογικότητας µέσα στις σχολικές αίθουσες, µε µοναδικό καταφύγιο για πολλούς τον ατοµισµό. Η θυσία του µοντέρνου στον µοντερνισµό. Η έκπτωση της αξίας µιας ευρύτερης µόρφωσης και σύγχρονης γνώσης µέσα στο σχολείο. Πώς θα ξεφύγουµε απ’ όλα αυτά; Μήπως πλέον δεν αρκεί να κοπιάζουν τα πολιτικά κόµµατα να συνθέτουν µεγαλόπνοες προτάσεις για εκπαιδευτική µεταρρύθµιση, χωρίς αντίκρισµα στην πραγµατική ζωή; Μήπως αυτό το κενό που υπάρχει καλύπτεται µε µια υπερτροφική συζήτηση για τα κινητά, τις µονοήµερες αποβολές στο τάδε σχολείο, το τι σκαρφίζονται οι µαθητές για να αποκαταστήσουν την ψηφιακή τους αυτοπραγµάτωση µέσω του smartphone -όλα αυτά µε την απαραίτητη µιντιακή υποστήριξη;
∆εν θα ήταν ελπιδοφόρο σηµάδι αν η διανόηση του τόπου αυτού έδινε βάρος στο τι πρέπει πραγµατικά να γίνει για τη δηµιουργική επιστροφή στα θρανία; ∆εν θα άξιζε να αναζητήσει το πολιτικό σύστηµα σηµεία συναίνεσης και συνέχειας στις ασκούµενες ή αναγκαίες εκπαιδευτικές επιλογές; Υπάρχει δρόµος για µια εκπαιδευτική ανάταξη ή µήπως η πορεία που ακολουθούµε παθητικά, µοιρολατρικά είναι πια µη αντιστρεπτή;
*Δημοσιεύτηκε στην «Κυριακάτικη Απογευματινή»
