Η λαϊκή (και όχι πια κοµµατική) βάση µίλησε την πρώτη Κυριακή στις εκλογές για την ανάδειξη νέου προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Τη δεύτερη Κυριακή γράφεται η δεύτερη και τελική πράξη της εκλογής, µε τη συµµετοχή λιγότερων κατά τα φαινόµενα από τους 300.000 που προσήλθαν στις κάλπες πριν από µια εβδοµάδα. Τα φώτα σιγά σιγά θα σβήσουν, ο νέος πρόεδρος -και το ΠΑΣΟΚ συνολικά- θα τραβήξει την ανηφόρα, τον δύσβατο δρόµο για το τι και πώς θα πορευθεί, µε ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει, αν έχει κυβερνητική προοπτική ή όχι, αν θα γίνει πόλος έλξης για την ανασύσταση της Κεντροαριστεράς ή όχι - και πολλά άλλα συνακόλουθα διλήµµατα, µερικά από τα οποία είναι δύσκολο να απαντηθούν. Ωστόσο, θα επιµείνουµε σε ένα: Τελικά η προσφυγή στον λαό για την ανάδειξη προέδρου στα κόµµατα είναι το φάρµακο που δίνει πόντους συνολικά στο πολιτικό µας σύστηµα; Είναι η λυδία λίθος ώστε ένα κόµµα να επαναπροσδιοριστεί µε σύγχρονους όρους στο πολιτικό στερέωµα;

Ηδη οι αµεσοδηµοκρατικές και αδιαµεσολάβητες εκλογές προέδρου «από τα κάτω», που καθιερώθηκαν το 2004 από τον Γιώργο Παπανδρέου, για να υιοθετηθούν τόσο από τη Ν.∆. όσο και από το ΠΑΣΟΚ, δέχονται κύµατα κριτικών αντιρρήσεων. Ακόµα και αν αποδεχθεί κάποιος το θετικό φορτίο από αυτήν τη διαδικασία, χρειάζονται επειγόντως διορθώσεις και αναθεωρήσεις για να αποτραπούν διαλυτικά φαινόµενα, στο όνοµα της «λαϊκής συµµετοχής».

Από τις δραµατικές εξελίξεις αυτοδιάλυσης του ΣΥΡΙΖΑ µέχρι και τις εκλογές «πολιτικού πολιτισµού» στο ΠΑΣΟΚ µπορούµε να κάνουµε ορισµένες βασικές επισηµάνσεις:
  • Πόσο πιο κάτω µπορεί να πάει ο πήχυς για τη συµµετοχή σε µια εσωκοµµατική εκλογική διαδικασία; Στα 2 ευρώ; Στα 3 ευρώ; Γιατί και την περασµένη Κυριακή είναι κοινό µυστικό πως κάποιοι προσήλθαν να κάνουν την επιλογή τους µε αυτά τα... διόδια. Ανάλογη προσέλευση είχαµε και στις περσινές εκλογές (των 2 ευρώ) στον ΣΥΡΙΖΑ, µε την ανάδειξη του έκπτωτου, πλέον, προέδρου Κασσελάκη. Πέραν αυτού ουδέν;
  • Με ποια κριτήρια ψηφίζουν οι «εκτός ΠΑΣΟΚ» στην πράσινη κάλπη - ο Γ. Κύρτσος µετά το ψαράκι του στα Καµένα Βούρλα πάει να ψηφίσει για πρόεδρο; Και δεν είναι οι επώνυµοι οι µόνοι... Είναι κοινό µυστικό πως κάποιοι και από άλλους πολιτικούς ή και κοµµατικούς χώρους προσήλθαν, άλλος για να ψηφίσει τον Χ υποψήφιο, που κατά τη γνώµη του φλερτάρει µε τον ΣΥΡΙΖΑ, άλλος τον Ψ υποψήφιο, που δεν αποκλείει συµπράξεις στο µέλλον µε τη Ν.∆. Αυτό που δεν βγάζει νόηµα είναι πώς µπορεί να επιτευχθεί η σύνθεση µιας τόσο ετερόκλητης συµµετοχής.
  • Τα χάσµατα εντός των κοµµάτων δεν γεφυρώνονται, παρά την προσφυγή στη βάση. Στον ΣΥΡΙΖΑ, µετά τις ανοιχτές εκλογές, φτάσαµε στον ανηλεή αγώνα µέχρις εσχάτων ανάµεσα στους Kasselistas του Stefanos και τους «87 πραξικοπηµατίες». Στο ΠΑΣΟΚ αναδείχθηκε ένα χάσµα -που προϋπήρχε- ανάµεσα στην «εκσυγχρονιστική» ψήφο στα αστικά κέντρα και την πιο «παραδοσιακά κοµµατική» στην περιφέρεια.
  • Από τις διαδικασίες αυτές είναι χαρακτηριστική η απροθυµία προσέλευσης των νεότερων ηλικιών. Μικρό έως αναιµικό είναι το ενδιαφέρον και έχουµε ένα ρεύµα µη συµµετοχής, το οποίο, αν µη τι άλλο, θα πρέπει να προβληµατίσει τις κοµµατικές ηγεσίες. Κυριαρχία των social media, µηδενισµός και γενικευµένη αµφισβήτηση, βίαιες συµπεριφορές κάνουν την ενασχόληση των νέων µε την πολιτική µια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Το ρεύµα της αποστασιοποίησης, ακόµα και αποστροφής, έρχεται να προστεθεί στη γενικότερη τάση αποχής από τα πολιτικά δρώµενα, όπως καταγράφτηκε στις ευρωεκλογές αλλά και τις τρέχουσες δηµοσκοπήσεις.
∆εν θα θέλαµε να µηδενίσουµε τις εσωκοµµατικές εκλογές, όπως αυτές διεξάγονται. Αλλωστε δεν είναι λίγο να προσέρχονται στην πράσινη κάλπη γύρω στους 300.000 πολίτες -δείγµα ότι υπάρχει σφυγµός στα µεγαλύτερα κόµµατα, παρά τα προβλήµατα. Κατά τη γνώµη µου ωστόσο η πιο ενδιαφέρουσα παράµετρος από τις εκλογές του ΠΑΣΟΚ είναι ότι πλέον λογαριάζει λάθος όποιος ποντάρει στην πάλαι ποτέ διαχωριστική γραµµή ∆εξιάς - Αντιδεξιάς. Για το τοπίο στον ΣΥΡΙΖΑ -όπου όπως προαναφέραµε οι εσωκοµµατικές εκλογές δεν έλυσαν, αλλά όξυναν τα προβλήµατα ηγεσίαςείναι φανερό πως η κρίση είναι συνάρτηση της ήττας του λαϊκισµού, όπως αποτυπώθηκε και στο αποτέλεσµα των περσινών εκλογών, που εκδηλώνεται µε σφοδρότητα στην Κουµουνδούρου.

Ενα άλλο ενδιαφέρον συµπέρασµα είναι εάν η εντολή των 300.000 που προσήλθαν την περασµένη Κυριακή στις κάλπες σηµατοδοτεί την απαρχή ενός «ανένδοτου» κατά της Ν.∆. -κατά τα παλιά πρότυπα- ή δίνει περιθώρια για συναινέσεις και συνεργασίες, κάτι που απαιτεί εσωτερικές συνθέσεις, δηµιουργικό ανταγωνισµό µεταξύ των υποψηφίων µε τον πρόεδρο, κουλτούρα συνεργασιών και σταθερού προσανατολισµού προς το Κέντρο. Εάν, µε άλλα λόγια, το ΠΑΣΟΚ µπορεί να κάνει την υπέρβαση και να γίνει ένα «συστηµικό» κόµµα (µε την καλή έννοια του παρεξηγηµένου χαρακτηρισµού) ή να µείνει προσκολληµένο σε παλιές συνταγές και κρυφές µατιές προς τον λαϊκισµό.

Την ίδια ώρα, σε παράλληλη τροχιά, το κόµµα της αξιωµατικής αντιπολίτευσης επιβεβαιώνει µε τον χειρότερο τρόπο ότι οι αδιαµεσολάβητες πρακτικές δεν αποτελούν θεραπεία «διά πάσαν νόσον». Γι’ αυτό και στο τέλος της ηµέρας οι εκλογές από τη βάση χρειάζονται επειγόντως αξιολόγηση.

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής 13.10.24