Παρακολούθησα το Α’ Επιστηµονικό Συνέδριο Μνήµης Μικρασιατικού Ελληνισµού, το οποίο διοργάνωσε µε ευρεία χρήση του ∆ιαδικτύου η Εκκλησία της Ελλάδος στις 14 και 15 Οκτωβρίου. Τα ονόµατα των οµιλητών και τα αναλυτικά συµπεράσµατα δεν θα τα αναφέρω εδώ λόγω χώρου. Αλλωστε, θα εκδοθεί τόµος µε όλες τις ανακοινώσεις και τις σχετικές παραποµπές. Θα καταγράψω, όµως, ορισµένα από τα πορίσµατα του συνεδρίου, στο οποίο µίλησαν 26 επιστήµονες, υπό τον γενικό τίτλο: «Η κατάρρευση των αυτοκρατοριών (1914-1923) και η Γενοκτονία των χριστιανών από τους Οθωµανούς και τους Νεοτούρκους: Μικρά Ασία, Πόντος, Ανατολική Θράκη, Αρµένιοι, Ασσύριοι».

Η Γενοκτονία του Ελληνισµού άρχισε από το 1914, δηλαδή πέντε χρόνια πριν από την αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στη Σµύρνη, και ήταν προσχεδιασµένη. Η Μικρασιατική Εκστρατεία δεν ήταν ιµπεριαλιστικός πόλεµος, αλλά µια προσπάθεια να προστατευθούν οι ελληνικοί πληθυσµοί, οι οποίοι όντως κινδύνευαν. Παρουσιάσθηκαν γεγονότα και στοιχεία, τα οποία δεν είναι ευρέως γνωστά, για τη γενοκτονία των Αρµενίων και των Ασσυρίων χριστιανών.

Η Γενοκτονία των Χριστιανών της πρώην οθωµανικής αυτοκρατορίας σχεδιάσθηκε από τους Νεοτούρκους και ολοκληρώθηκε από τους εθνικιστές του Μουσταφά Κεµάλ. Στην τραγωδία του Ελληνισµού της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης (1914-1923) η Ορθόδοξη Εκκλησία στάθηκε στο ύψος που της αρµόζει και αναδείχθηκαν ηρωικές και µαρτυρικές µορφές ορθοδόξων κληρικών, µε κορυφαία αυτή του Αγίου Χρυσοστόµου Σµύρνης.

Η σηµερινή Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Χριστιανών, σε αντίθεση, π.χ., µε τη Γερµανία, η οποία έχει αναγνωρίσει τα εγκλήµατα των ναζί και έχει αποκηρύξει το κακό παρελθόν της. Αυτό το γεγονός επιβαρύνει ακόµη τις σχέσεις Ελλάδος - Τουρκίας, αλλά και τις σχέσεις της γείτονος χώρας µε άλλους λαούς, π.χ. µε το κράτος της Αρµενίας. Είναι αναµφισβήτητη η πολιτιστική συνέχεια του Ελληνισµού, η οποία επί τουρκοκρατίας βασίσθηκε στη Ορθόδοξη Εκκλησία και στον Νεοελληνικό ∆ιαφωτισµό.

Υπάρχουν σήµερα νέοι επιστήµονες οι οποίοι µελετούν διπλωµατικά και ιστορικά αρχεία σε χώρες του εξωτερικού και συνεισφέρουν χρήσιµα τεκµήρια για τη Γενοκτονία των χριστιανικών λαών.

Με βάση το ∆ιεθνές ∆ίκαιο και τον ορισµό του ΟΗΕ, ήταν πράγµατι Γενοκτονία ο διωγµός των Ελλήνων από όλες τις τουρκικές κυβερνήσεις της περιόδου 1914-1923.

Κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας (1919-1922) διεξήχθη µια εσωτερική εµφύλια διαµάχη µεταξύ σουλτανικών και κεµαλικών στρατευµάτων, µε αποτέλεσµα πολλοί στρατιώτες, πιστοί στον σουλτάνο, να δίνουν πληροφορίες στον Ελληνικό Στρατό. Αυτή η πτυχή του µικρασιατικού πολέµου αξίζει να µελετηθεί περισσότερο. Αυτά σε γενικές γραµµές ήσαν τα κυριότερα σηµεία τα οποία συγκράτησα και καταθέτω ως τροφή για σκέψη. Αυτό που γίνεται προφανές από τέτοια σοβαρά συνέδρια είναι το ψυχολογικό βάρος που φέρει σήµερα ο λαός της Τουρκίας, χωρίς να φταίει. Αν οι ηγετικές οµάδες της Αγκυρας αποφασίσουν κάποτε να αντικρίσουν µε θάρρος και αυτοκριτική το παρελθόν, το όφελος θα είναι µεγάλο. Μια ολόκληρη κοινωνία θα αισθανθεί απελευθερωµένη και πιθανόν να επιζητήσει ειρηνικές σχέσεις µε τους γειτονικούς λαούς.

Η Ιστορία είναι πολύτιµος οδηγός για το παρόν και το µέλλον. Θέλουµε φιλία και συνεργασία µε όλους, αλλά δεν θα λησµονήσουµε τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 22 Οκτωβρίου 2022