Ο φιλόσοφος και θεολόγος Χρήστος Γιανναράς, που έφυγε από τη ζωή προ ολίγων ηµερών, ήταν ένα σπάνιο είδος µορφωµένου και καλλιεργηµένου Ελληνα.

Είχα την τύχη να τον γνωρίσω και βεβαίως διάβασα τα περισσότερα βιβλία του. Με εντυπωσίαζε ο άριστος χειρισµός της διαχρονικής ελληνικής γλώσσας, η βαθιά γνώση του σε θέµατα ιστορικά -πέραν των φιλοσοφικών- και η αγάπη του για τον Ελληνισµό όλων των εποχών και όλων των περιοχών. Αλλοι, πιο ειδικοί, έγραψαν και θα γράψουν για το θεολογικό και φιλοσοφικό έργο του.

Θεωρώ χρέος µου να καταθέσω ορισµένες σκέψεις µου ως πνευµατικό µνηµόσυνο. Επιλέγω να παρουσιάσω τη συνεισφορά του στη θεωρητική και πρακτική εφαρµογή της πολιτιστικής διπλωµατίας. Ο Χρήστος Γιανναράς δίδαξε το µάθηµα αυτό στο Πάντειο Πανεπιστήµιο και κατέγραψε την επιτοµή της διδασκαλίας του σε ένα βιβλίο µε τίτλο «Πολιτιστική ∆ιπλωµατία» και υπότιτλο: «Προθεωρία ελληνικού σχεδιασµού» (Β’ έκδοση, Ικαρος, 2003).

Στο βιβλίο αυτό, ο αείµνηστος δάσκαλος προτείνει να αξιοποιήσουµε ως όπλα πολιτικά και διπλωµατικά τη γλώσσα µας, την Ιστορία µας, τον πνευµατικό και πολιτιστικό θησαυρό της Ορθοδοξίας, τον Ελληνισµό εκτός συνόρων και άλλα στοιχεία της ελληνικής εθνικής ταυτότητας. Ιδιαιτέρως χρήσιµες είναι οι αναφορές του στην αξία του βυζαντινού πολιτισµού και στην ανάγκη προβολής του εκτός Ελλάδος. Θεωρεί µεγάλα πνεύµατα, µε οικουµενική διάσταση, τους Πατέρες της Εκκλησίας και άλλους συγγραφείς της βυζαντινής και της εκκλησιαστικής γραµµατείας. ∆ιαµαρτύρεται για τις λανθασµένες αναφορές των ελληνικών σχολικών βιβλίων σχετικά µε το Βυζάντιο. Καταθέτει επίσης τον βαθύ σεβασµό του για την αρχαία Ελλάδα και θεωρεί λάθος την επιβολή του µονοτονικού (1982), το οποίο µας αποκόπτει από την αρχαία ελληνική και από τη λόγια παράδοση.

Προτείνει να δαπανά το κράτος χρήµατα για να θυµίζει διεθνώς την Ιστορία µας και τον πολιτισµό µας. Ο Γιανναράς γράφει µε απόλυτη βεβαιότητα ότι, όταν σε σέβονται για τον πολιτισµό σου, θα επιτύχεις θετικά αποτελέσµατα σε όλο το φάσµα των διεθνών σχέσεων. Αλλωστε, σήµερα πολλοί διεθνολόγοι συµφωνούν µε τον αείµνηστο Χρήστο Γιανναρά για την αξία της λεγόµενης «ήπιας ισχύος» (soft power), δηλαδή της εικόνας που σχηµατίζουν οι άλλοι για µια χώρα ως φορέα πολιτισµού.

Παραθέτω ένα απόσπασµα, στο οποίο ο αείµνηστος διανοητής προβάλλει το παράδειγµα άλλων χωρών: «Η αδιάπτωτη γονιµότητα προτάσεων ή επιτευγµάτων πολιτισµού από το παρελθόν δικαιολογεί και την πολιτική πρακτική πολλών χωρών να προβάλλουν και να καλλιεργούν στοιχεία πολιτιστικής ιδιαιτερότητας που εµφάνισαν κάποια διεθνική εµβέλεια, έστω κι αν είναι σήµερα ανενεργά. Η Γαλλία, π.χ., εξακολουθεί να διαθέτει σηµαντικά χρηµατικά κονδύλια για να συντηρεί τη διδασκαλία της γλώσσας της σε διεθνή κλίµακα (παρά τη συντριπτική ποσοτική υπεροχή διάδοσης της αγγλικής), προκειµένου να προβάλλονται µέσα από τη σπουδή της γλώσσας οι πολιτιστικές ιδιαιτερότητες µε τις οποίες η χώρα αυτή σηµάδεψε την Ιστορία.

Οι ίδιες επιδιώξεις συγκροτούν πολυδάπανη πολιτική πρακτική και της Γερµανίας, Αγγλίας, Ιταλίας, Ισπανίας - τουλάχιστον». ∆εν συµφωνούσα µε όλες τις απόψεις του. Με έβρισκαν αντίθετο η απαισιοδοξία του και η πεποίθησή του ότι η Ελλάδα δεν έχει µέλλον. Αλλά αυτά δεν είναι του παρόντος.

Σήµερα αποχαιρετώ έναν σπουδαίο Ελληνα και εύχοµαι ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή του.

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά