Επισκέφθηκα πριν από αρκετά χρόνια την Ιορδανία. Στα Γέρασα (Τζέρας) ο ξεναγός ήταν χαρούµενος που έβλεπε Ελληνες να επισκέπτονται µια περιοχή µε σηµαντικά µνηµεία της ελληνιστικής-µακεδονικής περιόδου και της πρωτοχριστιανικής-βυζαντινής περιόδου. Οταν τον ρώτησα αν οι Ιορδανοί Αραβες συµπαθούν τους οµόθρησκους Τούρκους, µου απήντησε: «Μα και εµείς ήµασταν υπόδουλοι επί αιώνες στους Οθωµανούς Τούρκους.

Το µόνο καλό που µας άφησαν είναι ο καφές τους»! Πράγµατι, η µελέτη του ιστορικού παρελθόντος µάς θυµίζει ότι από τις αρχές του 16ου αιώνος µέχρι και το 1918 η σηµερινή περιοχή της Συρίας, του Λιβάνου, της Ιορδανίας και άλλες γειτονικές περιοχές µε αραβικό πληθυσµό ήσαν υπόδουλες στην Οθωµανική Αυτοκρατορία. Ο Γάλλος ιστορικός Μαξίµ Ροντινσόν στο βιβλίο του «Οι Αραβες» παρατηρεί ότι στην αραβική ιστοριογραφία η οθωµανική περίοδος καταγράφεται ως η παρακµή του αραβικού πολιτισµού.

Στις 6 Μαΐου 1916 ο αιµοσταγής Νεότουρκος (Κοµιτάτο Ενωση και Πρόοδος) και σφαγέας των Αρµενίων, Τζεµάλ Πασάς, ως κυβερνήτης της οθωµανικής επαρχίας της Συρίας έδωσε εντολή για τον απαγχονισµό των αρχηγών του αραβικού εθνικού κινήµατος (χριστιανών και µουσουλµάνων) στην Πλατεία Μερτζιέ της ∆αµασκού και στην Πλατεία Μπουρζ της Βηρυτού.

Σήµερα και οι δύο πλατείες ονοµάζονται Πλατείες των Μαρτύρων. Συνολικά 34 ηγέτες της αραβικής εξέγερσης κατά των Τούρκων εκτελέσθηκαν από τον Τζεµάλ. Η µνήµη των µαρτύρων τιµάται µε τελετές στις 6 Μαΐου κάθε χρόνο. Η ιστορική µνήµη των Αράβων δεν διαγράφει εύκολα τα εγκλήµατα των Νεότουρκων. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκόσµιου Πολέµου και µε τη βοήθεια των Βρετανών, οι Αραβες πολέµησαν σκληρά εναντίον των Τούρκων, όπως βλέπουµε και στη διάσηµη ταινία «Ο Λόρενς της Αραβίας». Το 1918, η Κοινωνία των Εθνών έδωσε εντολή (mandate) στη Γαλλία να διοικήσει προσωρινά τη σηµερινή Συρία και τον Λίβανο µέχρι να «ωριµάσουν» πολιτικά οι τοπικοί πληθυσµοί. Η εντολή προέβλεπε να δηµιουργηθούν τέσσερις αυτόνοµες οντότητες: Συρία µε έδρα τη ∆αµασκό, Λίβανος, περιοχή Αλαουιτών και περιοχή ∆ρούζων.

Οι Γάλλοι σε συµπαιγνία µε την Τουρκία επέτρεψαν την εγκατάσταση τουρκικού πληθυσµού στην περιοχή της Αλεξανδρέττας και της ιστορικής Αντιόχειας. Το 1939 οι περιοχές αυτές αποσπάσθηκαν από τη γαλλική εντολή και προσαρτήθηκαν στην Τουρκία. Η Αντιόχεια είναι σήµερα µια µικρή πόλη στη ΝΑ Τουρκία και λέγεται Αντάκια. Οι Σύροι δεν λησµονούν ότι η Τουρκία κατέχει σήµερα ιστορικά συριακά εδάφη µε αραβόφωνο πληθυσµό (χριστιανικό και µουσουλµανικό).

Το σαντζάκι της Αλεξανδρέττας (Χατάι) θεωρείται από όλα τα αραβικά κράτη κατεχόµενο αραβικό έδαφος. Η Τουρκία, αν και σήµερα προβάλλεται ως η προστάτις των σουνιτών µουσουλµάνων, σε καίριες στιγµές τάχθηκε κατά των Αράβων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1961, όταν λειτουργούσε η δικοινοτική συνύπαρξη στο κυπριακό Κοινοβούλιο, οι 35 Ελληνες Κύπριοι βουλευτές πρότειναν ψήφισµα υπέρ του αγώνος των Αλγερινών Αράβων κατά της γαλλικής αποικιοκρατίας.

Οι 15 Τούρκοι Κύπριοι βουλευτές, µε οδηγία από την Αγκυρα, αρνήθηκαν να το υπογράψουν. Το µέλλον της περιοχής είναι αβέβαιο.

Κάθε πρόβλεψη µπορεί να ανατραπεί. Το ιστορικό παρελθόν παρουσιάζει περισσότερες βεβαιότητες. Αξίζει να το ερευνούµε και να το αναδεικνύουµε, για να κατανοήσουµε ότι οι παρεµβάσεις της Τουρκίας στην περιοχή πιθανόν να αναζωπυρώσουν αρνητικές µνήµες.


*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά