O Lawrence Durrell, Αγγλος συγγραφέας, γνωστός στο ελληνικό κοινό, υπηρέτησε κατά την περίοδο 1954-1956 στη Βρετανική Αποικιακή ∆ιοίκηση στην Κύπρο. Εζησε το ξεκίνηµα του Αγώνα του 1955-59 για την Αυτοδιάθεση-Ενωση της Κύπρου µε την Ελλάδα. Στο βιβλίο του µε τίτλο «Bitter Lemons of Cyprus» (Πικρολέµονα της Κύπρου) παρουσιάζει µε αρνητικούς χαρακτηρισµούς τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ (Εθνικής Οργανώσεως Κυπρίων Αγωνιστών), τους οποίους ο Ελληνισµός ορθώς τιµά ως ήρωες.

∆είχνει έκπληξη γιατί ο ίδιος και οι Βρετανοί συνάδελφοί του δεν µπόρεσαν να προβλέψουν την ένοπλη εξέγερση των Ελλήνων της Κύπρου. Παραδέχεται, λοιπόν, ότι και αυτός και οι συµπατριώτες του δεν είχαν κατανοήσει την ταυτότητα και την ψυχοσύνθεση των Κυπρίων. Σε ένα κεφάλαιο αυτοκριτικής, που περιέχεται στο βιβλίο, κάνει µια επισήµανση που παραµένει επίκαιρη. Παρατηρεί ότι η ταυτότητα του κυπριακού Ελληνισµού διαµορφώθηκε κατά τη βυζαντινή περίοδο, τη Φραγκοκρατία και την Τουρκοκρατία από τον µαχητικό ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η Εκκλησία κράτησε το εθνικό φρόνηµα και τη γλώσσα. Η Εκκλησία έδωσε τους πρώτους µάρτυρες το 1821, όταν οι Κύπριοι ήταν έτοιµοι να συµµετάσχουν στον πανελλήνιο ξεσηκωµό.

Ετσι, λοιπόν, και στην περίοδο πριν από το 1955 οι ναοί και τα κατηχητικά ήταν τα εργαστήρια της αγωνιστικότητας και της ιστορικής συνείδησης. Οι περισσότεροι νέοι που απαγχονίσθηκαν ή συνελήφθησαν και βασανίσθηκαν από τους Βρετανούς ήταν παιδιά γαλουχηµένα µε την ελληνορθόδοξη παιδεία. Πριν οδηγηθούν στην αγχόνη, έψαλαν τροπάρια από την Ορθόδοξη Υµνογραφία και βεβαίως τον Εθνικό Υµνο. Οι Ελληνες Κύπριοι κατά τη διάρκεια της αγγλοκρατίας αντιµετώπισαν την καταπίεση της ελληνικής παιδείας και συνείδησης. Στα Οκτωβριανά του 1931 έδειξαν µε έντονο τρόπο τη διάθεσή τους για ένωση. Το αίτηµα επαναλήφθηκε µε το δηµοψήφισµα του Ιανουαρίου του 1950 και µε τον ηρωικό Αγώνα του 1955-1959. Τους καθοδηγούσε η πίστη στη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισµού. Θαύµαζαν τους αρχαίους Ελληνες, όπως έδειχνε η επιθυµία τους να δίνουν στα παιδιά αρχαιοελληνικά ονόµατα. Ηταν κληρονόµοι της ορθόδοξης βυζαντινής παράδοσης και του «καηµού της Ρωµιοσύνης», κατά τον Γιώργο Σεφέρη. Ενιωθαν συνεχιστές του 1821.

Ο Γρηγόρης Αυξεντίου σε σχολική θεατρική παράσταση έπαιξε τον ρόλο του εθνοµάρτυρα Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, που εκτελέσθηκε στις 9 Ιουλίου  1821. Η επιβίωση του κυπριακού Ελληνισµού, 70 χρόνια µετά τον Αγώνα και 51 χρόνια µετά την τουρκική εισβολή, θα βασισθεί σε δύο πυλώνες: Στην υλική αµυντική θωράκιση (Εθνική Φρουρά, εξοπλισµοί, ενίσχυση του κυπριακού Πολεµικού Ναυτικού) και στην πνευµατική θωράκιση. Η διαφύλαξη της ελληνικής ταυτότητας, η ενίσχυση της ελληνορθόδοξης παιδείας, η καλλιέργεια αγωνιστικού πνεύµατος είναι τα απαραίτητα θεµέλια για ένα καλύτερο µέλλον. Οι προσπάθειες ελαχίστων να καλλιεργήσουν µια νεοκυπριακή συνείδηση στο όνοµα της επαναπροσέγγισης µε τους Τουρκοκυπρίους είναι και ανιστόρητες και επιζήµιες. Αθήνα και Λευκωσία καλούνται να ενδυναµώσουν τον ενιαίο αµυντικό και πολιτιστικό χώρο των δύο κρατών. ∆εν αποκλείεται η Τουρκία να αντιµετωπίσει στο προσεχές µέλλον προβλήµατα από την υπερεπέκταση των στρατιωτικών δυνάµεών της και από τη δηµιουργία αντισυσπειρώσεων εναντίον της. Γι’ αυτό ας µην αποδεχθούµε διχοτοµικές λύσεις, τύπου σχεδίου Ανάν.

Πρέπει να αξιοποιήσουµε τις τριµερείς και πολυµερείς συµµαχίες και την ευρωπαϊκή ένταξή µας. Με συγκρατηµένη αισιοδοξία, χωρίς ηττοπάθεια.

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά