Το ερώτημα είναι τριπλό. Γιατί μας αρέσουν τα fake news; Τι αποτρέπει μεγάλη μερίδα συμπολιτών μας στο να εξακριβώσουν την εγκυρότητα ενός αμφιλεγόμενου μεν αλλά με οσμή σκανδάλου ρεπορτάζ που διαβάσουνε ή ακούσανε, τουναντίον το αποδέχονται απευθείας και το αναπαράγουν άμεσα; Πoιο είναι το ψυχολογικό και κοινωνικό προφίλ των κατ’ επάγγελμα λασπολόγων;

Από επιστημονικές αναλύσεις η απάντηση στο πρώτο ερώτημα αναδεικνύει την ανάγκη πολλών συμπολιτών μας να «χυθεί αίμα». Η διχαστική ρητορική και το μίσος που σπείρουν συνειδητά κάποιοι μεταξύ της κοινωνίας για να συντηρούν την ύπαρξη τους, φουντώνουν την ανάγκη πολλών να «λάμψει η αλήθεια» που τα οργανωμένα συμφέροντα (...των Νεφελίμ και Ελοχίμ) μας κρύβουν. Η πολιτική χαρακτηρίζεται εύκολα ο χώρος με το πλέον πρόσφορο έδαφος για τη μετάδοση ψευδών ειδήσεων. Τα όρνια της στρατευμένης δημοσιογραφίας αλλά και μερίδα κομματικοποιημένων πολιτών μέσω social media, μυρίστηκαν την ανάγκη αυτής της μερίδας των συμπολιτών μας και τους δίνουν το «αίμα» που θέλουν. Εξάλλου, η έρευνα του καθηγητή Gordon Pennycook του Πανεπιστημίου του Yale έδειξε ότι οι εντυπωσιακοί τίτλοι πλαστών ειδήσεων και η αναπαραγωγή της μισής αλήθειας μέσω της επαναλαμβανόμενης αναδημοσίευσης, οδήγησε τους συμμετέχοντες της έρευνας να αξιολογήσουν τις ψεύτικες ειδήσεις, ως πιο ακριβείς. Τα fake news εξαπλώνονται με ταχύτητες φωτός. Από την άλλη πλευρά, μια αληθινή και λιγότερο ελκυστική είδηση αναπαράγεται με ρυθμούς χελώνας μεταξύ ελάχιστων χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σε σχέση με το δεύτερο ερώτημα δεν χωρά αμφιβολία ότι η διερεύνηση της εγκυρότητας ενός αμφιλεγόμενου ρεπορτάζ θέλει χρόνο τον οποίο δεν διαθέτουμε εύκολα (το γνωρίζουν καλά αυτό τα “όρνια”). Σε δεύτερο βαθμό η προτίμηση μας σε ειδήσεις που ταιριάζουν στα εδραιωμένα πιστεύω μας, μας απομακρύνουν από την αγωνία της περαιτέρω διερεύνησης μίας είδησης. Το κοινό δηλαδή που αποδέχεται εύκολα μία είδηση που στηρίζεται σε απόψεις που συγκλίνουν στη δική του και όχι σε αποδείξεις, ζει σε έναν εγωιστικό μικρόκοσμο που δεν αποδέχεται οτιδήποτε άλλο διαφορετικό.

Σε σχέση με το προφίλ όσων αναπαράγουν μισές αλήθειές ή μισά ψέματα μια αρχαία ελληνική φράση έρχεται να δώσει την εξήγηση της. “Αργία μήτηρ πάσης κακιάς”. Δηλαδή να μη διοχετεύεις την ενεργητικότητα σου στο χώρο εργασίας σου και στην κοινωνική εξέλιξη της ύπαρξης σου, με αποτέλεσμα να εκτονώνεσαι συνήθως με ανόητες και επικίνδυνες εκδηλώσεις. Οι προσπάθειες σπίλωσης προσώπων με τακτικές κίτρινου τύπου και μικροπολιτικές πρακτικές, προέρχονται από συγκεκριμένους ανθρώπους. Ρωτώντας τον διπλανό μας εάν γνωρίζει στον περίγυρο του ανθρώπους με τέτοια χαρακτηριστικά, θα σου απαντήσει αμέσως καταφατικά. Τα χαρακτηριστικά τους είναι κοινά και δεν μπορούν να κρυφτούν.

Η κοινωνική απομόνωση αυτών των ανθρώπων και η καλλιέργεια της ανάγκης μας για διασταύρωση των όσων διαβάζουμε και ακούμε εδώ και εκεί, ακόμα και εάν χρειαστεί να διαβάσουμε μια επιπλέον ανάλυση της ίδιας είδησης από διαφορετική πηγή, αποτελούν τη λύση προς τη σωστή πληροφόρηση.

* Ο Κωνσταντίνος Χαλιορής είναι οικονομολόγος – M.Sc και πολιτευτής της Νέας Δημοκρατίας στο Νομό Φωκίδας.