Η θριαµβευτική επανεκλογή Τραµπ στις Ηνωµένες Πολιτείες πυροδότησε µια σειρά από συζητήσεις εντός και εκτός της χώρας: για το πόσο η οικονοµία επηρεάζει τις εκλογές, πώς ψηφίζουν στα αστικά κέντρα και στην επαρχία, αν υπάρχει δεξιά στροφή στις δυτικές κοινωνίες, πόσο διχασµένη είναι η Αµερική κ.ά. Η πιο ενδιαφέρουσα ίσως συζήτηση που ξεκίνησε αφού έκλεισαν οι κάλπες αφορά τη λεγόµενη woke κουλτούρα.

Πρώτα από όλα, κανείς από όσους αναφέρονται σε αυτή -είτε για να την υπερασπιστεί είτε για να την επικρίνει- δεν γνωρίζει ακριβώς τι σηµαίνει. ∆εν λείπει το γνωσιολογικό υπόβαθρο, απλώς δεν υπάρχει καταγεγραµµένος σαφής και συγκεκριµένος ορισµός. Θα µπορούσαµε να περιγράψουµε ένα άτοµο που δηλώνει woke ως κάποιον που έχει γνώση για συγκεκριµένα πολιτικά και κοινωνικά ζητήµατα και ταυτόχρονα είναι σε επαγρύπνηση γύρω από αυτά - αλλά ποια είναι ακριβώς τα εν λόγω ζητήµατα; Για άλλους η ισότητα των φύλων, για άλλους ο ρατσισµός, για άλλους η καταπίεση µειονοτήτων, για άλλους όλα τα παραπάνω και µερικά ακόµα. ∆εν ψάχνουµε όµως ούτε να φτιάξουµε λεξικό ούτε να κερδίσουµε σε διαγωνισµό γνώσεων. Αναζητούµε κατά πόσο οι πολέµιοι της woke κουλτούρας συσπειρώθηκαν γύρω από τον Ντόναλντ Τραµπ και συνέβαλαν στο να κερδίσει ξανά την προεδρία - και σε αυτό µια σειρά από αναλυτές που ζουν και εργάζονται στις ΗΠΑ (και άρα σίγουρα γνωρίζουν καλύτερα το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι από εµάς) επιβεβαιώνουν πως έπαιξε έναν ρόλο όχι καθοριστικό αλλά σίγουρα σηµαντικό.

Αναζητούµε επίσης γιατί ξεσηκώθηκαν τόσο πολλοί στην Ελλάδα υπέρ, και κυρίως κατά του woke, κι εδώ πραγµατικά σηκώνουµε τα χέρια ψηλά: Όποιον ορισµό και αν επιλέξει κανείς και σε όποιο πλαίσιο και αν βάλει την εν λόγω κουλτούρα, η επίδραση στη χώρα µας είναι από µικρή έως ελάχιστη. Προς το παρόν τουλάχιστον, για το µέλλον κανείς δεν µπορεί να µιλήσει µε σιγουριά. Η Ελλάδα εξάλλου είναι µια χώρα όπου ο πολιτικός γάµος, η κατάργηση της προίκας, η αποποινικοποίηση της µοιχείας έχουν µια ιστορία µόλις 40 ετών, χώρια το πόσα χρόνια πήρε για να αφοµοιωθούν οι µεταρρυθµίσεις αυτές από την ελληνική κοινωνία. Το δε µάθηµα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης µπήκε στα σχολεία στα εργαστήρια δεξιοτήτων το 2022. Άρα, είτε κάποιος είναι υπέρµαχος της λεγόµενης woke κουλτούρας είτε πολέµιος, έχουµε ακόµα δρόµο να διανύσουµε ώστε να φτάσουµε πραγµατικά σε εγχώριου χαρακτήρα τέτοια συζήτηση, αν τελικά φτάσουµε ποτέ.

Ελάχιστη δε σχέση έχει στην πραγµατικότητα όλο αυτό µε ζητήµατα ισότητας και ισότιµης µεταχείρισης ανδρών και γυναικών, ΛΟΑΤΚΙ και µη, µειονότητας και πλειονότητας, κ.ο.κ., που θα έπρεπε να θεωρούνται αυτονόητα σε µία σύγχρονη κοινωνία.

Τι είναι αυτό τότε που έχει ενοχλήσει αρκετό µετριοπαθή κόσµο στις ΗΠΑ -πλην ακροδεξιών, υπερσυντηρητικών, εθνικιστών κ.λπ., που µάλλον το χρησιµοποιούν ως πρόφαση-, έτσι ώστε να αποτυπωθεί τελικά και στην κάλπη ως µερικό έστω κριτήριο ψήφου; Τα φαινόµενα ζήλου, ακρότητας και φανατισµού που παρατηρούνται και τα οποία κινδυνεύουν να γυρίσουν µπούµερανγκ σε όσους πίστεψαν σε αυτό το κίνηµα, αρχικά µε µόνο σκοπό την προάσπιση της ισότητας και του σεβασµού στη διαφορετικότητα. Τα παραδείγµατα είναι πολλά. Τα πολυαγαπηµένα και πολυδιαβασµένα παιδικά βιβλία του Ρόαλντ Νταλ άλλαξαν, έτσι ώστε ο «χοντρός» Αγκούστους Γκλουπ στο «Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας» να γίνει «τεράστιος», οι «άντρες που ζουν στα σύννεφα» στο «Ο Τζίµης και το Γιγαντοροδάκινο» να γίνει «οι άνθρωποι που ζουν στα σύννεφα» και η αναφορά στη «Ματίλντα» στον ποιητή και συγγραφέα Ράντγιαρντ Κίπλινγκ να διαγραφεί, καθώς θεωρείται ρατσιστής.

Στη Μασσαχουσέτη, δέκα µέρες πριν από τις κάλπες, ένας επιστάτης κατήγγειλε ότι τον απέλυσαν από το σχολείο επειδή έστειλε ένα email στα µέλη της σχολικής επιτροπής που ήταν γυναίκες και χρησιµοποίησε την προσφώνηση ladies (κυρίες), κάτι που οι ίδιες το βρήκαν επιθετικό ή και προσβλητικό. Στην Καλιφόρνια, τον περασµένο Ιούλιο ψηφίστηκε νοµοθεσία που απαγορεύει στους δασκάλους και τους καθηγητές να ενηµερώνουν τους γονείς ποιο φύλο δηλώνει το παιδί τους στο σχολείο, γιατί µπορεί να µην εγκρίνουν το γεγονός ότι αποφάσισε να αλλάξει το φύλο που δηλώνει κι έτσι να του δηµιουργήσουν πρόβληµα. Ο δηµοσιογράφος και πρώην αρχισυντάκτης της «USA Today» Ντέιβιντ Μαστιό υποστηρίζει ότι έχασε τη θέση του όταν επέκρινε ένα κίνηµα που είχε αναπτυχθεί εντός της εφηµερίδας (και ένα συγκεκριµένο άρθρο που δηµοσιεύθηκε) το οποίο καλούσε την «USA Today» να σταµατήσει να γράφει «έγκυες γυναίκες» και να αναφέρει «έγκυοι άνθρωποι», για να περιλαµβάνει και τους άνδρες που µένουν έγκυοι.

Στην Αγγλία, που επίσης η συζήτηση για τη woke κουλτούρα είναι πολύ ζωηρή και εν πολλοίς διχαστική, µε αποκορύφωµα ίσως την πολεµική κατά της συγγραφέως του «Χάρι Πότερ», Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, ξέσπασε σάλος όταν αποκαλύφθηκαν πτυχές της δράσης της Mermaids, φιλανθρωπικής οργάνωσης για τρανς παιδιά και εφήβους, που µεταξύ άλλων έδινε σε κορίτσια µε τη λεγόµενη δυσφορία φύλου ειδικά ελαστικά µπουστάκια που µειώνουν το στήθος, χωρίς προηγούµενη συνεννόηση µε τους γονείς.

Παραδείγµατα υπάρχουν ακόµα αναρίθµητα, ωστόσο η ουσία παραµένει η ίδια: Οι εκπρόσωποι της woke κουλτούρας αρχίζουν -ίσως χωρίς να το καταλαβαίνουν οι ίδιοι- και πετυχαίνουν τα αντίθετα αποτελέσµατα από αυτά που επιδιώκουν, λόγω της υπερβολής και της απολυτότητας πολύ συχνά µε την οποία εκφράζονται και ενεργούν. Και βρίσκοντας πολιτική στέγη στο ∆ηµοκρατικό Κόµµα, συνέβαλαν τελικά στο να έρθουν στην εξουσία οι Ρεπουµπλικανοί και ο Ντόναλντ Τραµπ, που ενδεχοµένως να αναπτύξουν τελικά µια νέα woke κουλτούρα της ∆εξιάς - αλλά αυτό θα είναι το αντικείµενο ενός µελλοντικού µας σηµειώµατος.

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή