Πρέπει να προετοιµαστούµε για τον... απρόβλεπτο Τραµπ
Άρθρο γνώμης
Ο τρόπος που αντιµετωπίζει τα πράγµατα ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι συναλλακτικός, το εµπόριο και η οικονοµία είναι το νέο νόµισµα στις διεθνείς σχέσεις
Κωστας Παπαχλιμιντζος
Ο λεγόµενος αντιαµερικανισµός, που επί δεκαετίες εθεωρείτο ότι περίπου ενυπάρχει στον ψυχισµό των Ελλήνων, ανήκει στο παρελθόν. Φούντωσε τα πρώτα χρόνια µετά την πτώση της χούντας -λόγω της ανοχής, αν όχι και υποστήριξης προς τους δικτάτορες, αλλά βέβαια και λόγω της τραγωδίας της Κύπρου- και έµεινε ψηλά τρεις ολόκληρες δεκαετίες, µε τελευταίο αποκορύφωµα τους δύο πολέµους σε Ιράκ και Αφγανιστάν και την αντίδραση της κοινής γνώµης στη χώρα µας. Ειδικά την τελευταία δεκαπενταετία είναι σε ύφεση - ίσως δε και σε καταστολή.
Η πολιτική που ακολουθεί ο Ντόναλντ Τραµπ αυτό το λίγο διάστηµα που βρίσκεται ξανά στον Λευκό Οίκο έχει ξεσηκώσει αντιδράσεις σε πολλές χώρες της Ευρώπης, σαφώς πιο ήπιες ωστόσο στη δική µας.
Στην κεντρική πολιτική σκηνή, η µία κυβέρνηση µετά την άλλη µέσα σε αυτά τα τελευταία 15 χρόνια φρόντιζαν να εµβαθύνουν και να διευρύνουν τις ελληνοαµερικανικές σχέσεις.
Ιδίως δε σε σχέση µε τον πρόεδρο Τραµπ, είναι νωπές οι µνήµες ακόµα από την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα ως πρωθυπουργού στον Λευκό Οίκο επί της πρώτης θητείας του Ρεπουµπλικανού προέδρου, µε τον τότε αρχηγό της εν Ελλάδι ριζοσπαστικής Αριστεράς να λέει χαρακτηριστικά: «∆ιαπίστωσα από τη συνάντηση που είχα µε τον πρόεδρο ότι η προσέγγισή του στα πράγµατα και ο τρόπος µε τον οποίο αντιµετωπίζει την πολιτική ορισµένες φορές µπορεί να µοιάζει διαβολικός, αλλά γίνεται για καλό…».
Η επάνοδος συνεπώς του κ. Τραµπ στην εξουσία βρίσκει την Ελλάδα σε µια πρωτόγνωρη για τη Μεταπολίτευση κατάσταση: το πολιτικό σύστηµα είναι σε µεγάλο ποσοστό «ευθυγραµµισµένο» µε την ανάγκη µιας καλής και στενής σχέσης µε τις ΗΠΑ, ο αντιαµερικανισµός είναι περιορισµένος και ειδικότερα όσον αφορά την κοινή γνώµη, σύµφωνα µε πρόσφατη δηµοσκόπηση της Metron Analysis, που ανέλυσε το «Βήµα της Κυριακής», το 30% των Ελλήνων χαρακτηρίζει «ευκαιρία» την εκλογή του νέου προέδρου των ΗΠΑ.
Πάλι δε µέσα στην τελευταία δεκαπενταετία, ένα «ταµπού» της εξωτερικής πολιτικής έσπασε, η σχέση µε το Ισραήλ βελτιώθηκε θεαµατικά µε την πάροδο των χρόνων και η τριµερής συνεργασία Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο γίνεται µε την υποστήριξη και της Ουάσινγκτον.
Όλα αυτά σαφώς τα γνωρίζει όχι µάλλον ακόµα ο «νέος σερίφης στην πόλη» αλλά όσοι από το περιβάλλον του ασχολούνται ενεργά µε το τι συµβαίνει στα Βαλκάνια και στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, αυτή είναι η µισή αλήθεια όσον αφορά τις ελληνοαµερικανικές σχέσεις, που φυσικά έχουν εµπλουτιστεί µε την Αλεξανδρούπολη, µε την προµήθεια F-35 και µε πολλά ακόµα στοιχεία. Η άλλη µισή έχει να κάνει µε τη νέα διεθνή και γεωπολιτική πραγµατικότητα, την οποία γνώρισαν αιφνιδιαστικά ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι, ο πρόεδρος της Γαλλίας Μακρόν, ο πρωθυπουργός του Καναδά Τριντό και άλλοι ξένοι ηγέτες.
Ο τρόπος που αντιµετωπίζει τα πράγµατα ο Ντόναλντ Τραµπ είναι συναλλακτικός, το εµπόριο και η οικονοµία είναι το νέο νόµισµα στις διεθνείς σχέσεις, οι αυταρχικοί ηγέτες όπως ο Πούτιν, ο Ερντογάν ή ο Όρµπαν έχουν a priori πιο ευνοϊκή µεταχείριση, η «Αµερική πρώτα» είναι το δόγµα που υπερισχύει έναντι όλων των άλλων. Οι διεθνείς οργανισµοί είναι στην πλειοψηφία τους ήσσονος σηµασίας για τη νέα αµερικανική διοίκηση - ήδη έχει αποσυρθεί µεταξύ άλλων από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας, το Συµβούλιο Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων του ΟΗΕ και προσεχώς και από την UNESCO.
Την Ευρωπαϊκή Ένωση την αντιµετωπίζει µε βαθύ σκεπτικισµό, που αρκετοί πλέον το ερµηνεύουν και ως απέχθεια. Η χώρα µας πρέπει συνεπώς να προετοιµαστεί, χτίζοντας τον κατάλληλο σχεδιασµό και οικοδοµώντας τις κατάλληλες συµµαχίες, ακόµα και για το απίθανο - ή κάτι που τέλος πάντων θα φάνταζε ως τέτοιο πριν από µερικά χρόνια. Χρόνο έχει, καθώς όσο συνεχίζονται τα πολεµικά µέτωπα σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή η Ελλάδα κάθε άλλο παρά βασική προτεραιότητα αποτελεί για την αµερικανική εξωτερική πολιτική.
Ποια είναι αυτά τα απίθανα σενάρια; Μια αµερικανική διοίκηση που θα βάλει στο τραπέζι την αναγνώριση των Κατεχοµένων ως ανεξάρτητου κράτους της Βορείου Κύπρου. Ένα αίτηµα, µε τρόπο δηµόσιο ή παρασκηνιακό, να φύγει η Cosco από το λιµάνι του Πειραιά, καθώς η αντιµετώπιση της Κίνας είναι από τις διακηρυγµένες βασικές προτεραιότητες των Τραµπ και Βανς.
Μια απαίτηση να µην προµηθεύονται οι ελληνικές Ένοπλες ∆υνάµεις άλλους εξοπλισµούς από τη Γαλλία ή τη Γερµανία αλλά αποκλειστικά και µόνο από τις ΗΠΑ. Μια αξιολόγηση των ευρωπαϊκών κρατών, ανάλογα µε το αν συµµετέχουν στον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή συµµορφώνονται µε αυτόν ή, από την άλλη, αν δηµιουργούν προβλήµατα και προσκόµµατα στις Βρυξέλλες.
Μπορεί να τα βρούµε όλα αυτά µπροστά µας σε βάθος χρόνου, µπορεί τελικά να µη βρούµε και κανένα. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να είµαστε καλά προετοιµασµένοι.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 11/03/2025
Η πολιτική που ακολουθεί ο Ντόναλντ Τραµπ αυτό το λίγο διάστηµα που βρίσκεται ξανά στον Λευκό Οίκο έχει ξεσηκώσει αντιδράσεις σε πολλές χώρες της Ευρώπης, σαφώς πιο ήπιες ωστόσο στη δική µας.
Στην κεντρική πολιτική σκηνή, η µία κυβέρνηση µετά την άλλη µέσα σε αυτά τα τελευταία 15 χρόνια φρόντιζαν να εµβαθύνουν και να διευρύνουν τις ελληνοαµερικανικές σχέσεις.
Ιδίως δε σε σχέση µε τον πρόεδρο Τραµπ, είναι νωπές οι µνήµες ακόµα από την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα ως πρωθυπουργού στον Λευκό Οίκο επί της πρώτης θητείας του Ρεπουµπλικανού προέδρου, µε τον τότε αρχηγό της εν Ελλάδι ριζοσπαστικής Αριστεράς να λέει χαρακτηριστικά: «∆ιαπίστωσα από τη συνάντηση που είχα µε τον πρόεδρο ότι η προσέγγισή του στα πράγµατα και ο τρόπος µε τον οποίο αντιµετωπίζει την πολιτική ορισµένες φορές µπορεί να µοιάζει διαβολικός, αλλά γίνεται για καλό…».
Η επάνοδος συνεπώς του κ. Τραµπ στην εξουσία βρίσκει την Ελλάδα σε µια πρωτόγνωρη για τη Μεταπολίτευση κατάσταση: το πολιτικό σύστηµα είναι σε µεγάλο ποσοστό «ευθυγραµµισµένο» µε την ανάγκη µιας καλής και στενής σχέσης µε τις ΗΠΑ, ο αντιαµερικανισµός είναι περιορισµένος και ειδικότερα όσον αφορά την κοινή γνώµη, σύµφωνα µε πρόσφατη δηµοσκόπηση της Metron Analysis, που ανέλυσε το «Βήµα της Κυριακής», το 30% των Ελλήνων χαρακτηρίζει «ευκαιρία» την εκλογή του νέου προέδρου των ΗΠΑ.
Πάλι δε µέσα στην τελευταία δεκαπενταετία, ένα «ταµπού» της εξωτερικής πολιτικής έσπασε, η σχέση µε το Ισραήλ βελτιώθηκε θεαµατικά µε την πάροδο των χρόνων και η τριµερής συνεργασία Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο γίνεται µε την υποστήριξη και της Ουάσινγκτον.
Όλα αυτά σαφώς τα γνωρίζει όχι µάλλον ακόµα ο «νέος σερίφης στην πόλη» αλλά όσοι από το περιβάλλον του ασχολούνται ενεργά µε το τι συµβαίνει στα Βαλκάνια και στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, αυτή είναι η µισή αλήθεια όσον αφορά τις ελληνοαµερικανικές σχέσεις, που φυσικά έχουν εµπλουτιστεί µε την Αλεξανδρούπολη, µε την προµήθεια F-35 και µε πολλά ακόµα στοιχεία. Η άλλη µισή έχει να κάνει µε τη νέα διεθνή και γεωπολιτική πραγµατικότητα, την οποία γνώρισαν αιφνιδιαστικά ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι, ο πρόεδρος της Γαλλίας Μακρόν, ο πρωθυπουργός του Καναδά Τριντό και άλλοι ξένοι ηγέτες.
Ο τρόπος που αντιµετωπίζει τα πράγµατα ο Ντόναλντ Τραµπ είναι συναλλακτικός, το εµπόριο και η οικονοµία είναι το νέο νόµισµα στις διεθνείς σχέσεις, οι αυταρχικοί ηγέτες όπως ο Πούτιν, ο Ερντογάν ή ο Όρµπαν έχουν a priori πιο ευνοϊκή µεταχείριση, η «Αµερική πρώτα» είναι το δόγµα που υπερισχύει έναντι όλων των άλλων. Οι διεθνείς οργανισµοί είναι στην πλειοψηφία τους ήσσονος σηµασίας για τη νέα αµερικανική διοίκηση - ήδη έχει αποσυρθεί µεταξύ άλλων από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας, το Συµβούλιο Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων του ΟΗΕ και προσεχώς και από την UNESCO.
Την Ευρωπαϊκή Ένωση την αντιµετωπίζει µε βαθύ σκεπτικισµό, που αρκετοί πλέον το ερµηνεύουν και ως απέχθεια. Η χώρα µας πρέπει συνεπώς να προετοιµαστεί, χτίζοντας τον κατάλληλο σχεδιασµό και οικοδοµώντας τις κατάλληλες συµµαχίες, ακόµα και για το απίθανο - ή κάτι που τέλος πάντων θα φάνταζε ως τέτοιο πριν από µερικά χρόνια. Χρόνο έχει, καθώς όσο συνεχίζονται τα πολεµικά µέτωπα σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή η Ελλάδα κάθε άλλο παρά βασική προτεραιότητα αποτελεί για την αµερικανική εξωτερική πολιτική.
Ποια είναι αυτά τα απίθανα σενάρια; Μια αµερικανική διοίκηση που θα βάλει στο τραπέζι την αναγνώριση των Κατεχοµένων ως ανεξάρτητου κράτους της Βορείου Κύπρου. Ένα αίτηµα, µε τρόπο δηµόσιο ή παρασκηνιακό, να φύγει η Cosco από το λιµάνι του Πειραιά, καθώς η αντιµετώπιση της Κίνας είναι από τις διακηρυγµένες βασικές προτεραιότητες των Τραµπ και Βανς.
Μια απαίτηση να µην προµηθεύονται οι ελληνικές Ένοπλες ∆υνάµεις άλλους εξοπλισµούς από τη Γαλλία ή τη Γερµανία αλλά αποκλειστικά και µόνο από τις ΗΠΑ. Μια αξιολόγηση των ευρωπαϊκών κρατών, ανάλογα µε το αν συµµετέχουν στον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή συµµορφώνονται µε αυτόν ή, από την άλλη, αν δηµιουργούν προβλήµατα και προσκόµµατα στις Βρυξέλλες.
Μπορεί να τα βρούµε όλα αυτά µπροστά µας σε βάθος χρόνου, µπορεί τελικά να µη βρούµε και κανένα. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να είµαστε καλά προετοιµασµένοι.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 11/03/2025
