Μεταπολεμικά και για κάτι περισσότερο από έξι δεκαετίες η Δύση διένυσε μια περίοδο η οποία ήταν το μεγαλύτερο ίσως σε διάρκεια διάστημα σχετικής ιστορικής ηρεμίας. Κρίσεις και πόλεμοι υπήρχαν, πάντα υπάρχουν, αλλά όχι τέτοια που να επηρεάσουν ταυτόχρονα και καταλυτικά όλο τον πλανήτη. Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν σημείο παγκόσμιας ισορροπίας και όχι κρίση. Το Βιετνάμ ήταν ένα παράδειγμα σοβαρής κρίσης, αλλά αφορούσε κυρίως τις ΗΠΑ στις επιπτώσεις. Η δικτατορία στην Ελλάδα και η τουρκική εισβολή στην Κύπρο είναι τυπικές περιπτώσεις τοπικών ή περιφερειακών γεγονότων που κλόνισαν εμάς, ανάλογες δραματικές ή έντονες εξελίξεις συνέβησαν και σε άλλα έθνη, αλλά από αυτές δεν ενέσκηψαν καταστάσεις που να συνταράξουν βαθιά και με διάρκεια όλο τον κόσμο. Η πετρελαϊκή κρίση τη δεκαετία του ’70 ήταν μάλλον ό,τι πιο παγκόσμιο συνέβη από άποψη επιπτώσεων, αλλά και πάλι υπήρχαν βαθμοί επηρεασμού στα διάφορα κράτη. Από τα τέλη της δεκαετίας του 2000 τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Η οικονομική κρίση του 2008 ήταν το πρώιμο δείγμα κρίσης της νέας εποχής. Η πανδημία ήταν η πρώτη πραγματικά καθολική παγκόσμια κρίση στους σύγχρονους καιρούς, καθώς και «έσβησε» στην κυριολεξία όλο τον πλανήτη, απ’ άκρου εις άκρον. Ακινητοποίησε τα πάντα παντού και προκάλεσε τέτοια διατάραξη της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας που έκτοτε δεν επανήλθε ποτέ πλήρως στην κανονική λειτουργία της. Όπως δεν επανήλθαν και οι τιμές των προϊόντων, οι οποίες εκτοξεύθηκαν σε διαστημική τροχιά. Η εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία το 2014 αποτέλεσε το πρελούδιο του πολέμου που σήμερα μαίνεται σε όλη την Ουκρανία, το ωστικό κύμα συνεπειών του οποίου εκτονώνεται σε όλη την υδρόγειο.

Η ενεργειακή κρίση που προκάλεσε ο πόλεμος ήρθε να προστεθεί ως δεύτερη επέλαση σε εκείνη που ήδη είχε προηγηθεί λόγω της πανδημίας, απογειώνοντας τις τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου -μετά και την απόφαση για απεξάρτηση της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια-, η διακύμανση των οποίων παραπέμπει σε roller coaster. Είναι ο πρώτος πόλεμος μετά το τέλος του Ψυχρού που φέρνει τόσο κοντά έναν παγκόσμιο και μία σύγκρουση ΝΑΤΟ - Ρωσίας. Η δε Συμμαχία προετοιμάζεται πυρετωδώς και για το αδιανόητο, μία στρατιωτική αντιπαράθεση με την Κίνα και μάλιστα με πιθανό ορίζοντα το 2025-2027. Ο πληθωρισμός, ως συνέπεια πολλών παραγόντων συνδυαστικά (αλλά εντέλει αυτού που πάντα τον δημιουργεί), συνοδευόμενος από τις ανελέητες αυξήσεις επιτοκίων που ετοιμάζουν τη νέα γενιά «κόκκινων» δανείων, είναι η πρόσφατη εκδοχή μίας επιπλέον πραγματικά παγκόσμιας κρίσης που υπόσχεται ακόμα χειρότερες ημέρες. Και η κορωνίδα των κρίσεων, που θα λειτουργήσει ως μήτρα πολλών και ποικίλων παράπλευρων άλλων, η κρίση που θα γεννάει κρίσεις, η κλιματική, η οποία σύμφωνα με τους επιστήμονες εκδηλώθηκε τριάντα χρόνια νωρίτερα από ό,τι εκτιμούσαν… Σε αυτές τις παγκόσμιες κρίσεις θα πρέπει να προστεθούν οι διαφόρων ειδών τοπικές, υπερτοπικές ή εθνικές, όπως αυτές που βιώνουμε στην Ελλάδα (ασφαλείας με την Τουρκία, Μεταναστευτικό ως απόρροια μίας ακόμα παγκόσμιας κ.λπ.).

Συμπέρασμα: Διάλειμμα τέλος. Επανερχόμαστε στην ιστορική κανονικότητα, η οποία είναι οι διαρκείς κρίσεις. Αυτό που ζήσαμε τις προηγούμενες δεκαετίες ήταν η εξαίρεση και όχι αυτό που γίνεται τώρα. Μπήκαμε στην εποχή των κρίσεων και αυτό σημαίνει ότι τα πάντα, από τον σχεδιασμό μέχρι τις συμπεριφορές, τις αντιλήψεις και τις προτεραιότητες, πρέπει να αναθεωρηθούν εκ βάθρων. Όπως συμβαίνει στη φύση, τα έθνη τα οποία θα επιβιώσουν θα είναι αυτά που θα επιδείξουν ανθεκτικότητα και προσαρμογή. Resilience και adaptability, είναι οι λέξεις του μέλλοντος που είναι ήδη εδώ.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή»