Απο-παγκοσµιοποίηση και παγκόσµιος πόλεµος
Οι ΗΠΑ, από εξαρτηµένες ενεργειακά από τα κράτη του Κόλπου, κατέστησαν αυτάρκεις
Η παγκοσµιοποίηση, µε τη µορφή που τη βίωσε εδώ και τρεις δεκαετίες ο πλανήτης, από την κατάρρευση του σοβιετικού µπλοκ και τη µονοπολική στιγµή των ΗΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του ’90 µέχρι τώρα, τελείωσε.
Οι πόλεµοι των τελευταίων δύο ετών, στην Ουκρανία και το Ισραήλ, έχουν αλλάξει τον κόσµο. Για την ακρίβεια, επιταχύνουν εκθετικά τις αλλαγές και την αντίληψη των πραγµάτων σε ένα διεθνές σύστηµα που ήδη µεταβαλλόταν µε ταχείς ρυθµούς σε κάθε επίπεδο, οικονοµικό, γεωπολιτικό, τεχνολογικό. Και οι κρίσεις που προηγήθηκαν -κυρίως η ενεργειακή και η υγειονοµική µε τον κορονοϊό- λειτούργησαν ως επιταχυντές αλλαγών, αλλά ο πόλεµος, «πάντων µεν πατήρ εστι», είναι αυτός που µεταµορφώνει µε τον πιο δραστικό τρόπο καταστάσεις.
Η παγκοσµιοποίηση, µε τη µορφή που τη βίωσε εδώ και τρεις δεκαετίες ο πλανήτης, από την κατάρρευση του σοβιετικού µπλοκ και τη µονοπολική στιγµή των ΗΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του ’90 µέχρι τώρα, τελείωσε. Η ανάδυση νέων δυνάµεων, που διεκδικούν ρόλο και λόγο στις παγκόσµιες υποθέσεις, αµφισβητώντας την αµερικανική µονοκρατορία, πιέζουν για τη µετάβαση σε ένα πολυπολικό σύστηµα και σε µεγάλο βαθµό αυτό είναι µία πραγµατικότητα. Οι ΗΠΑ παραµένουν µακράν η ισχυρότερη στρατιωτική και οικονοµική δύναµη, αλλά πλέον δεν είναι µόνες, βρίσκονται στην κορυφή µιας πυραµίδας στην οποία συνωστίζονται διεκδικητές των επόµενων θέσεων, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις συνασπίζονται για να εκτοπίσουν την αµερικανική (και τη δυτική εν γένει) επιρροή από αυτό που διεκδικούν ως χώρο τους.
Το βλέπουµε στη Μέση Ανατολή, συµβαίνει στην Αφρική, εκδηλώνεται ακόµα και στην αυλή των ΗΠΑ, στη Λατινική Αµερική. Αυτή η νέα σκακιέρα, σε συνδυασµό µε τη συνειδητοποίηση από τη ∆ύση ότι η παγκοσµιοποίηση, την οποία η ίδια προώθησε, την κατέστησε σε πάρα πολλούς τοµείς εξαρτηµένη από τις δυνάµεις που τώρα είναι ανταγωνιστικές ή και εχθρικές προς αυτήν, οδήγησε σε αναθεώρηση. Ο δυτικός κόσµος αναδιπλώνεται. Επαναπατρίζει γραµµές παραγωγής και έλεγχο κρίσιµων υλών και διαδικασιών, η παγκοσµιοποίηση περιφερειοποιείται και οργανώνεται σε γεωπολιτικές/πολιτισµικές περιφέρειες-πόλους, για να µειωθεί η εξάρτηση και ο «εκβιασµός» από µη φίλιες ή µη ελεγχόµενες δυνάµεις.
Οι ΗΠΑ, από εξαρτηµένες ενεργειακά από τα κράτη του Κόλπου, κατέστησαν αυτάρκεις και κορυφαίος παγκοσµίως παραγωγός και εξαγωγέας µέσω του σχιστολιθικού φυσικού αερίου και πετρελαίου, µε τη διαδικασία απεξάρτησης να έχει ξεκινήσει πολύ πριν από τους πρόσφατους πολέµους. Τώρα οι Αµερικανοί προχωρούν στην κατασκευή εργοστασίων παραγωγής ηµιαγωγών (microchips), τα γνωστά τσιπάκια, διότι το συντριπτικά µεγαλύτερο ποσοστό παραγωγής βρίσκεται στην Ταϊβάν, η οποία είναι φιλική µεν, αλλά ευρισκόµενη στη διακεκαυµένη ζώνη και αντιµέτωπη ανά πάσα στιγµή µε κινεζική εισβολή. Η Ε.Ε. προχώρησε σε fast track απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο µετά την εισβολή στην Ουκρανία, αναλαµβάνοντας το σοκ της ακρίβειας και επιχειρώντας την ταχεία, δαπανηρή (και αµφίβολη ως προς το χρονοδιάγραµµα) µετάβαση στην πράσινη ενέργεια. Παράλληλα υψώνει σταδιακά προστατευτικά εµπορικά τείχη µε την Κίνα µε πρόσχηµα διάφορους περιβαλλοντικούς περιορισµούς. ΗΠΑ και Ε.Ε. δροµολογούν διαδικασίες εντοπισµού και αξιοποίησης κοιτασµάτων σπάνιων γαιών, παρά τη µεγάλη περιβαλλοντική επιβάρυνση που συνεπάγεται η εξόρυξή τους, διότι η εξάρτηση από την Κίνα είναι καθολική.
Η εκτίµηση για το εγγύς µέλλον, η οποία πλέον διατυπώνεται ανοιχτά και επισήµως, είναι ότι τα υφιστάµενα πολεµικά µέτωπα, σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, και το δυνητικό στον Ειρηνικό µε την Κίνα, οδηγούν σε έναν µεγάλο πόλεµο, παγκοσµίων διαστάσεων. Ο αρχηγός των βρετανικών Ενόπλων ∆υνάµεων, στρατηγός σερ Πάτρικ Σάντερς, προειδοποίησε προ ηµερών ότι η Βρετανία θα πρέπει να είναι έτοιµη για πόλεµο µε τη Ρωσία και η Ευρώπη συνολικά για µία παγκόσµια σύρραξη, κάλεσε δε τους πολίτες της χώρας να προετοιµάζονται ψυχολογικά να λειτουργήσουν ως πολίτες-στρατιώτες, διότι οι επίσηµες δυνάµεις και οι έφεδροι δεν επαρκούν σε ένα τέτοιο σενάριο. Αυτή η προοπτική µιας γενικευµένης σύρραξης επισπεύδει τις διαδικασίες αποπαγκοσµιοποίησης και «οχύρωσης» σε οικεία γεωπολιτικά µπλοκ. Η Ευρώπη, στέλνοντας αδιαλείπτως κάθε είδους στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία τα δύο τελευταία χρόνια, συνειδητοποίησε ότι επαφιόµενη επί µακρόν στις αµερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας είχε αµελήσει τις δικές της στρατιωτικές δυνατότητες, σε βαθµό που τα αποθέµατά της δεν αρκούν πλέον για συνέχιση της βοήθειας σε τρίτον, πόσω µάλλον για να διεξαγάγει πόλεµο µεγάλης κλίµακας η ίδια.
Η ηχηρή παρότρυνση-προειδοποίηση του ΝΑΤΟ προς τους Ευρωπαίους, που εν ολίγοις τους είπε «ενεργοποιήστε τις αµυντικές βιοµηχανίες σας, παράγετε όπλα και πυροµαχικά, κάντε µερική µετάβαση σε πολεµική οικονοµία γιατί τα πράγµατα είναι πιεστικά», συνοψίζει τη δραµατική αλλαγή που έχει επέλθει. Και ακόµα µία επισήµανση, ενδεικτική του απρόβλεπτου των γεγονότων και της ταχύτητας των µεταβολών που µπορεί να µη γίνουν αντιληπτές, µε οδυνηρές συνέπειες. ∆ύο ισχυροί στρατοί, που εκτιµούσαν ότι θα επικρατήσουν σχετικά γρήγορα και δίχως ανυπέρβλητες δυσκολίες στο πεδίο της µάχης έναντι των αντιπάλων τους, οι Ρώσοι στην Ουκρανία και οι Ισραηλινοί στη Γάζα, διαψεύστηκαν.
Δημοσιεύθηκε στην Απογευαυματινή της Κυριακής
Η παγκοσµιοποίηση, µε τη µορφή που τη βίωσε εδώ και τρεις δεκαετίες ο πλανήτης, από την κατάρρευση του σοβιετικού µπλοκ και τη µονοπολική στιγµή των ΗΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του ’90 µέχρι τώρα, τελείωσε. Η ανάδυση νέων δυνάµεων, που διεκδικούν ρόλο και λόγο στις παγκόσµιες υποθέσεις, αµφισβητώντας την αµερικανική µονοκρατορία, πιέζουν για τη µετάβαση σε ένα πολυπολικό σύστηµα και σε µεγάλο βαθµό αυτό είναι µία πραγµατικότητα. Οι ΗΠΑ παραµένουν µακράν η ισχυρότερη στρατιωτική και οικονοµική δύναµη, αλλά πλέον δεν είναι µόνες, βρίσκονται στην κορυφή µιας πυραµίδας στην οποία συνωστίζονται διεκδικητές των επόµενων θέσεων, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις συνασπίζονται για να εκτοπίσουν την αµερικανική (και τη δυτική εν γένει) επιρροή από αυτό που διεκδικούν ως χώρο τους.
Το βλέπουµε στη Μέση Ανατολή, συµβαίνει στην Αφρική, εκδηλώνεται ακόµα και στην αυλή των ΗΠΑ, στη Λατινική Αµερική. Αυτή η νέα σκακιέρα, σε συνδυασµό µε τη συνειδητοποίηση από τη ∆ύση ότι η παγκοσµιοποίηση, την οποία η ίδια προώθησε, την κατέστησε σε πάρα πολλούς τοµείς εξαρτηµένη από τις δυνάµεις που τώρα είναι ανταγωνιστικές ή και εχθρικές προς αυτήν, οδήγησε σε αναθεώρηση. Ο δυτικός κόσµος αναδιπλώνεται. Επαναπατρίζει γραµµές παραγωγής και έλεγχο κρίσιµων υλών και διαδικασιών, η παγκοσµιοποίηση περιφερειοποιείται και οργανώνεται σε γεωπολιτικές/πολιτισµικές περιφέρειες-πόλους, για να µειωθεί η εξάρτηση και ο «εκβιασµός» από µη φίλιες ή µη ελεγχόµενες δυνάµεις.
Οι ΗΠΑ, από εξαρτηµένες ενεργειακά από τα κράτη του Κόλπου, κατέστησαν αυτάρκεις και κορυφαίος παγκοσµίως παραγωγός και εξαγωγέας µέσω του σχιστολιθικού φυσικού αερίου και πετρελαίου, µε τη διαδικασία απεξάρτησης να έχει ξεκινήσει πολύ πριν από τους πρόσφατους πολέµους. Τώρα οι Αµερικανοί προχωρούν στην κατασκευή εργοστασίων παραγωγής ηµιαγωγών (microchips), τα γνωστά τσιπάκια, διότι το συντριπτικά µεγαλύτερο ποσοστό παραγωγής βρίσκεται στην Ταϊβάν, η οποία είναι φιλική µεν, αλλά ευρισκόµενη στη διακεκαυµένη ζώνη και αντιµέτωπη ανά πάσα στιγµή µε κινεζική εισβολή. Η Ε.Ε. προχώρησε σε fast track απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο µετά την εισβολή στην Ουκρανία, αναλαµβάνοντας το σοκ της ακρίβειας και επιχειρώντας την ταχεία, δαπανηρή (και αµφίβολη ως προς το χρονοδιάγραµµα) µετάβαση στην πράσινη ενέργεια. Παράλληλα υψώνει σταδιακά προστατευτικά εµπορικά τείχη µε την Κίνα µε πρόσχηµα διάφορους περιβαλλοντικούς περιορισµούς. ΗΠΑ και Ε.Ε. δροµολογούν διαδικασίες εντοπισµού και αξιοποίησης κοιτασµάτων σπάνιων γαιών, παρά τη µεγάλη περιβαλλοντική επιβάρυνση που συνεπάγεται η εξόρυξή τους, διότι η εξάρτηση από την Κίνα είναι καθολική.
Η εκτίµηση για το εγγύς µέλλον, η οποία πλέον διατυπώνεται ανοιχτά και επισήµως, είναι ότι τα υφιστάµενα πολεµικά µέτωπα, σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, και το δυνητικό στον Ειρηνικό µε την Κίνα, οδηγούν σε έναν µεγάλο πόλεµο, παγκοσµίων διαστάσεων. Ο αρχηγός των βρετανικών Ενόπλων ∆υνάµεων, στρατηγός σερ Πάτρικ Σάντερς, προειδοποίησε προ ηµερών ότι η Βρετανία θα πρέπει να είναι έτοιµη για πόλεµο µε τη Ρωσία και η Ευρώπη συνολικά για µία παγκόσµια σύρραξη, κάλεσε δε τους πολίτες της χώρας να προετοιµάζονται ψυχολογικά να λειτουργήσουν ως πολίτες-στρατιώτες, διότι οι επίσηµες δυνάµεις και οι έφεδροι δεν επαρκούν σε ένα τέτοιο σενάριο. Αυτή η προοπτική µιας γενικευµένης σύρραξης επισπεύδει τις διαδικασίες αποπαγκοσµιοποίησης και «οχύρωσης» σε οικεία γεωπολιτικά µπλοκ. Η Ευρώπη, στέλνοντας αδιαλείπτως κάθε είδους στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία τα δύο τελευταία χρόνια, συνειδητοποίησε ότι επαφιόµενη επί µακρόν στις αµερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας είχε αµελήσει τις δικές της στρατιωτικές δυνατότητες, σε βαθµό που τα αποθέµατά της δεν αρκούν πλέον για συνέχιση της βοήθειας σε τρίτον, πόσω µάλλον για να διεξαγάγει πόλεµο µεγάλης κλίµακας η ίδια.
Η ηχηρή παρότρυνση-προειδοποίηση του ΝΑΤΟ προς τους Ευρωπαίους, που εν ολίγοις τους είπε «ενεργοποιήστε τις αµυντικές βιοµηχανίες σας, παράγετε όπλα και πυροµαχικά, κάντε µερική µετάβαση σε πολεµική οικονοµία γιατί τα πράγµατα είναι πιεστικά», συνοψίζει τη δραµατική αλλαγή που έχει επέλθει. Και ακόµα µία επισήµανση, ενδεικτική του απρόβλεπτου των γεγονότων και της ταχύτητας των µεταβολών που µπορεί να µη γίνουν αντιληπτές, µε οδυνηρές συνέπειες. ∆ύο ισχυροί στρατοί, που εκτιµούσαν ότι θα επικρατήσουν σχετικά γρήγορα και δίχως ανυπέρβλητες δυσκολίες στο πεδίο της µάχης έναντι των αντιπάλων τους, οι Ρώσοι στην Ουκρανία και οι Ισραηλινοί στη Γάζα, διαψεύστηκαν.
Δημοσιεύθηκε στην Απογευαυματινή της Κυριακής
