Ευρώπη, όπως την ξέραµε, τέλος
Οι ανησυχίες
H επόµενη ηµέρα των ευρωεκλογών θα οδηγήσει σε µία περίοδο που θα επηρεάσει καθοριστικά και µακροπρόθεσµα το µέλλον της Ε.Ε.
Οι επικείµενες ευρωεκλογές έχουν πολύ µεγαλύτερο ενδιαφέρον από προηγούµενες, γιατί η επόµενη ηµέρα θα οδηγήσει σε µία περίοδο που θα επηρεάσει καθοριστικά και µακροπρόθεσµα το µέλλον της Ε.Ε. συνολικά.
Κατά κάποιον τρόπο µπορούν να χαρακτηριστούν και υπαρξιακές. Το ευρωπαϊκό project έχει φθάσει σε σηµείο καµπής και κορεσµού λόγω των διαδοχικών κρίσεων που κλήθηκε να διαχειριστεί χωρίς ανάσα την τελευταία δεκαπενταετία.
Εχουµε και λέµε: Από την οδυνηρή οικονοµική κρίση του 2008, τη συνέχειά της, στην οποία πρωταγωνίστησε η Ελλάδα, όπου πρώτη φορά τέθηκε θέµα αποποµπής χώρας από το ευρώ, το BREXIT, όπου επίσης πρώτη φορά αποχώρησε κράτος-µέλος από την Ενωση, την κατάληψη της Κριµαίας από τη Ρωσία, την πλανητική υγειονοµική τραγωδία από τον κορονοϊό, την ενεργειακή κρίση και τη δεύτερη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τη διάρρηξη των σχέσεων της Ε.Ε. µε τη Μόσχα, τη βίαιη (αλλά αναγκαία) ενεργειακή απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, την εκτόξευση του κόστους ενέργειας που γονάτισε την ευρωπαϊκή βιοµηχανία, την άνοδο του πληθωρισµού και το τέλος του φθηνού χρήµατος µε την αύξηση των επιτοκίων εν είδει θεραπείας-σοκ για τον έλεγχο του πληθωριστικού τέρατος, την πρόχειρη και σε µεγάλο βαθµό αυτοκαταστροφική απόπειρα άγαρµπης και ανώριµης µετάβασης στην πράσινη ενέργεια, την άστοχη αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που έχει βγάλει τους αγρότες στους δρόµους σε όλη την Ευρώπη, τη διαρκή διατάραξη, χωρίς µέχρι στιγµής επαναφορά σε κανονικότητα, της εφοδιαστικής αλυσίδας η οποία επιδεινώθηκε µε τον πόλεµο στη Γάζα και τη διάχυσή του στην Ερυθρά Θάλασσα, που την αποδιοργάνωσε περαιτέρω επιβαρύνοντας κι άλλο το µεταφορικό κόστος, έως την για πρώτη φορά εµπλοκή της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε πόλεµο, µέχρι στιγµής (θεωρητικά) εµµέσως, στην πραγµατικότητα ευθέως µε τη µαζική αποστολή πολεµικού υλικού στην Ουκρανία, η Ευρώπη έζησε µαζεµένα ό,τι δεν είχε ζήσει τις προηγούµενες µεταπολεµικές δεκαετίες, από τότε που ξεκίνησε το εγχείρηµα της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Και τώρα έσπασε ακόµα ένα ταµπού. Αυτό ενός µεγάλου πολέµου στον οποίο θα εµπλακεί η Ευρώπη άµεσα. ∆εν υπάρχει µέρα που να µην έχει γίνει δήλωση, αναφορά, εκτίµηση ή και προεξόφληση από Ευρωπαίο υπουργό, επικεφαλής κυβέρνησης, στρατηγό, αξιωµατούχο της Ε.Ε., για έναν πόλεµο της Ευρώπης και συνολικά της ∆ύσης µε τη Ρωσία. Σταθερές και δεδοµένα δεκαετιών κατέρρευσαν και η Ευρώπη ετοιµάζεται ξανά για πόλεµο. Τόσο απλά. Εξοπλίζεται πυρετωδώς σε επίπεδο κρατών, αλλά και ως Ε.Ε. µε την προώθηση κοινών εξοπλιστικών σχεδίων, τρέχοντας να καλύψει εξοπλιστικά, στρατηγικά και αντιληπτικά κενά που είχε αφήσει να δηµιουργηθούν, επαφιόµενη επί δεκαετίες αµέριµνη σε ένα δήθεν τέλος της Ιστορίας και σε µία νοµιζόµενη διαρκή ειρήνη, έχοντας ως δίχτυ ασφαλείας στην περίπτωση που κάτι πήγαινε στραβά την εγγύηση των αµερικανικών όπλων.
Τελικά τα πράγµατα πήγαν πολύ πιο στραβά απ’ ό,τι µπορούσαν να φανταστούν οι αυτονοµηµένες από την πραγµατικότητα ευρωπαϊκές ηγεσίες, εθνικές και ενωσιακές. Τώρα λένε ευθέως στις ευρωπαϊκές κοινωνίες ότι θα πρέπει να ετοιµάζονται για να πολεµήσουν. Τους λένε δηλαδή το ακριβώς αντίθετο απ’ ό,τι τους διαβεβαίωναν όλα τα προηγούµενα χρόνια, περί µιας αδιατάρακτης γραµµικής εξέλιξης προς καλύτερες εποχές, το πολύ µε κάποιες ενδιάµεσες αναταράξεις.
Το χειρότερο είναι ότι το πίστευαν κιόλας. Αντί να κάνουν αυτοκριτική, κουνούν το δάχτυλο ενόψει των ευρωεκλογών στους Ευρωπαίους ψηφοφόρους για τον κίνδυνο «λαϊκιστών», «ακροδεξιών» και µε λοιπούς χαρακτηρισµούς περιγραφόµενων όλων όσοι δεν συµφωνούν µε την «Αλήθεια», την οποία επιµένουν ότι κατέχουν οι mainstream δυνάµεις, και ας έχει πεταχτεί η άποψή τους ήδη στον κάλαθο των αχρήστων της Ιστορίας. Λες και τα σηµερινά αδιέξοδα της Ευρώπης δεν τα δηµιούργησαν οι ίδιοι, αλλά οι «ακροδεξιοί» και οι «λαϊκιστές». Η έκθεση του Ιταλού πρώην πρωθυπουργού Ενρίκο Λέτα για το µέλλον της Ευρώπης και η αναµενόµενη αντίστοιχη µελέτη για το δέον γενέσθαι στην Ε.Ε. από τον Μάριο Ντράγκι, εφόσον υιοθετηθούν θα είναι τα κείµενα επί των οποίων θα διαµορφωθούν οι πολιτικές για τα επόµενα πολλά χρόνια.
Τα οποία δεν θα είναι διόλου εύκολα, ειδικά για την Ευρώπη, η οποία οσονούπω θα απολέσει τη δεύτερη θέση ως παγκόσµια οικονοµική δύναµη υποχωρώντας στην τρίτη, εκτοπιζόµενη από την Κίνα και µε τις ΗΠΑ να παραµένουν πρώτες, µε αδιαµφισβήτητη δυναµική και ικανότητα για εντυπωσιακά ριµπάουντ. Η Ευρώπη, αν γλιτώσει τον πόλεµο, θα παραµείνει για αρκετά χρόνια µεταξύ ασθενικής ανάπτυξης και ύφεσης, µε τις ευρωπαϊκές βιοµηχανίες και εταιρείες να µεταναστεύουν µαζικά για τις ΗΠΑ, που προσφέρουν µακράν πιο ευνοϊκό φορολογικό και συνολικό επιχειρηµατικό περιβάλλον. Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες έχουν µία ευκαιρία για ουσιαστική επανεκκίνηση του ευρωπαϊκού εγχειρήµατος µαζί µε τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και όχι ερήµην τους, για να µπει το εγχείρηµα σε σωστές ράγες. Εάν δεν το καταφέρουν, οι «λαϊκιστές» και οι «ακροδεξιοί» θα είναι το λιγότερο που θα τους ανησυχεί.
Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής
Κατά κάποιον τρόπο µπορούν να χαρακτηριστούν και υπαρξιακές. Το ευρωπαϊκό project έχει φθάσει σε σηµείο καµπής και κορεσµού λόγω των διαδοχικών κρίσεων που κλήθηκε να διαχειριστεί χωρίς ανάσα την τελευταία δεκαπενταετία.
Εχουµε και λέµε: Από την οδυνηρή οικονοµική κρίση του 2008, τη συνέχειά της, στην οποία πρωταγωνίστησε η Ελλάδα, όπου πρώτη φορά τέθηκε θέµα αποποµπής χώρας από το ευρώ, το BREXIT, όπου επίσης πρώτη φορά αποχώρησε κράτος-µέλος από την Ενωση, την κατάληψη της Κριµαίας από τη Ρωσία, την πλανητική υγειονοµική τραγωδία από τον κορονοϊό, την ενεργειακή κρίση και τη δεύτερη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τη διάρρηξη των σχέσεων της Ε.Ε. µε τη Μόσχα, τη βίαιη (αλλά αναγκαία) ενεργειακή απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, την εκτόξευση του κόστους ενέργειας που γονάτισε την ευρωπαϊκή βιοµηχανία, την άνοδο του πληθωρισµού και το τέλος του φθηνού χρήµατος µε την αύξηση των επιτοκίων εν είδει θεραπείας-σοκ για τον έλεγχο του πληθωριστικού τέρατος, την πρόχειρη και σε µεγάλο βαθµό αυτοκαταστροφική απόπειρα άγαρµπης και ανώριµης µετάβασης στην πράσινη ενέργεια, την άστοχη αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που έχει βγάλει τους αγρότες στους δρόµους σε όλη την Ευρώπη, τη διαρκή διατάραξη, χωρίς µέχρι στιγµής επαναφορά σε κανονικότητα, της εφοδιαστικής αλυσίδας η οποία επιδεινώθηκε µε τον πόλεµο στη Γάζα και τη διάχυσή του στην Ερυθρά Θάλασσα, που την αποδιοργάνωσε περαιτέρω επιβαρύνοντας κι άλλο το µεταφορικό κόστος, έως την για πρώτη φορά εµπλοκή της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε πόλεµο, µέχρι στιγµής (θεωρητικά) εµµέσως, στην πραγµατικότητα ευθέως µε τη µαζική αποστολή πολεµικού υλικού στην Ουκρανία, η Ευρώπη έζησε µαζεµένα ό,τι δεν είχε ζήσει τις προηγούµενες µεταπολεµικές δεκαετίες, από τότε που ξεκίνησε το εγχείρηµα της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Και τώρα έσπασε ακόµα ένα ταµπού. Αυτό ενός µεγάλου πολέµου στον οποίο θα εµπλακεί η Ευρώπη άµεσα. ∆εν υπάρχει µέρα που να µην έχει γίνει δήλωση, αναφορά, εκτίµηση ή και προεξόφληση από Ευρωπαίο υπουργό, επικεφαλής κυβέρνησης, στρατηγό, αξιωµατούχο της Ε.Ε., για έναν πόλεµο της Ευρώπης και συνολικά της ∆ύσης µε τη Ρωσία. Σταθερές και δεδοµένα δεκαετιών κατέρρευσαν και η Ευρώπη ετοιµάζεται ξανά για πόλεµο. Τόσο απλά. Εξοπλίζεται πυρετωδώς σε επίπεδο κρατών, αλλά και ως Ε.Ε. µε την προώθηση κοινών εξοπλιστικών σχεδίων, τρέχοντας να καλύψει εξοπλιστικά, στρατηγικά και αντιληπτικά κενά που είχε αφήσει να δηµιουργηθούν, επαφιόµενη επί δεκαετίες αµέριµνη σε ένα δήθεν τέλος της Ιστορίας και σε µία νοµιζόµενη διαρκή ειρήνη, έχοντας ως δίχτυ ασφαλείας στην περίπτωση που κάτι πήγαινε στραβά την εγγύηση των αµερικανικών όπλων.
Τελικά τα πράγµατα πήγαν πολύ πιο στραβά απ’ ό,τι µπορούσαν να φανταστούν οι αυτονοµηµένες από την πραγµατικότητα ευρωπαϊκές ηγεσίες, εθνικές και ενωσιακές. Τώρα λένε ευθέως στις ευρωπαϊκές κοινωνίες ότι θα πρέπει να ετοιµάζονται για να πολεµήσουν. Τους λένε δηλαδή το ακριβώς αντίθετο απ’ ό,τι τους διαβεβαίωναν όλα τα προηγούµενα χρόνια, περί µιας αδιατάρακτης γραµµικής εξέλιξης προς καλύτερες εποχές, το πολύ µε κάποιες ενδιάµεσες αναταράξεις.
Το χειρότερο είναι ότι το πίστευαν κιόλας. Αντί να κάνουν αυτοκριτική, κουνούν το δάχτυλο ενόψει των ευρωεκλογών στους Ευρωπαίους ψηφοφόρους για τον κίνδυνο «λαϊκιστών», «ακροδεξιών» και µε λοιπούς χαρακτηρισµούς περιγραφόµενων όλων όσοι δεν συµφωνούν µε την «Αλήθεια», την οποία επιµένουν ότι κατέχουν οι mainstream δυνάµεις, και ας έχει πεταχτεί η άποψή τους ήδη στον κάλαθο των αχρήστων της Ιστορίας. Λες και τα σηµερινά αδιέξοδα της Ευρώπης δεν τα δηµιούργησαν οι ίδιοι, αλλά οι «ακροδεξιοί» και οι «λαϊκιστές». Η έκθεση του Ιταλού πρώην πρωθυπουργού Ενρίκο Λέτα για το µέλλον της Ευρώπης και η αναµενόµενη αντίστοιχη µελέτη για το δέον γενέσθαι στην Ε.Ε. από τον Μάριο Ντράγκι, εφόσον υιοθετηθούν θα είναι τα κείµενα επί των οποίων θα διαµορφωθούν οι πολιτικές για τα επόµενα πολλά χρόνια.
Τα οποία δεν θα είναι διόλου εύκολα, ειδικά για την Ευρώπη, η οποία οσονούπω θα απολέσει τη δεύτερη θέση ως παγκόσµια οικονοµική δύναµη υποχωρώντας στην τρίτη, εκτοπιζόµενη από την Κίνα και µε τις ΗΠΑ να παραµένουν πρώτες, µε αδιαµφισβήτητη δυναµική και ικανότητα για εντυπωσιακά ριµπάουντ. Η Ευρώπη, αν γλιτώσει τον πόλεµο, θα παραµείνει για αρκετά χρόνια µεταξύ ασθενικής ανάπτυξης και ύφεσης, µε τις ευρωπαϊκές βιοµηχανίες και εταιρείες να µεταναστεύουν µαζικά για τις ΗΠΑ, που προσφέρουν µακράν πιο ευνοϊκό φορολογικό και συνολικό επιχειρηµατικό περιβάλλον. Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες έχουν µία ευκαιρία για ουσιαστική επανεκκίνηση του ευρωπαϊκού εγχειρήµατος µαζί µε τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και όχι ερήµην τους, για να µπει το εγχείρηµα σε σωστές ράγες. Εάν δεν το καταφέρουν, οι «λαϊκιστές» και οι «ακροδεξιοί» θα είναι το λιγότερο που θα τους ανησυχεί.
Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής