Κρίση χωρίς απαντήσεις για τους Ευρωπαίους

Η Ευρώπη βρίσκεται σε µία από τις µεγαλύτερες κρίσεις της πρόσφατης ιστορίας της. Οχι µόνο η Ε.Ε., η Ευρώπη συνολικά, διότι στο κάδρο βρίσκεται και η Βρετανία. Για την ακρίβεια, η Γηραιά Ηπειρος βρίσκεται εν µέσω µιας πολυκρίσης. Κρίσης πολιτικής, οικονοµικής και γεωπολιτικής - ασφαλείας. Το επιπλέον δυσάρεστο είναι ότι δεν φαίνεται να έχει εύκαιρες απαντήσεις έστω µεσοπρόθεσµα.

Η πολιτική κρίση έχει ενσκήψει διότι τα κυρίαρχα επί δεκαετίες κόµµατα απέτυχαν να διαγνώσουν την αλλαγή εποχής, να αντιληφθούν τα νέα προβλήµατα που έφεραν νέα ατζέντα και ως εκ τούτου αστόχησαν στη διαµόρφωση πολιτικών που θα δώσουν απαντήσεις. Προτίµησαν να κουνούν το δάχτυλο στο εκλογικό σώµα, το οποίο άρχισε να πειραµατίζεται µε αντισυστηµικές ή αντισυµβατικές πολιτικές επιλογές. Στην πολιτική είναι κακό να κουνάς το δάχτυλο στο εκλογικό σώµα, αντί να απαντάς στις ανησυχίες του. Τα αποτελέσµατα τα βλέπουµε και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Ας µείνουµε στην Ευρώπη που είναι ο φυσικός γεωπολιτικός µας χώρος.

Οι δύο άλλοτε οικονοµικές, πολιτικές και διπλωµατικές ατµοµηχανές της Ε.Ε., η Γαλλία και η Γερµανία, βρίσκονται σε κακή κατάσταση. Αν µιλήσουµε συνολικά για την Ευρώπη και οι τρεις κραταιές δυνάµεις, Γαλλία, Γερµανία και Βρετανία, αντιµετωπίζουν η καθεµία και όλες µαζί τη χειρότερη κρίση εδώ και δεκαετίες.

Η Γαλλία του Μακρόν βυθίζεται σε πολιτική αστάθεια και οικονοµική αβεβαιότητα τροµάζοντας τις αγορές, αλλά και την Ε.Ε. συνολικά, η οποία βλέπει έναν από τους πυλώνες του οικοδοµήµατος να κλονίζεται. Η εδώ και χρόνια απώλεια της ανταγωνιστικότητας της οικονοµίας της µετατρέπεται σταθερά σε οικονοµική κρίση και αυτή µε τη σειρά της µεταφράζεται σε πολιτική. Τις επόµενες ηµέρες είναι πιθανό η κυβέρνηση Μπαρνιέ να πέσει λόγω της πρότασης µοµφής που καταθέτει η Αριστερά του Μελανσόν και την οποία σκέπτεται σοβαρά να στηρίξει η Λεπέν, η οποία αντιµετωπίζει το ενδεχόµενο φυλάκισης και στέρησης πολιτικών δικαιωµάτων, σε µία δίωξη που η ίδια θεωρεί ότι έχει πολιτικά κίνητρα.

Στη Γερµανία η κυβέρνηση συνασπισµού ως γνωστόν έχει διαλυθεί και η χώρα οδεύει προς εκλογές µε άδηλο µέλλον. Η πάλαι ποτέ ισχυρή γερµανική οικονοµία βρίσκεται σε περιδίνηση, εργοστάσια κλείνουν, εργαζόµενοι απολύονται και η εµβληµατική ανταγωνιστικότητά της αποτελεί παρελθόν. ∆εν είναι τυχαίο ότι η Μέρκελ επέλεξε να κυκλοφορήσει τώρα τα αποµνηµονεύµατά της ως ένα είδος πολιτικής απολογίας, για να αντικρούσει τη µοµφή ότι η ίδια, επί 16 χρόνια καγκελάριος, είναι υπεύθυνη για τη σηµερινή κατάληξη. Αναµφίβολα είναι για όποιον εξετάσει το θέµα αντικειµενικά.

Η Γερµανία απέτυχε να παρακολουθήσει τον µετασχηµατισµό της οικονοµίας, τις τεχνολογικές εξελίξεις, την ανάδυση της νέας αγοράς που κυριαρχείται από την Τεχνητή Νοηµοσύνη και τις υπερεξελιγµένες ψηφιακές εφαρµογές. Παρέµεινε στο παλαιό µοντέλο της υψηλού επιπέδου µεν, συµβατικής όµως και σταδιακά ξεπερασµένης αυτοκινητοβιοµηχανίας. Εξάρτησε δε σχεδόν σε απόλυτο βαθµό το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµά της στο φτηνό ρωσικό αέριο και σε δεύτερη φάση στην εµπορική σχέση µε την Κίνα. Το πρώτο τελείωσε µε άγριο τρόπο, το ίδιο θα συµβεί και µε το δεύτερο.

Η Βρετανία ποτέ δεν συνήλθε µετά το Brexit, χωρίς απαραίτητα να είναι αυτός ο µοναδικός λόγος της κακουχίας της. Εάν παρατηρήσει κάποιος τα πρόσωπα που παρήλασαν τα τελευταία χρόνια από τη θέση του πρωθυπουργού της Γηραιάς Αλβιώνος αντιλαµβάνεται ότι το πρόβληµα της Βρετανίας είναι πρωτίστως πολιτικό. Πλήρης αναντιστοιχία µεταξύ του γεωπολιτικού µεγέθους της, έστω αποµειωµένου, και του επιπέδου του πολιτικού προσωπικού. Το οικονοµικό πρόβληµα είναι µάλλον απορία του πολιτικού, αλλά πλέον είναι το βασικότερο.

Η κυβέρνηση Εργατικών του Στάρµερ διεκδικεί µε αξιώσεις τον τίτλο της χειρότερης των τελευταίων πολλών ετών, παρότι όλες οι προηγούµενες ήταν επίσης η µία χειρότερη από την άλλη. Πριν καν κλείσει έξι µήνες στην ηγεσία της χώρας υπάρχει ήδη ρεύµα για την παραίτησή της και την προκήρυξη νέων εκλογών. Ολα αυτά συµβαίνουν ενώ η ήπειρος αντιµετωπίζει τη µεγαλύτερη πρόκληση ασφαλείας της µεταπολεµικά.

Η Ευρώπη ετοιµάζεται για την πιθανότητα ενός γενικευµένου πολέµου µε τη Ρωσία και αυτό δεν είναι κάτι θεωρητικό. Οσο απευκταίο κι αν είναι, πρόκειται για το βασικό σενάριο, γι’ αυτό και υπάρχει κανονική πολεµική προπαρασκευή σε κάθε επίπεδο. Και η κάθε χώρα ξεχωριστά, ειδικά αυτές που βρίσκονται στην πρώτη γραµµή επαφής µε τη Ρωσία, και πανευρωπαϊκά. Μακροϊστορικά δεν είναι κάτι ασύνηθες. Η Ευρώπη ανέκαθεν αποτελούσε πεδίο συγκρούσεων και πολέµων. Για τα δεδοµένα της µεταπολεµικής ευρωπαϊκής µακαριότητας όµως είναι απότοµο ξύπνηµα στην ιστορική κανονικότητα της ηπείρου.