Τον χειμώνα του 2020 εκδηλώθηκε η απόπειρα εισβολής στην Ελλάδα εργαλειοποιημένων από την Τουρκία μεταναστών. Ήταν κάτι που αιφνιδίασε την ελληνική κυβέρνηση, η οποία όμως αντέδρασε επιτυχώς. Ακολούθησε η ελληνοτουρκική κρίση σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, την οποία οι Ένοπλες Δυνάμεις αντιμετώπισαν όπως όπως.

Ο κορωνοϊός αποτέλεσε τον μεγάλο, πλανητικών διαστάσεων «μαύρο κύκνο» που άλλαξε με πολλούς και μόνιμους τρόπους τη ζωή παγκοσμίως.

Σε γενικές γραμμές «μαύροι κύκνοι» χαρακτηρίζονται απρόβλεπτα ή με μικρές πιθανότητες να συμβούν γεγονότα τα οποία προκαλούν εκτεταμένες συνέπειες. Ο επόμενος ήταν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ο πόλεμος ο οποίος συνεχίζεται μέχρι σήμερα μεταβάλλοντας με καταλυτικό τρόπο το διεθνές πεδίο και τις σχέσεις μεταξύ κρατικών κυρίως, αλλά όχι μόνο, δρώντων.

Η τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ τον προπερασμένο Οκτώβριο ήταν ο επόμενος «μαύρος κύκνος» στη σειρά. Λίγες ημέρες πριν από το συμβάν η Ουάσινγκτον δήλωνε ικανοποιημένη για την πορεία εξομάλυνσης στη Μέση Ανατολή με αιχμή τις Συμφωνίες του Αβραάμ.

Η θριαμβευτική εκλογική επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ αντιμετωπίστηκε από πολλούς ως «μαύρος κύκνος», είτε διότι κάποιοι δεν περίμεναν τη νίκη του είτε επειδή αρκετοί δεν πίστευαν και ότι θα είχε τέτοιο σαρωτικό χαρακτήρα. Εν προκειμένω κακώς και στις δύο περιπτώσεις, διότι κανένα από τα δύο, για όποιον μελετούσε τα στοιχεία προσεκτικά, δεν ήταν εκτός πιθανοτήτων, αντιθέτως.

Σε κάθε περίπτωση αντιμετωπίστηκε ως «μαύρος κύκνος», κυρίως λόγω της άρνησης πολλών να συμβιβαστούν με το ενδεχόμενο. Το ίδιο συμβαίνει και με τους δασμούς που ξεκίνησε ήδη να επιβάλλει ο Αμερικανός πρόεδρος. Ενώ το είχε προαναγγείλει και είχε εξηγήσει λεπτομερώς τους λόγους για τους οποίους θα προβεί σε μία τέτοια κίνηση, μέχρι την τελευταία στιγμή υπήρχε απροθυμία να εκληφθεί ως το πιθανότερο σενάριο. Έτσι χθες τα χρηματιστήρια έπεσαν με τρόπο που δείχνει ότι το εξέλαβαν ως «μαύρο κύκνο».

Για να γυρίσουμε στα καθ’ ημάς, ο δραματικότερος «μαύρος κύκνος» των τελευταίων ετών υπήρξε αναμφισβήτητα το δυστύχημα των Τεμπών. Εδώ μάλιστα ο ένας «μαύρος κύκνος» γέννησε έναν ακόμα. Επειδή το εκλογικό σώμα δεν χρέωσε σε πρώτη φάση την τραγωδία στην κυβέρνηση, και αυτό φάνηκε από το εκλογικό αποτέλεσμα, η ίδια θεώρησε ότι είχε ξεπεράσει τη φθορά από την υπόθεση. Αυτή όμως επανεμφανίστηκε αναδρομικά με απρόσμενο τρόπο και με μεγάλο πολιτικό κόστος δύο χρόνια αργότερα.

Ο πλέον πρόσφατος «μαύρος κύκνος» είναι τα γεγονότα στη Σαντορίνη, όπου τα απευκταία σενάρια κινούνται μεταξύ μεγάλου σεισμού και έκρηξης του ηφαιστείου.

Αν παρατηρήσει κάποιος την αλληλουχία των συγκεκριμένων παγκόσμιων, περιφερειακών και τοπικών γεγονότων σε τόσο σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, θα διαπιστώσει ότι τελικά οι «μαύροι κύκνοι» δεν είναι τόσο σπάνιοι όσο ακούγονται. Αρκετές φορές είναι η αποτυχία του συστήματος να δει τα σημάδια των επερχόμενων γεγονότων, που, όταν συμβούν, θεωρούνται απρόοπτα. Σε κάθε περίπτωση έχουμε μπει σε μία περίοδο ασύμμετρη, όπου οι «μαύροι κύκνοι» θα μοιάζουν όλο και περισσότερο με κανονικότητα και οι κρίσεις θα γίνουν ο κανόνας. Που σημαίνει ότι όσοι έχουν ευθύνη λήψης αποφάσεων θα πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτή τη νέα πραγματικότητα.

Ένα από τα επόμενα γεγονότα που κάποιοι ενδεχομένως θα θελήσουν να παρουσιάσουν ως «μαύρο κύκνο» θα αφορά ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Και δεν θα είναι καθόλου «μαύρος κύκνος», διότι είναι απολύτως προβλέψιμη και προδιαγεγραμμένη. Όπως δεν είναι ήρεμα τα νερά, επειδή κάποιοι δεν βλέπουν τη φουρτούνα που έρχεται. Οπότε, όταν συμβεί, δεν θα έχουν καμία δικαιολογία να ισχυριστούν ότι πιάστηκαν εξαπίνης.

Είναι ίσως από τις πιο εύκολες προβλέψεις μπορεί να κάνει κάποιος, διότι ο τελευταίος χαρακτηρισμός που μπορεί να αποδώσει κάποιος στην Τουρκία είναι «απρόβλεπτη».

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 4/02/2025