Το επιτελικό κράτος - Ένας αντίλογος στον Ευκλείδη Τσακαλώτο
Η επιλογή και η σκέψη Μητσοτάκη, λοιπόν, σε σχέση με το «επιτελικό κράτος» υπήρξε και δημιουργική, και ρεαλιστική, και επιτυχημένη
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ και από τα πλέον έγκριτα στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης και της Αριστεράς, Ευκλείδης Τσακαλώτος, είναι πάντα ενδιαφέρων στις απόψεις που διατυπώνει, άσχετα αν συμφωνείς μαζί του ή όχι.
Σε τελευταίο άρθρο του στην κυριακάτικη έκδοση της εφημερίδας «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» ο κ. Τσακαλώτος προχώρησε σε μια αντιπαραβολή του επιτελικού κράτους με το αναπτυξιακό κράτος. Λες και το επιτελικό κράτος έχει κάποια συγκεκριμένη στρατηγική, εκφράζοντας την κυβέρνηση Μητσοτάκη ή τη βασική δέσμη αντιλήψεων της φιλελεύθερης Κεντροδεξιάς, στην οποία αντιπαρατίθεται η «κοινωνική» και «κρατοκεντρική» Αριστερά. Το επονομαζόμενο όμως «επιτελικό κράτος» είναι μια δομή και όχι μια στρατηγική αντίληψη για τη λειτουργία και τον χαρακτήρα του κράτους.
Τη δομική αυτή καινοτομία για τα ελληνικά δεδομένα διακυβέρνησης την έφερε στο προσκήνιο και την έθεσε σε λειτουργία ο κ. Μητσοτάκης από το 2019, θέλοντας προφανώς να καλύψει διάφορες και διαφορετικές δυσλειτουργίες που παρουσιάζονται στην αποτελεσματικότητα, την ευρύτητα της γνώσης του πρωθυπουργικού γραφείου για το κυβερνητικό έργο, αλλά και για τις προτεραιότητες και τις ανάγκες που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν μέσα από τις συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου.
Το επίσης κρίσιμο είναι η διαχείριση κρίσεων. Έγινε φανερό από τις εισαγόμενες και σε κάθε περίπτωση εκτός πρόβλεψης «καταιγίδες», μέσα στις οποίες βρέθηκαν η Ελλάδα και η Ευρώπη τα προηγούμενα χρόνια, με την υβριδικού τύπου επίθεση με τη χρήση των μεταναστών από την Τουρκία του 2020, την ανάγκη ταχύτατου επανεξοπλισμού της χώρας μετά την προηγούμενη δεκαετία, πολύ περισσότερο την εκτός πάσης εμπειρίας των σύγχρονων ελληνικών κυβερνήσεων υγειονομική πανδημία της Covid-19, που ακολούθησε για μια διετία-τριετία, φυσικά τα όσα εξελίχθηκαν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, το ενεργειακό μπλακ άουτ για την Ευρώπη, την πληθωριστική έκρηξη για όλη τη Δύση, χωρίς να υπολογίσουμε την επισιτιστική και το «κραχ» στην αλυσίδα των εμπορευμάτων. Πώς θα λειτουργήσει ουσιαστικά και δημιουργικά ένα πρωθυπουργικοκεντρικό σύστημα διακυβέρνησης, όπως το ελληνικό, χωρίς το πρωθυπουργικό γραφείο να έχει εν λειτουργία ένα τέτοιο συντονιστικό κέντρο; Κάτι δηλαδή που διαθέτουν στις δομές τους η Kαγκελαρία στη Γερμανία, τα Ηλύσια Πεδία στην προεδρική Γαλλία, η Ντάουνινγκ Στριτ 10 στη Βρετανία ή ο Λευκός Οίκος στις ΗΠΑ;
Η επιλογή και η σκέψη Μητσοτάκη, λοιπόν, σε σχέση με το «επιτελικό κράτος» υπήρξε και δημιουργική, και ρεαλιστική, και επιτυχημένη. Άλλωστε, τα πολυδιασπασμένα υπουργεία-φέουδα, όπως συνέβαινε πριν, τι «προοδευτικό» και λειτουργικό έχουν; Πέραν αυτών, η άποψη Τσακαλώτου και εν γένει της Αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ ότι αναπτυξιακό και κοινωνικό κράτος λειτουργεί μόνον αν έχει στην ιδιοκτησία του τη ΔΕΗ για παράδειγμα ή μια τράπεζα είναι μαχητή.
Γιατί με τον τρόπο αυτόν το κράτος είναι «μέρος του παιχνιδιού», ενώ αν περιορίζει τον ρόλο του στη στρατηγική μειοψηφία (33%) και την εποπτική-συντονιστική λειτουργία επί των «παικτών» γιατί δεν είναι αναπτυξιακό; Μεγιστοποιεί τα έσοδά του και περιορίζει τις δαπάνες του. Και τελικά μπορεί να είναι επίσης «κοινωνικό». Αν για παράδειγμα γίνεται ό,τι προέκρινε η πρωθυπουργία Μητσοτάκη. Τα υπερέσοδα της δημόσιας οικονομίας να επιστρέφουν ως στήριξη στους οικονομικά μειονεκτούντες. Το πρόβλημα φυσικά παραμένει και είναι οι στρατηγικές της Κομισιόν και οι πληροφορίες για τις πολιτικές που προκρίνει για τα επόμενα χρόνια.
Δημοσιεύτηκε στην ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ στις 2/5
Σε τελευταίο άρθρο του στην κυριακάτικη έκδοση της εφημερίδας «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» ο κ. Τσακαλώτος προχώρησε σε μια αντιπαραβολή του επιτελικού κράτους με το αναπτυξιακό κράτος. Λες και το επιτελικό κράτος έχει κάποια συγκεκριμένη στρατηγική, εκφράζοντας την κυβέρνηση Μητσοτάκη ή τη βασική δέσμη αντιλήψεων της φιλελεύθερης Κεντροδεξιάς, στην οποία αντιπαρατίθεται η «κοινωνική» και «κρατοκεντρική» Αριστερά. Το επονομαζόμενο όμως «επιτελικό κράτος» είναι μια δομή και όχι μια στρατηγική αντίληψη για τη λειτουργία και τον χαρακτήρα του κράτους.
Τη δομική αυτή καινοτομία για τα ελληνικά δεδομένα διακυβέρνησης την έφερε στο προσκήνιο και την έθεσε σε λειτουργία ο κ. Μητσοτάκης από το 2019, θέλοντας προφανώς να καλύψει διάφορες και διαφορετικές δυσλειτουργίες που παρουσιάζονται στην αποτελεσματικότητα, την ευρύτητα της γνώσης του πρωθυπουργικού γραφείου για το κυβερνητικό έργο, αλλά και για τις προτεραιότητες και τις ανάγκες που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν μέσα από τις συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου.
Το επίσης κρίσιμο είναι η διαχείριση κρίσεων. Έγινε φανερό από τις εισαγόμενες και σε κάθε περίπτωση εκτός πρόβλεψης «καταιγίδες», μέσα στις οποίες βρέθηκαν η Ελλάδα και η Ευρώπη τα προηγούμενα χρόνια, με την υβριδικού τύπου επίθεση με τη χρήση των μεταναστών από την Τουρκία του 2020, την ανάγκη ταχύτατου επανεξοπλισμού της χώρας μετά την προηγούμενη δεκαετία, πολύ περισσότερο την εκτός πάσης εμπειρίας των σύγχρονων ελληνικών κυβερνήσεων υγειονομική πανδημία της Covid-19, που ακολούθησε για μια διετία-τριετία, φυσικά τα όσα εξελίχθηκαν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, το ενεργειακό μπλακ άουτ για την Ευρώπη, την πληθωριστική έκρηξη για όλη τη Δύση, χωρίς να υπολογίσουμε την επισιτιστική και το «κραχ» στην αλυσίδα των εμπορευμάτων. Πώς θα λειτουργήσει ουσιαστικά και δημιουργικά ένα πρωθυπουργικοκεντρικό σύστημα διακυβέρνησης, όπως το ελληνικό, χωρίς το πρωθυπουργικό γραφείο να έχει εν λειτουργία ένα τέτοιο συντονιστικό κέντρο; Κάτι δηλαδή που διαθέτουν στις δομές τους η Kαγκελαρία στη Γερμανία, τα Ηλύσια Πεδία στην προεδρική Γαλλία, η Ντάουνινγκ Στριτ 10 στη Βρετανία ή ο Λευκός Οίκος στις ΗΠΑ;
Η επιλογή και η σκέψη Μητσοτάκη, λοιπόν, σε σχέση με το «επιτελικό κράτος» υπήρξε και δημιουργική, και ρεαλιστική, και επιτυχημένη. Άλλωστε, τα πολυδιασπασμένα υπουργεία-φέουδα, όπως συνέβαινε πριν, τι «προοδευτικό» και λειτουργικό έχουν; Πέραν αυτών, η άποψη Τσακαλώτου και εν γένει της Αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ ότι αναπτυξιακό και κοινωνικό κράτος λειτουργεί μόνον αν έχει στην ιδιοκτησία του τη ΔΕΗ για παράδειγμα ή μια τράπεζα είναι μαχητή.
Γιατί με τον τρόπο αυτόν το κράτος είναι «μέρος του παιχνιδιού», ενώ αν περιορίζει τον ρόλο του στη στρατηγική μειοψηφία (33%) και την εποπτική-συντονιστική λειτουργία επί των «παικτών» γιατί δεν είναι αναπτυξιακό; Μεγιστοποιεί τα έσοδά του και περιορίζει τις δαπάνες του. Και τελικά μπορεί να είναι επίσης «κοινωνικό». Αν για παράδειγμα γίνεται ό,τι προέκρινε η πρωθυπουργία Μητσοτάκη. Τα υπερέσοδα της δημόσιας οικονομίας να επιστρέφουν ως στήριξη στους οικονομικά μειονεκτούντες. Το πρόβλημα φυσικά παραμένει και είναι οι στρατηγικές της Κομισιόν και οι πληροφορίες για τις πολιτικές που προκρίνει για τα επόμενα χρόνια.
Δημοσιεύτηκε στην ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ στις 2/5
