Η ευθύνη της δημοκρατίας και οι υποδομές του κράτους
Τέτοιου είδους έργα, αν και διασφαλίζουν τη ζωή, την περιουσία και το βιος των κατοίκων αυτών των περιοχών, δεν φέρνουν ψήφους
Ακούγεται όλο και πιο συχνά. Τα αντιπλημμυρικά έργα δεν είναι δημοφιλή στους δημάρχους και τους περιφερειάρχες, γιατί δεν είναι «φαντεζί».
Δεν είναι, για παράδειγμα, όπως οι χοροί και τα πανηγύρια με γνωστούς καλλιτέχνες, ο περισπούδαστος γιορτινός διάκοσμος των πόλεων και των περιοχών τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, ή οι φιέστες με τις γουρουνοπούλες και τα αρνιά το Πάσχα και τον Δεκαπενταύγουστο. Τα περισσότερα έργα υποδομών αυτού του είδους είναι κάτω από το χώμα ή άψυχα τσιμεντένια φράγματα. Δεν φέρνουν ψήφους, αν και διασφαλίζουν τη ζωή, την περιουσία και το βιος των κατοίκων αυτών των περιοχών.
Ομοίως τα έργα υποδομής δεν ενθουσιάζουν, σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση, τους τοπικούς βουλευτές ή τους υπουργούς. Με αυτήν την έννοια, η Δημοκρατία είναι ένα προβληματικό πολίτευμα. Γιατί από τη μια όσοι πολιτεύονται αναζητούν την ψήφο και την αποδοχή, μέσω του εντυπωσιασμού και της επικοινωνίας.
Από την άλλη, οι ψηφοφόροι είναι μάλλον ηλίθιοι ή «χρήσιμοι ηλίθιοι», αφού δεν είναι σε θέση να αξιολογήσουν τα πρόσωπα που ζητούν την ψήφο τους ή τα κριτήρια που θωρακίζουν τα συμφέροντά τους, τα πραγματικά, θεωρώντας ότι η ψήφος είναι κάτι σαν selfie φωτογραφία για το Instagram.
Μπορούμε να δεχθούμε κάτι τέτοιο; Μήπως η σκέψη θα πρέπει να είναι διαφορετική, ακόμη και όταν η θλίψη και ο θυμός περισσεύουν, όπως τώρα, μετά τις πυρκαγιές του καλοκαιριού και τις πλημμύρες του φθινοπώρου; Η Δημοκρατία είναι το πιο απαιτητικό πολίτευμα, γιατί είναι το πολίτευμα της συλλογικής ευθύνης.
Όταν, για παράδειγμα, υφίσταται ολιγαρχία, την οποία επιλέγουν και στηρίζουν κάποιες ελίτ προνομίων, ή και μια στρατιωτική ή πολιτική δικτατορία, όταν συμβαίνει μια καταστροφή και το πλήθος εξοργίζεται, γιατί δημιουργείται η εντύπωση ότι «όλα πάνε στραβά», τότε εξεγείρεται και πολιορκούνται τα «χειμερινά ανάκτορα». Ο στόχος είναι να πέσει η ολιγαρχία ή η δικτατορία. Στη Δημοκρατία όμως αυτά δεν μπορούν να συμβούν.
Γιατί η κεντρική κυβέρνηση και η πλειοψηφία στο νομοθετικό σώμα είναι επιλογή του λαού, των πολιτών. Κατά πλειοψηφία, αλλά αποδεκτή ως τέτοια από όλους. Ομοίως στους τοπικούς «άρχοντες». Αυτοί δεν επιλέγονται από κάποιο «διευθυντήριο» ή κάποιο σώμα «προυχόντων» και «τσιφλικάδων», για να θυμηθούμε την ιστορία του κάμπου που τώρα, μετά τον «Δανιήλ», πνίγει ο Πηνειός. Αλλά από τον λαό, αυτούς που κάποτε επαναστάτησαν, πήραν «κλήρο» και γη από τις κυβερνήσεις και για πολλές δεκαετίες τώρα εκλέγουν τους δήμαρχους και τους περιφερειάρχες τους.
Το τι κριτήρια θα ακολουθήσουν οι πολίτες κατά πλειοψηφία είναι δική τους ευθύνη. Το αν οι τοπικοί άρχοντες φροντίζουν πραγματικά με έργα και στρατηγική να προστατεύσουν -όχι μόνον όταν ξεσπάσει η κρίση του ακραίου καιρικού φαινομένου, αλλά πριν και μετάτη ζωή, την περιουσία, τους δρόμους και τις υποδομές του τόπου είναι σημαίνουσα δική τους ευθύνη. Ο «Καλλικράτης» και το τέλος των νομαρχιών έδωσαν νέα δεδομένα.
Σε περιοδικά διαστήματα κάθε λίγα χρόνια ψηφίζουμε κεντρική κυβέρνηση και τοπικές-περιφερειακές κυβερνήσεις. Το πρόβλημα με τη Δημοκρατία είναι ότι όλοι εμείς οι κυβερνώμενοι έχουμε τη διακριτική ευχέρεια να επιλέξουμε και να υποστηρίξουμε με την ψήφο μας αυτούς που θα μας κυβερνήσουν.
Δύσκολο έργο λοιπόν η Δημοκρατία πολιτειακά. Σε πρακτικό επίπεδο έχουμε να συζητήσουμε κάτι πολύ στρατηγικό: Οι υποδομές σε όλη τη χώρα και σε κάθε περιοχή είναι κρατικές και δημόσιες. Την ευθύνη τους δηλαδή και τις προδιαγραφές τους, καθώς και κάθε «ανάχωμα» στην αυθαιρεσία και τη διαφθορά, θα την έχουν αυτοί που ψηφίζουμε και όχι «ιδιώτες», ακόμη και όταν πληρώνουμε διόδια…
*Δημοσιεύτηκε στην Απογευματινή στις 12 Σεπτεμβρίου 2023.
Δεν είναι, για παράδειγμα, όπως οι χοροί και τα πανηγύρια με γνωστούς καλλιτέχνες, ο περισπούδαστος γιορτινός διάκοσμος των πόλεων και των περιοχών τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, ή οι φιέστες με τις γουρουνοπούλες και τα αρνιά το Πάσχα και τον Δεκαπενταύγουστο. Τα περισσότερα έργα υποδομών αυτού του είδους είναι κάτω από το χώμα ή άψυχα τσιμεντένια φράγματα. Δεν φέρνουν ψήφους, αν και διασφαλίζουν τη ζωή, την περιουσία και το βιος των κατοίκων αυτών των περιοχών.
Ομοίως τα έργα υποδομής δεν ενθουσιάζουν, σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση, τους τοπικούς βουλευτές ή τους υπουργούς. Με αυτήν την έννοια, η Δημοκρατία είναι ένα προβληματικό πολίτευμα. Γιατί από τη μια όσοι πολιτεύονται αναζητούν την ψήφο και την αποδοχή, μέσω του εντυπωσιασμού και της επικοινωνίας.
Από την άλλη, οι ψηφοφόροι είναι μάλλον ηλίθιοι ή «χρήσιμοι ηλίθιοι», αφού δεν είναι σε θέση να αξιολογήσουν τα πρόσωπα που ζητούν την ψήφο τους ή τα κριτήρια που θωρακίζουν τα συμφέροντά τους, τα πραγματικά, θεωρώντας ότι η ψήφος είναι κάτι σαν selfie φωτογραφία για το Instagram.
Μπορούμε να δεχθούμε κάτι τέτοιο; Μήπως η σκέψη θα πρέπει να είναι διαφορετική, ακόμη και όταν η θλίψη και ο θυμός περισσεύουν, όπως τώρα, μετά τις πυρκαγιές του καλοκαιριού και τις πλημμύρες του φθινοπώρου; Η Δημοκρατία είναι το πιο απαιτητικό πολίτευμα, γιατί είναι το πολίτευμα της συλλογικής ευθύνης.
Όταν, για παράδειγμα, υφίσταται ολιγαρχία, την οποία επιλέγουν και στηρίζουν κάποιες ελίτ προνομίων, ή και μια στρατιωτική ή πολιτική δικτατορία, όταν συμβαίνει μια καταστροφή και το πλήθος εξοργίζεται, γιατί δημιουργείται η εντύπωση ότι «όλα πάνε στραβά», τότε εξεγείρεται και πολιορκούνται τα «χειμερινά ανάκτορα». Ο στόχος είναι να πέσει η ολιγαρχία ή η δικτατορία. Στη Δημοκρατία όμως αυτά δεν μπορούν να συμβούν.
Γιατί η κεντρική κυβέρνηση και η πλειοψηφία στο νομοθετικό σώμα είναι επιλογή του λαού, των πολιτών. Κατά πλειοψηφία, αλλά αποδεκτή ως τέτοια από όλους. Ομοίως στους τοπικούς «άρχοντες». Αυτοί δεν επιλέγονται από κάποιο «διευθυντήριο» ή κάποιο σώμα «προυχόντων» και «τσιφλικάδων», για να θυμηθούμε την ιστορία του κάμπου που τώρα, μετά τον «Δανιήλ», πνίγει ο Πηνειός. Αλλά από τον λαό, αυτούς που κάποτε επαναστάτησαν, πήραν «κλήρο» και γη από τις κυβερνήσεις και για πολλές δεκαετίες τώρα εκλέγουν τους δήμαρχους και τους περιφερειάρχες τους.
Το τι κριτήρια θα ακολουθήσουν οι πολίτες κατά πλειοψηφία είναι δική τους ευθύνη. Το αν οι τοπικοί άρχοντες φροντίζουν πραγματικά με έργα και στρατηγική να προστατεύσουν -όχι μόνον όταν ξεσπάσει η κρίση του ακραίου καιρικού φαινομένου, αλλά πριν και μετάτη ζωή, την περιουσία, τους δρόμους και τις υποδομές του τόπου είναι σημαίνουσα δική τους ευθύνη. Ο «Καλλικράτης» και το τέλος των νομαρχιών έδωσαν νέα δεδομένα.
Σε περιοδικά διαστήματα κάθε λίγα χρόνια ψηφίζουμε κεντρική κυβέρνηση και τοπικές-περιφερειακές κυβερνήσεις. Το πρόβλημα με τη Δημοκρατία είναι ότι όλοι εμείς οι κυβερνώμενοι έχουμε τη διακριτική ευχέρεια να επιλέξουμε και να υποστηρίξουμε με την ψήφο μας αυτούς που θα μας κυβερνήσουν.
Δύσκολο έργο λοιπόν η Δημοκρατία πολιτειακά. Σε πρακτικό επίπεδο έχουμε να συζητήσουμε κάτι πολύ στρατηγικό: Οι υποδομές σε όλη τη χώρα και σε κάθε περιοχή είναι κρατικές και δημόσιες. Την ευθύνη τους δηλαδή και τις προδιαγραφές τους, καθώς και κάθε «ανάχωμα» στην αυθαιρεσία και τη διαφθορά, θα την έχουν αυτοί που ψηφίζουμε και όχι «ιδιώτες», ακόμη και όταν πληρώνουμε διόδια…
*Δημοσιεύτηκε στην Απογευματινή στις 12 Σεπτεμβρίου 2023.
