Σήμερα στο υπουργικό συμβούλιο μπαίνει προς συζήτηση και ενημέρωση ένα ιστορικής φύσεως νομοσχέδιο για την πραγματικότητα στην Ελλάδα και τη θέση της στον κόσμο. Είναι αυτό του υπουργείου Παιδείας που μεταξύ των άλλων σημαντικών ανοίγει τον δρόμο για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων. Το πιο σημαντικό όμως είναι η προεργασία που έχει γίνει -πολύχρονη-, με αφετηρία την προηγούμενη κυβερνητική θητεία με επικεφαλής στο αρμόδιο υπουργείο τη Νίκη Κεραμέως και στην τελική φάση υπό την ηγεσία του Κυριάκου Πιερρακάκη. Στη βάση της δουλειάς αυτής έχουν ήδη συμφωνηθεί συνεργασίες ελληνικών πανεπιστημίων με ξένα, αμερικανικά και αγγλικά στην πλειονότητά τους διεθνή πανεπιστήμια, καθώς και η δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων τους στην Ελλάδα. Ύστερα από δεκαετίες «άνυδρης» συζήτησης για τη δυνατότητα ίδρυσης ή φιλοξενίας μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, με θεαματικές και δεσπόζουσες τις «αγκυλώσεις» της αριστερής αντίληψης σχετικά, αλλά και μιας «περίκλειστης» ως προς τον ορισμό της εθνικότητας Δεξιάς, αναλαμβάνονται οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες που θα επιτρέψουν στην Ελλάδα και στους Έλληνες των νεότερων γενεών να αναπτύξουν τον «ελληνικό κοσμοπολιτισμό».

Το πανεπιστήμιο στην Ελλάδα του Μεταπολέμου αντιμετωπίσθηκε ως διαδρομή για την απόκτηση επαγγελματικής ιδιότητας και κοινωνικού στάτους. Ο ελληνικός αρχαίος πολιτισμός των επιστημών και της φιλοσοφίας αλλά και ο ανατολικός ρωμαϊκός-βυζαντινός της θεοσοφίας και της νομοθεσίας, ως συνέχεια στο νέο ελληνικό κράτος, δεν εμπεδώθηκε ποτέ. Η κουλτούρα της Αρχαίας Αγοράς στην καθημερινότητα, που μόνο μέσα από ελεύθερα και διεθνή πανεπιστήμια θα διατηρούνταν, απλωμένα σε όλη την Ελλάδα, από τη Θράκη μέχρι την Κρήτη και φυσικά το Αιγαίο με τις «μήτρες» των επιστημών, τόπους-«μαγνήτες» για παγκόσμιες συναντήσεις πολιτισμών, διαφορετικής κουλτούρας και ερευνητικών επιτευγμάτων σε τεχνολογίες αιχμής, δεν εξελίχθηκε. Τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα παρέμειναν εγκλωβισμένα στην ταξική επαναβεβαίωση και τον συντεχνιακό ελιτισμό, χωρίς να αποκτήσουν τη δυνατότητα να εκπέμψουν κοσμοπολιτισμό στην κουλτούρα της φοιτητικής, σπουδαστικής ζωής και χωρίς να έχουν ουσιώδεις διεθνείς συνεργασίες. Στη νομική βάση αυτού του εγκλωβισμού πέραν των πολιτικών δυνάμεων, της ισχύος της έδρας και του κλειστού λόμπι των πανεπιστημιακών-ακαδημαϊκών ή των επαγγελματικών ενώσεων βρίσκεται το άρθρο 16 του Συντάγματος, που αναπαράγει τη βάση των λειτουργικών σκεπτικών των δεδομένων και των δυνατοτήτων της Ελλάδας του τέλους του 19ου αιώνα, αρχές του 20ού. Ουδείς ενοχλήθηκε από το γεγονός ότι, πολύ πριν την εποχή του ευρώ, μάλιστα, χιλιάδες Έλληνες σπούδαζαν σε πτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στο εξωτερικό, με πολλούς από αυτούς να εγκαθίστανται στη συνέχεια στις χώρες φιλοξενίας. Αλλά και τόσες ηγεσίες που μιλούσαν για εκσυγχρονισμό δεν μπόρεσαν να πείσουν ούτε καν τους Έλληνες για τον κοσμοπολιτισμό της Ελλάδας στην κουλτούρα, άρα και στα πανεπιστήμια. Το «αμφιθέατρο» των ιδεών και των επιστημών. Δεν κατόρθωσαν να πείσουν τους ίδιους τους πολίτες της χώρας για το σύμπαν πέραν της κατανάλωσης, της απληστίας και του «μιμητισμού». Δεν κατόρθωσαν να συγκροτήσουν ένα μοντέλο ανάπτυξης και αυτοκαθορισμού ταυτόχρονα για την Ελλάδα. Κάτι που πέτυχε το βασιλικό ζεύγος του Παύλου και της Φρειδερίκης με μια περισπούδαστη κρουαζιέρα των 100 ευγενών και ισχυρών του χρήματος στη δεκαετία του 1960, όταν εμπεδώθηκε η Ελλάδα ως τουριστικός προορισμός, κυρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης μέχρι σήμερα.

Το νομοσχέδιο, που στη συνέχεια θα κατατεθεί και θα συζητηθεί δημοσίως στο Κοινοβούλιο, είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσει μία από τις μεγάλες παρακαταθήκες της διακυβέρνησης Μητσοτάκη για το μέλλον. Η παρουσία των μη κρατικών ξένων πανεπιστημίων φέρνει την Ελλάδα στο επίκεντρο του μύθου της, ως μια από τις κυρίαρχες πατρίδες του δυτικού πολιτισμού και ορθολογισμού, στη συνάντηση μάλιστα με τις πολλαπλές και διαφορετικές κουλτούρες της «μεγάλης Ανατολής», ακόμη και αν ο κόσμος χωρισθεί και πάλι σε δύο μέτωπα, όπως στον Ψυχρό Πόλεμο.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή»