Η είδηση αναδείχθηκε από το διεθνές πρακτορείο Bloomberg. Στην Αθήνα και τη Λευκωσία υπήρξε ανακούφιση. Προπαγανδίζεται, και σωστά, ως ένα µεγάλο ενεργειακό deal που διασφαλίζει την εξέλιξη ενός πολύ σηµαντικού σχεδίου: της αµφίδροµης ηλεκτρικής διασύνδεσης Ευρώπης - Ασίας µέσω της διαδροµής Ελλάδα - Κύπρος - Ισραήλ.

Η σηµαντική εξέλιξη συνίσταται στο ότι το ογκώδες γαλλικό fund Meridiam απέκτησε το 49,9% των µεριδίων της εταιρείας του έργου, µε τον ελληνικό Α∆ΜΗΕ να διατηρεί το 50,1%. Η συµφωνία είναι «ανοιχτή» ώστε να δεχθεί η κοινοπραξία και επιπλέον επενδύσεις. Ήδη ακούγεται το ενδιαφέρον του οµίλου TAQA του Άµπου Ντάµπι από τα Εµιράτα ή το γνωστό κρατικό ταµείο των ΗΠΑ DFC. Το γεωπολιτικό ρίσκο περιορίζεται δραστικά, αφού το γαλλικό πολεµικό ναυτικό θα προστεθεί στις δυνάµεις διασφάλισης του έργου από τις απειλητικές διαθέσεις της Τουρκίας. Αυτό χωρίς να υπολογίζουµε τον αµερικανικό στόλο και τις παρεµβάσεις της Ουάσινγκτον είτε εισέλθει στο µετοχικό κεφάλαιο το DFC είτε όχι.

Η Κύπρος από ενεργειακής πλευράς αποκτά δυνατότητες και η διαδροµή µεταξύ Κύπρου και Ισραήλ διασφαλίζεται. Οι εξελίξεις µοιάζουν απρόβλεπτα θετικές ως προς το έργο, αλλά πολλά ζητήµατα είχαν συζητηθεί από τον Σεπτέµβριο σε µια τριµερή συζήτηση στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη µε τη συµµετοχή Μητσοτάκη- Μακρόν - Χριστοδουλίδη. Τι χάθηκε στον δρόµο και αξίζει να καταγραφεί; Το έργο έχει δροµολογηθεί από το 2023 σε πρακτικό επίπεδο. Είχε συζητηθεί και αυτό, όπως και το αντίστοιχο και πιο απλό γεωπολιτικά, της διασύνδεσης Ελλάδας - Αιγύπτου τα προηγούµενα χρόνια µε αµερικανική πρωτοβουλία, σε υποκατάσταση έστω επί του παρόντος του αγωγού East Med, που και από τεχνικής πλευράς, όσο και από πλευράς βιωσιµότητας, ήταν πολύ πιο σύνθετο επίτευγµα.

Το έργο βασιζόταν στην επάρκεια και την ισχύ του 3+1, δηλαδή του συµµαχικού συνεργατικού σχήµατος Ελλάδα - Κύπρος - Ισραήλ και ΗΠΑ. Στη διαδροµή, για να µιλήσουµε γεωπολιτικά και γεωοικονοµικά, φάνηκε ότι η πραγµατικότητα οικονοµικής διαπλοκής και γεωπολιτικής φοβίας της Κύπρου δεν επιτρέπει στις ηγεσίες της να συµµετάσχουν σε τέτοιου τύπου σχεδιασµούς. Από την άλλη τα γεγονότα στην Κάσο, µε το ιταλικό πλοίο που συµµετείχε στην εκτέλεση να δέχεται παρενόχληση ή απειλές από πολεµικά πλοία του τουρκικού ναυτικού, µε την Ελλάδα να βρίσκεται σε δυσµενή και προπάντων αµήχανη θέση, έδειξαν ότι ο µη καθορισµός ΑΟΖ δεν ανεβάζει µόνον το ρίσκο, αλλά επιτρέπει στην Άγκυρα να προχωρά σε επιδείξεις επιθετικότητας. Ουσιαστικά έγινε φανερό ότι ούτε η Ελλάδα µπορεί να ασκήσει κυριαρχία, χωρίς τουλάχιστον να αυξάνεται δραµατικά η ένταση στην περιοχή.

Από εκεί και πέρα υπήρχαν πολύ συγκεκριµένα σενάρια. Το ένα, να αναβληθεί ή να ακυρωθεί το έργο της διασύνδεσης στη συγκεκριµένη διαδροµή. Μια µεγάλη ήττα στον ενεργειακό τοµέα για τις δυτικές δυνάµεις. Το άλλο σενάριο ήταν να είχε κατορθώσει αυτό που επεδίωκε η Τουρκία: όλα τα projects στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο να έχουν την έγκρισή της. Το τρίτο σενάριο είναι αυτό που µπήκε σε ισχύ µε τη διεύρυνση και διεθνοποίηση µεταξύ «στενών συµµάχων», ένθεν και ένθεν του Ατλαντικού, της µετοχικής συµµετοχής στην εταιρεία του έργου. Μάλιστα πριν από την είσοδο της γαλλικής Meridiam στην κοινοπραξία, από την οποία αποχώρησε τελικά η Κύπρος, υπήρξε επίδειξη όπλων και σηµαίας από τη Γαλλία µε τη συµµετοχή εµβληµατικής αρµάδας υπό το αεροπλανοφόρο Ντε Γκολ, σε κοινές ασκήσεις µε τον ελληνικό πολεµικό στόλο ανοιχτά της Καλύµνου.

Ουσιαστικά γίνεται φανερό ότι Ελλάδα και Κύπρος δεν µπορούν να λειτουργήσουν αυτοτελώς χωρίς τους συµµάχους τους στο πεδίο. Είχαµε την ευκαιρία από το 2023 και τη χάσαµε. Ας χαλαρώσουν όσοι υποστηρίζουν γεωπολιτική και στρατιωτική αυτονοµία και διπλωµατική «ουδετερότητα»…