Αν για ένα πράγµα δεν µπορεί να κατηγορήσει κάποιος τον Τραµπ είναι πως παίζει µε κλειστά χαρτιά. Η πολιτική του φιλοσοφία βασίζεται στην αρχή ότι η Αµερική πρέπει να επαναδιεκδικήσει την κυριαρχία της, επιβάλλοντας νέους κανόνες στο διεθνές σύστηµα, ακόµα κι αν αυτό προϋποθέτει διαπραγµάτευση µε σκληρότερους όρους, απέναντι σε παραδοσιακούς συµµάχους. Η δυσπιστία του απέναντι στην παγκοσµιοποίηση είναι κοµβική. Θεωρεί ότι οι πολυµερείς εµπορικές και µη συµφωνίες και οι ανοιχτές αγορές έχουν ωφελήσει κυρίως ανταγωνιστές των ΗΠΑ, όπως η Κίνα, ενώ η αµερικανική µεσαία τάξη έχει πληρώσει το τίµηµα µε χαµένες θέσεις εργασίας. Για να αναστρέψει αυτή την τάση προωθεί την επιβολή δασµών και την επιστροφή της βιοµηχανικής παραγωγής στις ΗΠΑ, ενώ επιδιώκει φθηνότερο δολάριο, ώστε να ενισχύσει τις αµερικανικές εξαγωγές. Οσες εταιρείες δεν υποκύψουν στον εκβιασµό, να µεταφέρουν την παραγωγή τους εντός αµερικανικού εδάφου, θα πρέπει να µάθουν να λειτουργούν µε οικονοµικά εµπόδια.

Σύµφωνα µε τη νέα αµερικανική διοίκηση, οι ΗΠΑ διαθέτουν τέσσερα στρατηγικά πλεονεκτήµατα: στρατιωτική ισχύ, τη µεγαλύτερη καταναλωτική αγορά στον κόσµο, ρευστές χρηµαταγορές και το δολάριο ως παγκόσµιο αποθεµατικό νόµισµα. Για τον Τραµπ αυτά δεν είναι δεδοµένα δικαιώµατα των συµµάχων, αλλά «διαπραγµατεύσιµα» προνόµια που πρέπει να αξιοποιούνται προς όφελος των ΗΠΑ. Η παρότρυνσή του στην Ευρώπη να αγοράσει περισσότερο υγροποιηµένο αέριο δεν είναι, λοιπόν, άλλη µία έξαρση του λόγου του, αλλά µια κυνική αποτύπωση του νέου «εταιρικού ρεαλισµού», µε βάση τον οποίο ο ίδιος αντιλαµβάνεται τις διεθνείς σχέσεις. Όταν, δε, αντικρίζει το εµπορικό ισοζύγιο ΗΠΑ - Ε.Ε., εξεγείρεται.

Σε γεωπολιτικό επίπεδο, ας µην παριστάνει κανείς ότι σοκάρεται. Ο Τραµπ επιδιώκει να µειώσει την αµερικανική εµπλοκή σε πεδία µαχών, εκτός αν αυτή αποφέρει κέρδη (βλ. Γάζα). ∆εν έχει σκοπό όµως να στηρίξει ούτε την Ευρώπη ούτε την Ουκρανία δίχως νέες «δουλειές» ή αύξηση των αµυντικών δαπανών από τα µέλη του ΝΑΤΟ. Σε διαφορετική περίπτωση, θα πρέπει να µάθουν σύντοµα «ρωσικά», όπως δήλωσε ο γενικός γραµµατέας του ΝΑΤΟ και πλέον διατλαντικός ποµπός των αµερικανικών θέσεων, Μ. Ρούτε. Για τον Τραµπ και το περιβάλλον του, οι ΗΠΑ δεν έχουν καµιά δουλειά στην Ευρώπη, όταν ο βασικός αντίπαλος είναι στο Πεκίνο.

Αποκρυπτογραφώντας το µυαλό του Αµερικανού προέδρου εύκολα αντιλαµβάνεσαι πως για τον ίδιο η υπερδύναµη έχει προσφέρει περισσότερα στον κόσµο απ’ όσα έχει λάβει. Κατά συνέπεια, όποιος δεν προσφέρει δεν µπορεί πλέον να απολαµβάνει προνοµιακή σχέση µε την Ουάσινγκτον. Οι δικές του ΗΠΑ δεν θα είναι «αιµοδότης» του διεθνούς συστήµατος, αλλά ρυθµιστής του, δίχως να µατώνουν οικονοµικά. Για τον ίδιο, η παγκόσµια ηγεµονία µοιάζει περισσότερο µε διαρκή διαπραγµάτευση και επιβολή, παρά µε ζήτηµα διατήρησης ισορροπιών και πολιτικών αρχών και σίγουρα πάντως όχι των φιλελεύθερων.

Ο σχεδιασµός του µεταφέρει στο γεωπολιτικό πεδίο µια επιχειρηµατική κουλτούρα βγαλµένη από το κυνικό πεδίο των αµερικανικών εταιρειών τεχνολογίας, όπου ό,τι δείχνει να µη δουλεύει -και κοστίζει χρήµα ή ώρες- άµεσα κόβεται. Ισως αυτό µάλιστα να είναι και το σηµείο σύγκλισής του µε τον Ελον Μασκ. Εκεί που η ισορροπία κόστουςοφέλους δεν αφήνει κανένα περιθώριο για συναισθηµατισµούς και κοινωνικές µεγαλοψυχίες.

*∆ιεθνολόγος